Antygen

Aktualizacja: 21 września 2022

Antygen to substancja charakteryzująca się zróżnicowaną budową oraz immunogennością, przy czym niektóre antygeny stają się immunogenne dopiero po związaniu się z nośnikiem. Pobudzają one układ immunologiczny organizmu, w którym się znajdują, do produkcji przeciwciał. Przeciwciała mają na celu zwalczanie ich. Innymi słowy, antygeny są substancjami zdolnymi do pobudzania układu odpornościowego i wywoływania odpowiedzi skierowanej swoiście przeciw sobie.

Co to jest antygen?

Najczęściej antygenami są konkretne białka lub polisacharydy, mogą być jednak dowolną substancją czy komórką. Także wirusem czy bakterią, które posiadają wewnątrz lub na swojej powierzchni immunogenne cząsteczki. To właśnie te cząsteczki mają zdolność wywoływania odpowiedzi obronnej. Na antygeny oddziałuje wiele różnych substancji – lipidy, polipeptydy, kwasy nukleinowe czy inne biomolekuły. Antygenami są również tzw. hapteny, czyli bardzo małe cząsteczki. Mogą to być cukry proste, niektóre leki lub aminokwasy. Jedynym warunkiem jest przyłączenie się ich do większych białkowych nośników. Dopiero wtedy będą mogły wywoływać odpowiedź obronną organizmu.

Interakcja między antygenem, a przeciwciałem polega na dopasowaniu przestrzennym powierzchni epitopu oraz paratopu (miejsce, w którym wiązany jest antygen na przeciwciele). Odpowiada za to region CDR łańcuchów aminokwasowych paratopu. Między przeciwciałem, a antygenem nie powstają żadne wiązania chemiczne, ponieważ oddziaływanie między nimi ma wyłącznie charakter niekonwencjonalny. Nie jest więc trwałe, zachodząc poprzez wiązania wodorowe, elektrostatyczne lub siły van der Waalsa.

Budowa antygenu

Na powierzchni antygenów rozmieszczone są specyficzne regiony zwane epitopami, bądź determinantami antygenowymi. Są one rozpoznawane przez przeciwciała. Stanowią jednocześnie albo ciągłe fragmenty łańcucha aminokwasów albo łańcuchy złożone z wielu odległych odcinków. Ciekawostką jest, że pojedynczy antygen może zawierać wiele epitopów. Przykładowo, insulina ma ich aż 115.

Antygeny A i B

Antygeny A i B dziedziczy się jako allomorfy mendlowskie dominujące. Przykładowo, człowiek z grupą krwi B może odziedziczyć antygen B od obojga rodziców lub antygen B od jednego rodzica i antygen 0 od drugiego rodzica. Jeśli znamy grupy krwi rodziców, można ustalić prawdopodobne genotypy ich dzieci. Ma to duże znaczenie podczas transfuzji krwi, ponieważ antygen A będzie rozpoznawany przez przeciwciała anty-A w organizmie docelowego pacjenta. Zgodnie z definicją, grupy krwi to zestawy antygenów obecnych na powierzchni erytrocytów i innych komórek krwi. Niezgodność w obrębie układu grupowego wiąże się z reakcją odpornościową organizmu, która polega na wytworzeniu przeciwciał skierowanych przeciwko nieprawidłowym antygenom.

Antygen D

Oprócz antygenów układu AB0 największe znaczenie kliniczne posiada układ Rh. Antygeny układu Rh lokalizują się jedynie na erytrocytach, inaczej niż w przypadku AB0. Najsilniejszym wśród nich jest antygen D. Oznaczenie Rh+ oznacza, że dana osoba posiada antygen D w swoim organizmie. Analogicznie, oznaczenie Rh- wskazuje na jego brak. Szacuje się, że ludzie rasy białej w 85% posiadają ten antygen.

Inaczej niż w przypadku układu AB0, u osób bez antygenu D nie dochodzi do wytworzenia przeciwciał anty-D bez wcześniejszej ekspozycji na krew z antygenem D. Taką ekspozycją może być przetoczenie krwi lub pierwsza ciąża (gdy krew płodu przedostaje się do organizmu matki). U ludzi po przetoczeniu krwi może wystąpić reakcja poprzetoczeniowa dopiero po ponownym zabiegu, gdy dana krew zawiera antygen D.

Antygen – jego rola w zachowaniu wysokiej odporności

Poza oznaczaniem grup krwi, antygeny pełnią o wiele więcej ważnych funkcji. Przede wszystkim pełnią kluczową rolę w utrzymaniu wysokiej odporności. Każdy patogen, czyli czynnik chorobotwórczy, posiada swój własny zestaw antygenów. Dlatego, po wniknięciu do wnętrza organizmu człowieka, układ immunologiczny (a zwłaszcza przeciwciała i inne komórki odpornościowe) może sprawnie i szybko rozpoznać te cząsteczki. Wysyła odpowiedź, której celem jest eliminacja chorobotwórczych patogenów.

Podsumowując, dzięki antygenom możliwe jest sprawne funkcjonowanie układu odpornościowego i szybkie pozbywanie się wszelkich chorób czy infekcji. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przebiegu chorób autoimmunologicznych, gdy przeciwciała działają w sposób nieprawidłowy, rozpoznając własne tkanki organizmu jako obce. Dochodzi do ich atakowania i przewlekłych stanów zapalnych. Wciąż nie wiadomo, dlatego tak się dzieje.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gorlich A., Przeciwciała – narzędzie przyrody i człowieka, Wrzechświat, 6/2016.
2. Pelc-Kłopotowska M., Orzińska A., Michalewska B., Antygen RhD i jego słabe odmiany – charakterystyka serologiczna i molekularna, Journal of Transfusion Medicine, 1/2012.
3. Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
4. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.