Żywność funkcjonalna

Aktualizacja: 28 czerwca 2022

Żywność funkcjonalna to produkty spożywcze otrzymywane przez wzbogacanie typowych wyrobów spożywczych w biologicznie aktywne substancje albo łączenie składników zgodnie ze specjalnie zaprojektowanym składem odżywczym. Celem takiej żywności jest prewencja lub leczenie chorób cywilizacyjnych, a także poprawa ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia konsumenta.

Co to jest żywność funkcjonalna?

Jak wspomniano, żywność funkcjonalna to pokarmy, które ze względu na swój skład korzystnie oddziałują na zdrowie konsumenta. Jednocześnie takie produkty powinny ulegać takim samym procesom fizjologicznym w organizmie człowieka, co zwykła, tradycyjna żywność. Procesy te obejmują między innymi trawienie, wchłanianie w układzie pokarmowym czy wykorzystywanie składników w zjawiskach metabolicznych.

Zgodnie z ogólnie przyjętymi zaleceniami Ministerstwa Zdrowia, aby zaliczyć dany produkt spożywczy do żywności funkcjonalnej, musi spełniać on 3 podstawowe kryteria:

• stanowić produkt spożywczy pozyskany z naturalnie występujących składników – nie może mieć postaci kapsułek, tabletek czy proszków;
• stanowić podstawowy element codziennej diety;
• po spożyciu warunkować ważne procesy fizjologiczne organizmu.

Żywność funkcjonalna może zawierać w sobie różnego rodzaju cenne składniki odżywcze, najczęściej jednak opisuje się:

• błonnik;
• oligosacharydy;
• białka;
• peptydy;
• polifenole (oraz inne antyoksydanty);
• NNKT;
• witaminy;
• minerały;
• probiotyki.

Ważną funkcją tego rodzaju żywności jest dodatkowo dostarczenie konsumentowi przyjemności z jej spożywania. W tym przypadku chodzi o wartość sensoryczną żywności, którą warunkuje smak, zapach, barwa i struktura produktu. Brak akceptacji konsumenckiej dyskwalifikuje produkt mimo obecnych w nim cennych składników.

Jak działa żywność funkcjonalna?

Regularnie spożywana żywność funkcjonalna:

• podnosi biologiczną odporność organizmu;
• przeciwdziała chorobom, np. dietozależnym, cywilizacyjnym;
• wspomaga leczenie niektórych chorób;
• zapewnia dobrostan fizyczny i psychiczny konsumenta;
• spowalnia procesy starzenia się organizmu.

Przykładowo, w przypadku miażdżycy, nadciśnienia tętniczego czy innych chorób układu sercowo-naczyniowego celem stosowania żywności funkcjonalnej jest obniżanie ogólnego poziomu cholesterolu w organizmie oraz obniżanie zbyt wysokiego ciśnienia krwi. W tym celu można sięgać po produkty bogate w witaminy z grupy B (szczególnie w witaminę B6), witaminę C oraz NNKT. Wskazana jest obecność w tych produktach naturalnych substancji przeciwzakrzepowych, np. flawonoidów.

Korzystne oddziaływanie zdrowotne produktów zaliczanych do grupy żywności funkcjonalnej musi zostać potwierdzone i udokumentowane badaniami klinicznymi prowadzonymi na ludziach, do diety których włączono badany produkt spożywczy. Ponadto wspomniane badania powinny być prowadzone w niezależnych ośrodkach naukowych i obejmować odpowiednio dużą grupę ludzi. Ważny jest także czas trwania badań – wystarczająco długi, aby zapewnić obiektywne i stabilne rezultaty.

Rodzaje żywności funkcjonalnej

Ze względu na skład (a tym samym ewentualne przeznaczenie konsumenckie) produkty spożywcze zaliczane do żywności funkcjonalnej można podzielić na:

• żywność zmniejszającą ryzyko rozwoju chorób układu krążenia – zawierająca antyoksydanty, błonnik, witaminy, tłuszcze roślinne i białka roślinne;
• żywność o obniżonej zawartości cholesterolu;
• probiotyki i prebiotyki – np. maślanka, kefir, kwaśne mleko;
• żywność wysokobłonnikową – ziarna zbóż, otręby;
• żywność wzbogaconą w kwasy tłuszczowe omega;
• produkty zawierające witaminy i antyoksydanty – zwłaszcza owoce i warzywa;
• żywność niskoenergetyczną.

Produkcja żywności funkcjonalnej może obejmować przykładowo wyeliminowanie z produktu tych składników, które działają w sposób szkodliwy lub zmodyfikowanie koncentracji naturalnych składników żywności celem wzmocnienia ich korzystnego działania. Produkcja obejmuje również dodawanie składnika niewystępującego naturalnie w produkcie. Wzbogacanie żywności ma szczególne znaczenie w zapobieganiu niedoborom pokarmowym. Czynność stosuje się w odniesieniu do całej populacji danego kraju lub wyłącznie określonej grupy konsumentów (np. szczególnie narażonych na niedobór danego składnika).

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Błaszczak A., Grześkiewicz W., Żywność funkcjonalna – szansa czy zagrożenie dla zdrowia?, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2/2014.
2. Grajeta H., Żywność funkcjonalna w profilaktyce chorób układu krążenia, Advances in Clinical and Experimental Medicine, 3/2004.
3. Kozłowska H., Troszyńska A., Rola naturalnych substancji nieodżywczych pochodzenia roślinnego jako składników żywności funkcjonalnej, Żywność, 4/1999.
4. Kudełka W., Łobaza D., Charakterystyka żywności funkcjonalnej, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 743/2007.