Nutrigenomika

Aktualizacja: 20 lipca 2022

Nutrigenomika zajmuje się określaniem wpływu poszczególnych składników diety na genom, transkryptom, proteom i metabolom, a także na wszelkie przemiany metaboliczne i tym samym – homeostazę organizmu warunkującą jego optymalne funkcjonowanie. Naukowcy są przekonani, że modyfikując sposób odżywiania się, jesteśmy w stanie wpływać na nasze geny.

Nutrigenetyka a nutrigenomika

Nutrigenetyka zajmuje się badaniami relacji, jakie zachodzą między składnikami odżywczymi i związkami bioaktywnymi zawartymi w żywności, a indywidualnymi cechami genetycznymi. Obejmuje więc badania nad znaczeniem cech dziedzicznych, takich jak polimorfizmy genetyczne, oraz ich potencjalnym wpływem na relacje między żywieniem, a zdrowiem i funkcjonowaniem organizmu. Natomiast nutrigenetyka określa wpływ spożywanych składników pokarmowych na ekspresję genów oraz na przemiany metaboliczne i homeostazę organizmu.

Innymi słowy – nutrigenomika zajmuje się wyjaśnianiem zależności między żywnością, a odpowiedzią naszych genów na daną żywność. Z kolei nutrigenetyka określa różnice genetyczne między ludźmi, które przekładają się na to, że każdy inaczej reaguje na te same składniki diety.

Czy żywność wpływa na geny?

Nutrigenomika stawia na swojej drodze 3 podstawowe hipotezy:

• odżywianie może przyczyniać się do zmian stanu zdrowia, bezpośrednio wpływając na poziom ekspresji białek enzymatycznych. Są one krytyczne dla ważnych szlaków metabolicznych;
• skutki zdrowotne, jakie wywołują składniki odżywcze, zależą od dziedzicznych wariantów genetycznych. Ich obecność odpowiada za międzyosobnicze i międzypopulacyjne różnice w metabolizmie oraz we wchłanianiu składników odżywczych. Dodatkowo pośrednio wpływa na funkcjonowanie wszystkich układów enzymatycznych;
• lepsze skutki zdrowotne można osiągnąć, dostosowując wymogi żywieniowe do indywidualnych cech genetycznych oraz do etapu życia, preferencji żywieniowych i ogólnego stanu zdrowia.

Istnieje wiele danych naukowych potwierdzających wpływ bioaktywnych składników diety na efektywność procesów naprawy DNA i stabilność genomu. Takie bioaktywne składniki diety działają co najmniej na dwóch poziomach procesów ekspresji genów. Jako czynniki regulujące strukturę chromatyny oraz jako czynniki regulujące bezpośrednio aktywność receptorów jądrowych. Można więc z całą pewnością stwierdzić, że żywność wpływa na nasze geny w sposób większy, niż do tej pory uważano.

Znaczenie nutrigenomiki w medycynie

Wszystkie procesy molekularne zachodzące w naszym organizmie są wypadkową oddziaływania zarówno procesów fizjologicznych zachodzących w komórkach, jak i czynników egzogennych. Do nich należą składniki bioaktywne diety. W związku z tym, że składniki odżywcze zawarte w pożywieniu bezpośrednio wpływają na zmiany fizjologiczne, dietą można selektywnie modulować poszczególne szlaki metaboliczne. W efekcie można nią wpływać na rozwój lub progresję wielu chorób, w tym nowotworowych, układu oddechowego i układu krążenia.

Jak wygląda to dokładnie w praktyce? Można to w prosty sposób przedstawić na przykładzie witaminy D. Jest ona dobrze znana jako regulator gospodarki wapniowo-fosforanowej, przy czym wykazuje duże powinowactwo do receptorów jądrowych. Wskutek przyłączania się do różnych receptorów może modulować układ immunologiczny i układ renina-angiotensyna. Dodatkowo wykazuje zdolność do wpływania na proliferację, różnicowanie się i śmierć komórek. W związku z tym, od kilkunastu lat witamina D badana jest pod kątem hamującego działania na guzy nowotworowe.

Żywność funkcjonalna a nutrigenomika

Z pojęciem nutrigenomiki ściśle wiąże się termin żywności funkcjonalnej. W jej skład wchodzą takie produkty spożywcze, których korzyści zdrowotne potwierdzono naukowo. Jej regularne spożycie wpływa korzystnie na stan zdrowia i samopoczucie w zakresie poprawy jednej lub więcej funkcji człowieka, ponieważ zawiera składniki bioaktywne. Taka żywność może między innymi:

• zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, nowotworowych, osteoporozy, psychosomatycznych;
• regulować właściwe funkcjonowanie układu pokarmowego;
• zmniejszać odczuwanie stresu w życiu codziennym;
• działać antyoksydacyjnie.

Żywność funkcjonalną dzielimy na wiele podtypów: dla kobiet w ciąży, dla niemowląt i dzieci, osób starszych czy młodzieży w okresie dojrzewania. Działanie żywności funkcjonalnej polega między innymi na obniżaniu poziomu cholesterolu, wzmacnianiu układu odpornościowego i przywracaniu właściwego działania układu pokarmowego. Produkcja żywności funkcjonalnej polega na wzbogacaniu środków spożywczych w substancje bioaktywne lub eliminacji związków niepożądanych. Dodatkowo na stosowaniu zamienników składników niepożądanych, np. tłuszczu.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Barbarska O., Gacparska M., Skubiszewska A., Olędzka G., Rola nutrigenomiki w zdrowym starzeniu się, Gerontologia Polska, 26/2018.
2. Panczyk M., Nutrigenetyka i nutrigenomika – zastosowanie technologii „omics” w optymalizacji żywienia człowieka, Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism, 2/2013.
3. Koziołkiewicz M., Koncepcje nutrigenomiki, Biotechnologia, 4/2009.
4. Pieszka M., Pietras M., Nowe kierunki w badaniach żywieniowych – nutrigenomika, Roczniki Naukowe Zoot., 2/2010.
5. Adamska E., Ostrowska L., Nutrigenetyka i nutrigenomika a leczenie otyłości i chorób towarzyszących, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 3/2010.