Wypalenie zawodowe

Aktualizacja: 16 września 2022

Wypalenie zawodowe to jedno z najsilniej skorelowanych ze stresem zjawisk w miejscu pracy. Jest efektem nie tylko chronicznego stresu, ale i brakiem zdolności organizacji pracy, nadmiarem obowiązków czy złymi relacjami z pracownikami lub przełożonymi. Wypalenie zawodowe ma podstępny, często niemożliwy do wychwycenia początek, po którym pojawiają się liczne objawy emocjonalne i psychiczne. Przy odpowiednim postępowaniu istnieje możliwość trwałego poradzenia sobie z tym problemem.

Przyczyny wypalenia zawodowego

Przyczyny wypalenia zawodowego dzielimy na 3 grupy. Pierwsza oscyluje wokół cech demograficznych i osobowościowych. Bierze się pod uwagę wiek pracownika, płeć, wykształcenie, a nawet stan cywilny. W praktyce częstotliwość wypalenia zawodowego wzrasta u młodych osób, być może dlatego, że nie wykształciły one jeszcze mechanizmu radzenia sobie ze stresem i problemami. W odniesieniu do płci bardziej narażone są kobiety. Największym stresorem dla kobiet jest konflikt pomiędzy karierą i życiem prywatnym, czyli próba pogodzenia pełnoetatowej pracy z proporcjonalnie większymi od mężczyzn obowiązkami w domu. Nie bez znaczenia są również wspomniane czynniki osobowościowe, czyli:

• niski poziom odporności psychicznej;
• zależność, bierność;
• niska samoocena;
• radzenie sobie ze stresem w sposób unikowy;
• wysoki poziom lęku czy neurotyczności;
• nieracjonalne oczekiwania wobec pracy.

Drugiej grupy przyczyn, czyli interpersonalnych źródeł wypalenia poszukuje się głównie w relacjach zachodzących między pracownikiem a jego klientami. Jedną z najbardziej obciążających relacji jest pomoc, która polega na doradzaniu, motywowaniu, wspieraniu, leczeniu czy opiekowaniu się drugą osobą. Czynnikiem ryzyka wypalenia zawodowego jest również kontakt ze śmiercią, agresją czy cierpieniem (co może mieć miejsce np. w przypadku pracowników szpitali). Z kolei trzecia grupa przyczyn obejmuje stresory organizacyjne, czyli:

• nadmiar obowiązków;
• konflikt i niejasność ról;
• presja czasu;
• brak wsparcia w pracy czy informacji zwrotnych;
• udział w podejmowaniu trudnych decyzji;
• wynagrodzenie nieadekwatne do obowiązków;
• dążenie do sukcesu, tzw. wyścig szczurów.

Najczęściej na wystąpienie wypalenia zawodowego nakłada się wiele z wymienionych czynników każdej grupy.

Objawy wypalenia zawodowego

Wypalenie zawodowe jest charakterystyczne dla pracowników, którzy wkładają w pracę całe swoje serce. Na początku angażują się w obowiązki, oczekują dużo od siebie i tym samym spychają własne potrzeby na dalszy plan. Początkowa fascynacja pracą stopniowo ustępuje miejsca wyczerpaniu i niechęci do pracy. Jak wspomniano we wstępie, wypalenie zawodowe może rozpoczynać się niezauważenie, zwykle jako zmęczenie po pracy. Niedługo później pojawiają się objawy takie jak:

• zmęczenie w trakcie pracy lub nawet przed pójściem do niej;
• napięcie;
• drażliwość;
• utrata energii;
• senność.

Pojawia się przymus codziennego pracowania, co wcześniej było przyjemnością. Wskutek tego pracownik staje się mniej wydajny – spóźnia się, zapomina o terminach spotkań, myli ważne daty, tłumacząc swoje zachowanie zmęczeniem. W dalszej kolejności rozwija się zniechęcenie, niekiedy nawet z objawami depresji. Zachodzą znaczące zmiany w zachowaniu, a proces izolacji i wycofania wciąż postępuje. Zanika przekonanie o własnej wartości, a pojawia się uczucie wewnętrznej pustki. W skrajnych przypadkach mogą nawet pojawiać się myśli samobójcze.

Pełnoobjawowa postać wypalenia zawodowego obejmuje całkowite wyczerpanie psychiczne, emocjonalne i fizyczne. Maleje odporność organizmu na infekcje oraz wzrasta podatność na wystąpienie chorób serca, układu krwionośnego i pokarmowego.

Wypalenie zawodowe – leczenie

Znacznie lepiej zapobiegać niż leczyć. Dlatego jak najszybciej warto zapisać się na zajęcia radzenia sobie ze stresem oraz znaleźć złoty środek pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym. Warto angażować się w wykonywane obowiązki zawodowe, jednak po zakończeniu pracy należy żyć swoim życiem prywatnym. Hobby, aktywność fizyczna, czas dla bliskich. Jeśli wypalenie zawodowe się pojawi, przede wszystkim należy odpocząć od pracy. Dobrze sprawdzi się długi wyjazd, np. w góry czy nad morze. Odpoczywając dbamy o ciało i o umysł, ćwiczymy asertywność i metody radzenia sobie ze stresem. Podstawą będzie również regularny kontakt z psychiatrą lub psychoterapeutą.

Zobacz również: Sposoby na stres.

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Anczewska M., Świtaj P., Roszczyńska J., Wypalenie zawodowe, Postępy Psychiatrii i Neurologii, 14/2005.
2. Erenkfeit K., Dudzińska L., Indyk A., Wpływ środowiska pracy na powstanie wypalenia zawodowego, Medycyna Środowiskowa, 3/2012.
3. Strzelecki W., Czarnecka-Iwańczuk M., Cybulski M., Psychologia w naukach medycznych, Poznań 2012.