Zapalenie mózgu

Aktualizacja: 26 czerwca 2023

Zapalenie mózgu to poważna choroba związana z zajęciem struktur ośrodkowego układu nerwowego, a dokładniej mózgu. Stan zapalny rozwijający się w jego obrębie skutkuje powstaniem szeregu niepokojących objawów, w tym paraliżu kończyn, padaczki czy silnych bólów głowy. Do rozpoznania zapalenia mózgu konieczne są badania obrazowe, zwykle rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa głowy, a także badania laboratoryjne. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz neurolog.

Rodzaje zapalenia mózgu

W medycynie wyróżnia się kilka rodzajów zapalenia mózgu. Różnią się one między sobą zarówno przyczynami, jak i obrazem klinicznym. Wymienia się więc zapalenia mózgu: bakteryjne (gruźlicze, boreliozowe), wirusowe, autoimmunologiczne, wywołane przez grzyby lub przez pierwotniaki, a także wywołane procesem demielinizacyjnym. Poniżej przedstawiamy charakterystykę najczęściej diagnozowanych zapaleń mózgu.

Autoimmunologiczne zapalenie mózgu

W ciągu ostatniej dekady znacznie wzrosła częstotliwość diagnozowania zapalenia mózgu o podłożu autoimmunologicznym. W jego przebiegu dochodzi do uszkodzenia komórek nerwowych przy udziale specyficznych przeciwciał antyneuronalnych, przy czym stan zapalny może obejmować dowolną strukturę mózgowia, również opony mózgowo-rdzeniowe czy przestrzeń podpajęczynówkową. Jak w przypadku wszystkich chorób autoimmunologicznych, tak i tutaj przyczyny nie są znane. Objawy zależą od lokalizacji stanu zapalnego. Mogą obejmować:

• pobudzenie psychoruchowe;
• drgawki i parestezje;
• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• zaburzenia równowagi;
• oczopląs;
• zawroty głowy;
• ból głowy;
• ślinotok;
• afazję;
• nadciśnienie tętnicze i zaburzenia rytmu serca (arytmia).

Powikłaniem choroby może być sepsa bądź infekcyjne zapalenie wsierdzia. Chorobę leczy się głównie farmakoterapią immunosupresyjną, ponieważ leki przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne nie znajdują zastosowania. Z reguły rokowania są złe. Wiąże się to z nieznajomością przyczyn choroby. Śmiertelność wśród pacjentów dochodzi nawet do 12%.

Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu jest odzwierzęcą chorobą zapalną, jednak do wystawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych. W obrazie klinicznym nie występują bowiem specyficzne objawy odróżniające tę chorobę choćby od zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Przyczyną jest zakażenie wskutek kontaktu z kleszczami, a więc kleszczowe zapalenie mózgu stanowi konsekwencję boreliozy. Głównymi objawami są:

• bóle głowy;
• trudności z koncentracją;
• zaburzenia procesów poznawczych;
• porażenia kończyn i inne objawy neurologiczne.

Szczególnie narażone są osoby pracujące w lesie, na roli lub w otoczeniu krzewów i drzew, które są siedliskiem kleszczy. Rokowania są raczej dobre przy wcześnie podjętym leczeniu (dostępne jest tylko objawowe). Śmiertelność wśród pacjentów osiąga poziom 2%. Obecnie w Polsce są dostępne dwie szczepionki o zbliżonych właściwościach, które chronią przed zachorowaniem.

Limbiczne zapalenie mózgu

Przypadki nieinfekcyjne mają zazwyczaj charakter zespołu paranowotworowego i wiążą się głównie z rakiem drobnokomórkowym płuc. Z kolei limbiczne zapalenie mózgu na tle infekcyjnym zwykle powoduje wirus opryszczki pospolitej. Objawami choroby są:

• zaburzenia poznawcze;
• napady ogniskowe z zaburzeniami świadomości;
• bóle głowy;
• zawroty głowy;
• nudności;
• uogólnione napady padaczkowe;
• zaburzenia psychiczne.

Z uwagi na immunologiczną etiologię choroby, wdrażane jest leczenie immunosupresyjne, jednak nie ma konkretnego schematu leczenia. Immunoterapia powinna zostać rozpoczęta jak najszybciej, zaraz po postawieniu diagnozy. Najczęściej wdrażane są immunoglobuliny i leki steroidowe (glikokortykosteroidy). Jeśli limbiczne zapalenie mózgu wiąże się z nowotworem, konieczna jest konsultacja onkologiczna. Przy podłożu wirusowym ważne są natomiast leki przeciwwirusowe i leczenie objawowe.

Bakteryjne zapalenie mózgu

Bakteryjne zapalenie mózgu dotyczy opon mózgowo-rdzeniowych. Może mieć charakter ostry lub przewlekły i jest wywołane infekcją bakteryjną. Właśnie dlatego kluczowe znaczenie podczas leczenia mają antybiotyki. Aby uniknąć antybiotykooporności wcześniej wykonuje się jednak szczegółowe badania pozwalające na dobór określonych leków.

Zobacz również: Bakterie oporne na antybiotyki.

Choroba może przyczynić się do uszkodzenia bariery krew-mózg oddzielającej mózg od krążącej krwi. Objawami są:

• wysoka gorączka;
• sztywność karku;
• senność;
• drgawki;
• światłowstręt;
• wysypka skórna;
• silne bóle głowy;
• wymioty;
• dezorientacja.

Za wywołanie choroby najczęściej odpowiadają dwoinki zapalenia płuc, dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, HIB oraz paciorkowce z grupy B. O przewlekłym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych mówimy wówczas, gdy trwa ono ponad 4 tygodnie.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Wójtowicz R., Krawiec M., Orlicz P., Autoimmunologiczne zapalenie mózgu z obecnością przeciwciał przeciwko receptorom NMDA – przegląd aktualnego stanu wiedzy w oparciu o przypadek kliniczny, Onkologia i Radioterapia, 1/2017.
2. Rudzka-Dybała M., Terczyńska I., Kłyszejko J., Szczepanik E., Limbiczne zapalenie mózgu z obecnością przeciwciał anty-LGI1 u 3-letniego chłopca. Przedstawienie przypadku, Neurologia Dziecięca, 23/2014.
3. Motta E., Gołba A., Kazibutowska Z., Huć M., Stęposz A., Zapalenie mózgu z przeciwcia³ami przeciwko receptorowi NMDA – opis przypadku, Neurologia i Neurochirurgia Polska, 3/2012.
4. Gołąb-Janowska M., Nowacki P., Limbiczne zapalenie mózgu – przegląd piśmiennictwa, Annales Academiae Medicae Stetinensis, 3/2011.