Tlenek cynku – właściwości

Aktualizacja: 14 września 2021

Tlenek cynku jest bezwonną, niepalną i białą substancją stałą o wielu zastosowaniach. Korzysta się z niego w przemyśle, budownictwie, a nawet kosmetologii i branży medycznej. W nieprawidłowych ilościach związek ten wykazuje działanie toksyczne, szkodząc zdrowiu. Obowiązująca w Polsce wartość najniższego dopuszczalnego stężenia tlenku cynku wynosi 5 mg/m3.

Tlenek cynku – charakterystyka

Tlenek cynku (ZnO) to związek półprzewodnikowy z grupy II-IV układu okresowego. Poza szeroką przerwą energetyczną posiada on dużą energię wiązania ekscytonu. Właściwości te sprawiają, że tlenek cynku jest odpowiednim materiałem do zastosowań w elektronice i optoelektronice.

Zastosowanie tlenku cynku

Tlenek cynku wykorzystuje się jako:

• barwnik przy wyrobie farb i lakierów (tzw. biel cynkowa);
• stabilizator gumy i kauczuku;
• element niezbędny przy produkcji tworzyw sztucznych, mas izolacyjnych;
• półprzewodnik w fizyce i elektronice;
• substancję matującą przy produkcji pudrów kosmetycznych, cieni do powiek, pomadek;
• element diod ultrafioletowych czy detektorów promieniowania ultrafioletowego.

W pewnych ilościach i w odpowiednim stężeniu tlenek cynku wykazuje lecznicze właściwości, dlatego jest składnikiem wielu maści, kremów i zasypek dostępnych do kupienia w aptekach. Kosmetyki te są stosowane jako ochrona dla podrażnionej skóry, ponieważ omawiany związek tworzy na jej powierzchni chroniącą warstwę, zabezpieczającą otarcia i uszkodzenia.

Tlenek cynku – korzystne działanie dla zdrowia

Aby cieszyć się korzyściami płynącymi z właściwości tlenku cynku należy przestrzegać odpowiednich stężeń i zasad jego stosowania. Udowodniono, że związek ten:

• zmniejsza ilość wydzielanego przez gruczoły łojowe sebum;
• umożliwia łatwiejsze czyszczenie skóry;
• łagodzi objawy stanów zapalnych;
• przyspiesza regenerację skóry po jej wcześniejszych uszkodzeniach;
• wspomaga leczenie trudno gojącego się trądziku;
• wykazuje działanie antyseptyczne;
• chroni przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego.

Często maść z tlenkiem cynku stosowana jest u niemowląt celem zapobiegania podrażnieniom i wysypkom pieluszkowym. Związek w odpowiednich ilościach jest bezpieczny nawet dla małych obywateli. W celach profilaktycznych wystarczą kosmetyki ze stężeniem 15% tlenku cynku. Dopiero w celach leczniczych stosuje się te silniejsze. Warto przy tym pamiętać, że leki z tlenkiem cynku nie leczą zmian skórnych powstałych wskutek infekcji grzybiczych.

Tlenek cynku wykorzystywany jest do produkcji czopków leczących podrażnienia i dolegliwości bólowe odbytu. Zwłaszcza, jeśli przyczyną są hemoroidy czy bolesny ruch jelit. Natomiast w stomatologii związek używa się do tworzenia tymczasowych wypełniaczy leczonego ubytku. Pomaga on w regeneracji twardych tkanek zęba oraz zapobiega rozwojowi próchnicy.

Toksyczność cynku

Oczywiście narażenie na nadmierne ilości oparów tlenku cynku występuje w przypadku niektórych zawodów, głównie w przemyśle hutniczym, ceramicznym, gumowym, odlewniczym oraz papierniczym. Pewne narażenie istnieje również w przypadku stomatologii, kosmetologii i dziedzinach farmaceutycznych. Podstawowym skutkiem działania toksycznego dymów tlenków cynku w warunkach przemysłowych jest tak zwana „gorączka cynkowa”. Jej głównymi objawami są: kaszel, duszność, krótki oddech, gorączka, zapalenie oskrzeli i wysoka leukocytoza. Objawy te są przejściowe.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gawęda E., Tlenek cynku – metoda oznaczania, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 1/2009.
2. Miranowicz-Dzierżawska K., Porównanie cytotoksycznego działania nano- i mikro-ZNO na kolejne pasaże starzejących się komórek in vitro, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2017.
3. Bańkowski E., Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2016.