Wysiękowe zapalenie ucha środkowego

Aktualizacja: 7 maja 2024

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego (łac. otitis media secretoria) jest schorzeniem o charakterze przewlekłym, toczącym się poza zachowaną błoną bębenkową. Wyróżnia się skąpoobjawowym, podstępnym przebiegiem. Jego istotą jest zaleganie płynu w przestrzeniach ucha środkowego, co prowadzi do utrzymywania się długotrwałego niedosłuchu typu przewodnictwa. Diagnostyką i leczeniem schorzenia zajmuje się lekarz otorynolaryngolog.

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego – przyczyny

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego przeważnie rozwija się u pacjentów od 1. roku życia do wieku przedszkolnego, jest to więc głównie choroba dzieci. Stanowią jedną z najczęstszych przyczyn występowania niedosłuchu w tej grupie pacjentów. Patogeneza choroby jest wieloczynnikowa. U jej podstaw leży czynnościowa lub mechaniczna niedrożność trąbki Eustachiusza. W początkowej fazie choroby dochodzi do przesięku płynu wskutek ujemnego ciśnienia w uchu środkowym, w efekcie czego miejsce ma rozrost komórek zapalnych oraz gruczołów kubkowych w błonie śluzowej ucha środkowego. Tworzy się gęsta, śluzowa wydzielina, której obecność w uchu środkowym prowadzi do upośledzenia ruchomości błony bębenkowej i w konsekwencji do niedosłuchu. Czynnikami ryzyka wystąpienia wysiękowego zapalenia ucha są:

• przebyte ostre zapalenia ucha środkowego;
• ujemne ciśnienie w jamie bębenkowej;
• alergia;
• częste infekcje nosogardła;
• zakażenie Alloiococcus otitidis;
• nieprawidłowości w budowie twarzoczaszki;
• słaba pneumatyzacja wyrostka sutkowatego kości skroniowej;
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• przerost migdałka gardłowego.

Przy długo trwającym wysiękowym zapaleniu ucha może dojść do utrwalenia niedosłuchu oraz zmian strukturalnych błony bębenkowej w postaci kieszonek retrakcyjnych czy jej perforacji. U znacznej większości przypadków problem ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia. Jednak mimo tego zawsze warto skonsultować się z otorynolaryngologiem dziecięcym.

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego – objawy

Choroba rozwija się w 3 okresach:

• stadium wstępne (hiperplazja nabłonka, wzrost liczby komórek kubkowych i gruczołowych);
• stadium drugie – wydzielnicze (rozrost komórek zapalnych oraz gruczołów śluzowych, metaplazja płaskonabłonkowa, zanikanie komórek kubkowych);
• stadium trzecie – zwyrodnieniowe (tworzenie kieszonek retrakcyjnych).

Wysiękowe zapalenie ucha przebiega z występowaniem charakterystycznego wysięku w jamie bębenkowej, przy czym błona bębenkowa pozostaje nieuszkodzona, jednak drożność trąbki słuchowej jest zaburzona. Wydzielina lokalizuje się w uchu środkowym i przybiera postać surowiczą lub śluzową. Postać ostra choroby trwa poniżej 10 dni, jednak najczęściej jest ona przewlekła i/lub nawracająca. Wówczas trwa powyżej 3 miesięcy. W przebiegu wysiękowego zapalenia ucha pojawia się niedosłuch, zazwyczaj obustronny, typu głównie przewodzeniowego. Stwierdzany ubytek słuchu wynosi 200-60 dB. Nie towarzyszą temu inne objawy tak typowe dla pozostałych rodzajów zapalenia ucha.

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego – diagnostyka

Płyn w uchu środkowym może być przesiękiem, wysiękiem lub wydzieliną gruczołów śluzowych, dlatego niektórzy lekarze decydują się najpierw na określenie charakteru płynu. Nie ma to jednak większego znaczenia terapeutycznego. Choroba ma bezpośredni związek z upośledzoną drożnością trąbek słuchowych, dlatego podstawą diagnostyki wysiękowego zapalenia ucha jest otoskopia pneumatyczna, która umożliwia ocenę ruchomości błony bębenkowej. Badanie polega na użyciu urządzenia zwanego otoskopem w celu uwidocznienia błony bębenkowej i obejrzenia jej w powiększeniu. Uzupełnieniem diagnostyki są badania audiometryczne oraz tympanometria.

Leki na wysiękowe zapalenie ucha

Wiele przypadków wysiękowego zapalenia ucha przemija samoistnie, jednak niekiedy konieczne staje się wdrożenie leczenia. Wybrana metoda zależy od wielu czynników. Przykładowo, jeżeli choroba utrzymuje się krócej niż 4 miesiące i nie stwierdzono obustronnego upośledzenia słuchu powyżej 20 dB, można kontynuować obserwację lub zastosować kurację lekiem przeciwbakteryjnym. Z kolei dzieci z wysiękowym zapaleniem ucha powyżej 4 miesięcy, u których stwierdzono obustronny niedosłuch powyżej 20 dB, należy skierować na wykonanie obustronnej paracentezy z założeniem drenów. Nie zaleca się stosowania glikokortykoidów, leków anemizujących błonę śluzową nosa i leków przeciwhistaminowych w leczeniu wysiękowego zapalenia ucha.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Pokorna-Kałwak D., Jazienicka-Kiełb A., Stany zapalne uszu u dzieci. Leczenie wspomagające przy antybiotykoterapii, Lekarz POZ, 1/2023.
2. Prauzińska M., Szydłowski J., Pucher B., Polski B., Postępowanie w przypadku nawracającego wysiękowego zapalenia ucha środkowego z postępującym niedosłuchem, Family Medicine & Primary Care Review, 15/2013.
3. Kuczkowski J., Aktualne problemy w rozpoznawaniu i leczeniu ostrego i wysiękowego zapalenia ucha środkowego, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2011.
4. Niemczyk E., Dębska M., Zawadzka-Głos L., Wysiękowe zapalenie ucha – problem nadal aktualny, Nowa Pediatria, 1/2014.