Rotawirus

Aktualizacja: 18 sierpnia 2022

Rotawirus to jeden z najbardziej uciążliwych patogenów. Odpowiada on za około 70% infekcji, szczególnie u dzieci. Rotawirusy to małe, kuliste wirusy z rodziny Reoviridae, po raz pierwszy zidentyfikowane w 1973 roku. Są niezwykle odporne na niekorzystne warunki zewnętrzne, dlatego trudno je wyeliminować zwykłymi środkami higieny.

Rotawirus – budowa

Rotawirus posiada 11-segmentowy genom zbudowany z dwuniciowego RNA. Koduje on 6 białek strukturalnych oraz 5 białek niestrukturalnych. Genom otacza kapsyd, którego warstwę wewnętrzną formują białka VP2, VP1 i VP3. Rotawirusy w zależności od budowy kwalifikuje się do jednej z 7 różnych antygenowo grup. Najpowszechniejsza jest grupa A, odpowiadająca aż za 95% wszystkich przypadków zakażeń rotawirusami u dzieci.

Zakażenie rotawirusem

Źródłem zakażenia są chore osoby, szczególnie 2-5 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów, a także 10-14 dni po ich wystąpieniu. Wydalanie patogenów może jednak utrzymywać się nawet kilkanaście tygodni od momentu wystąpienia pierwszych objawów. Do zakażenia dochodzi drogą fekalno-oralną i drogą kropelkową. Zakaźność wirusów jest bardzo duża, zaś czynnikiem zwiększającym ryzyko jest hospitalizacja na oddziale niemowlęcym (dzieci pieluchowane). Zwłaszcza, gdy nie ma możliwości izolacji dzieci z biegunką. Do zakażenia dochodzi również w żłobkach, przedszkolach i innych placówkach, gdzie dzieci mają ze sobą ścisły kontakt.

Sam moment zakażenia został dobrze poznany i opisany. Do komórki zakażonej wnika sam materiał genetyczny wirusa, który szybko i intensywnie replikuje. Wirusy potomne są transportowane z siateczki śródplazmatycznej do powierzchni komórki i uwalniane na zewnątrz. Następuje upośledzenie produkcji białek przez zakażone komórki, efektem czego jest niedobór enzymów i gromadzenie się dwucukrów w świetle jelita. Pojawiają się objawy typowe dla nieżytu żołądkowo-jelitowego, głównie biegunka.

Zobacz również: Wirus EBV.

Rotawirus – objawy

Pierwsze objawy pojawiają się średnio po 1-4 dniach od momentu zakażenia. Zazwyczaj infekcja ma ostry przebieg, trwa maksymalnie do 10 dni. W jej przebiegu zaobserwujemy wodnistą biegunkę, bardzo często poprzedzoną wymiotami. Do typowych objawów zalicza się także ból brzucha i podwyższoną ciepłotę ciała. U 75% pacjentów pojawiają się objawy ze strony układu oddechowego (kaszel, duszności). Możliwy jest również przebieg bezobjawowy lub niecharakterystyczny, zwłaszcza u niemowląt otrzymujących przeciwciała wraz z mlekiem matki.

W skrajnych przypadkach odnotowuje się odwodnienie organizmu, zaburzenia metaboliczne (kwasica, zaburzenia elektrolitowe) czy niewydolność narządową. U dzieci z bardzo obniżoną odpornością może dojść do krwotocznego zapalenia jelit, zapalenia trzustki, kamicy układu moczowego.

Rotawirus – profilaktyka

Najlepszą profilaktyką zakażeń rotawirusem jest wysoka higiena osobista. Dzieci chore powinny pozostać w domu i unikać przebywania w miejscach publicznych, używać osobnych sztućców i naczyń, a nawet unikać kontaktu z rodzeństwem mieszkającym po tym samem dachem. Wszyscy domownicy bez względu na wiek powinni regularnie myć ręce.

Naturalnymi czynnikami zwiększającymi odporność na zakażenie rotawirusem są właściwa dieta oraz prawidłowa mikroflora jelitowa przewodu pokarmowego. Szczególne znaczenie ma karmienie piersią, ponieważ w mleku matki aż do 9. mies. laktacji obecne są przeciwciała.

Szczepienie przeciwko rotawirusom

Od 1 stycznia 2021 roku szczepienie przeciwko rotawirusom dołączyło do grona obowiązkowych i bezpłatnych szczepień w Polsce. Do tej pory to rodzice decydowali o jego wykonaniu.

Rotawirus – leczenie

Przy infekcjach spowodowanych rotawirusem, stosuje się leczenie objawowe, które niczym nie różni się od leczenia innego rodzaju biegunek. Podstawą jest nawadnianie dziecka, zwłaszcza poprzez podawanie wody mineralnej, naparów ziołowych oraz mocno rozcieńczonych kompotów. Płyny podaje się przez cały czas, w zwiększonych dawkach po defekacji lub wymiotach. W pierwszym okresie choroby należy wstrzymać karmienie dziecka (z wyjątkiem maluchów karmionych piersią). W trakcie zakażenia warto podawać probiotyki. Pojawienie się następujących objawów jest wskazaniem do natychmiastowej hospitalizacji:

• wstrząs;
• znacznego stopnia odwodnienie;
• zaburzenia neurologiczne;
• uporczywe wymioty, zwłaszcza żółciowe;
• brak efektów leczenia domowego przez dłuższy czas.

Dodatkowo należy zapewnić dziecku odpoczynek, regularnie wietrzyć pokój oraz często zmieniać pieluszki.

Zakażenie rotawirusem u dorosłych

Rotawirusy atakują osoby dorosłe znacznie rzadziej. Jeśli już dojdzie do infekcji, ma ona łagodny przebieg i nie wiąże się z wystąpieniem powikłań. Zazwyczaj pojawiają się objawy grypopodobne i biegunka. Zagrożenie występuje wyłącznie u pacjentów onkologicznych, z AIDS oraz poddawanych długotrwałej antybiotykoterapii. Leczenie wygląda dokładnie tak samo jak w przypadku dzieci.

Probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Oleksy M., Koligot K., Dryś A., Gościniak G., Występowanie rotawirusów i adenowirusów u dzieci z objawami biegunki na terenie Dolnego Śląska, Hygeia Public Health, 4/2015.
2. Łoś-Rycharska E., Czerwionka-Szaflarska M., Biegunki rotawirusowe – dlaczego warto im zapobiegać?, Przegląd Gastroenterologiczny, 6/2011.
3. Latkowski B., Lukas W., Godycki-Ćwirko M., Medycyna Rodzinna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.