Przerzuty nowotworowe

Aktualizacja: 3 czerwca 2023

Przerzuty nowotworowe to guzy i skupiska komórek rakowych, wtórne do ogniska pierwotnego, powstałe z komórek przemieszczających się właśnie z tego ogniska. Szacuje się, że obecność przerzutów odpowiada aż za 90% śmiertelności w chorobach nowotworowych. Trudno je leczyć, ponieważ towarzyszą najczęściej zaawansowanym już stadiom raka. Diagnostyką i leczeniem nowotworów i przerzutów nowotworowych zajmuje się lekarz onkolog.

Jak powstają przerzuty nowotworowe?

Komórki nowotworowe mogą uzyskać zdolność inwazyjnego wzrostu. Wówczas stają się predysponowane do tworzenia przerzutów. Kaskada przerzutowania stanowi już końcową fazę progresji nowotworowej i zwykle towarzyszy zaawansowanym stadiom choroby. W powstawaniu przerzutów, zwłaszcza do odległych narządów, kluczową rolę odgrywają komórki środowiska nowotworowego i produkowane przez nie białka.

Zaobserwowano, że właściwe tworzenie się przerzutów nowotworowych poprzedza specyficzna faza, tzw. premetastatyczna. Polega ona na tworzeniu swoistej niszy dla przyszłych przerzutów. Przykładowo w węzłach chłonnych znajdujących się najbliżej guzów pierwotnych, jeszcze przed pojawieniem się w nich komórek rakowych jest indukowana limfangiogeneza.

Pod wpływem czynników wydzielanych przez komórki nowotworowe fibroblasty zlokalizowane w płucach zaczynają produkować i wydzielać fibronektynę. Złogi fibronektyny są celem migracji hemopoetycznych komórek prekursorowych, posiadających specyficzny fenotyp. Dzięki receptorowi VLA-4 komórki hemopoetyczne przyczepiają się do cząsteczek fibronektyny i uwalniają metaloproteinazę MMP-9. Ta zaś mobilizuje do powstającej niszy komórki nowotworowe, posiadające receptor CXCR4. W konsekwencji zostaje rozpoczęta angiogeneza i tworzą się sieci naczyń krwionośnych, ułatwiających wzrost komórek nowotworowych także w odległych miejscach.

Przerzuty nowotworowe – niszczenie tkanek chorego

Ostatnim etapem tworzenia się przerzutów nowotworowych jest niszczenie i naciekanie błon podstawnych oraz macierzy pozakomórkowej. W warunkach fizjologicznych struktury te tworzą:

• włókna tkanki łącznej (kolagenowe, elastynowe);
• macierz pozakomórkową (glikoproteiny, kwaśne glikozaminoglikany).

Trawienie ich przez komórki nowotworowe jest możliwe dzięki dwóm mechanizmom:

• komórki rakowe same wydzielają enzymy rozkładające;
• za produkcję enzymów degradujących odpowiadają własne komórki gospodarza (m.in. makrofagi i fibroblasty), stymulowane czynnikami syntetyzowanymi i uwalnianymi przez komórki nowotworowe.

Duży udział w tworzeniu się przerzutów i niszczeniu tkanek zdrowych organizmu pacjenta mają enzymy proteolityczne o właściwościach endopeptydaz, takie jak metaloproteinazy.

Przerzuty nowotworowe – rodzaje

W medycynie wyróżniamy następujące rodzaje przerzutów nowotworowych:

• miejscowe – powstają blisko ogniska pierwotnego;
• regionalne – powstają najczęściej drogą naczyń chłonnych i lokalizują się w okolicznych węzłach chłonnych;
• odległe – powstają wskutek drogi hematogennej i lokalizują się w narządach wewnętrznych, daleko od ogniska pierwotnego. Takie przerzuty znajdujemy najczęściej w płucach, wątrobie lub innych narządach wewnętrznych.

O przerzucie (bez względu na jego rodzaj) mówimy wtedy, gdy ognisko wtórne jest oddzielone od ogniska pierwotnego przez komórki lub tkanki gospodarza.

Leczenie przerzutów nowotworowych

Leczenie przerzutów nowotworowych jest dłuższe, bardziej skomplikowane i trudniejsze niż leczenie pierwotnych ognisk rakowych. Zwłaszcza z tego względu, że ciężko jest ustalić z dużą dokładnością miejsca w organizmie, do których wyemigrowały komórki nowotworowe. Ponadto tworzenie się przerzutów towarzyszy schyłkowym i zaawansowanym stadiom nowotworzenia, co także zmniejsza rokowania pacjenta. Wyleczenie przerzutów w zależności od rodzaju nowotworu jest możliwe, choć szanse są niewielkie. Przy przerzutach odległych leczenie jest skuteczne u 10% pacjentów. Metodą z wyboru jest radioterapia oraz chemioterapia.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Szala S., Komórki mikrośrodowiska nowotworowego: cel terapii przeciwnowotworowej, Journal of Oncology, 57/2007.
2. Sapierzyński R., Przerzuty nowotworowe – drogi szerzenia się nowotworów, Życie Weterynaryjne, 10/2012.
3. Ziółkowska E., Łożyńska-Podhrebelna D., Przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego jako źródło pierwszych objawów klinicznych raka piersi – opis przypadku, Współczesna Onkologia, 11/2007.