Pasożyty

Aktualizacja: 8 kwietnia 2025

Pasożyty to patogenne organizmy różnej wielkości, które żyją kosztem innego organizmu (tzw. żywiciela). Wyróżnia się pasożyty roślinne (gdy żywicielem jest organizm roślinny, np. drzewa są żywicielami jemioły) oraz zwierzęce (gdy żywicielem są zwierzęta i ludzie, np. człowiek jest żywicielem tasiemca). Nauka badająca pasożyty, ich wpływ na organizmy, metody diagnostyk i leczenia, nazywa się parazytologią.

Czym są pasożyty?

Pasożytnictwo jest związkiem antagonistycznym, w którym osobniki jednego gatunku (pasożyta) wykorzystują osobniki innego gatunku (żywiciela) jako źródło pokarmu i często jako środowisko życia. Nie są dla organizmu żywiącego obojętne – nierzadko wywołują mniejsze bądź większe konsekwencje zdrowotne. Interakcje te zazwyczaj prowadzą do spadku szybkości wzrostu populacji żywiciela.

Szacuje się, że w ludzkim organizmie może przebywać ponad 300 gatunków pasożytów, a spotkać je można w każdej części ciała (choć w największym stopniu w jelitach). Dostają się one do organizmu człowieka różnymi drogami. Między innymi poprzez:

• spożywanie niedomytych owoców i warzyw;
• niestarannie przygotowane jedzenie (surowe lub niedogotowane);
• picie nieprzegotowanej wody;
• brak higieny osobistej;
• spożywanie pokarmów niewiadomego pochodzenia;
• kontakt z domowym zwierzęciem, którego nie odrobaczamy.

Podróże zagraniczne także stają się istotnym czynnikiem sprzyjającym zarażeniu przez pasożyty. Ze względu na miejsce bytowania wyróżnia się pasożyty zewnętrzne (na powierzchni ciała) oraz pasożyty wewnętrzne (w ustroju żywiciela). Żywiciel, w którym pasożyt osiąga dojrzałość płciową lub rozmnaża się płciowo, jest żywicielem ostatecznym. Pozostałych żywicieli nazywa się pośrednimi.

Pasożyty człowieka – przykłady

Do grona najczęściej występujących, ludzkich pasożytów należą:

• owsiki ludzkie – pasożyt jelita grubego, którym zakażenie może przebiegać bezobjawowo. Wielu pacjentom dokucza świąd odbytu, zaś w przypadku dzieci może występować moczenie nocne. Zakażenie dodatkowo wywołuje zaburzenia układu nerwowego takie jak: nadpobudliwość, bezsenność i ogólne zmęczenie;
• włosogłówka ludzka – kosmopolityczny nicień, występujący w Polsce najczęściej, tuż po owsicy. Spotkać go można w jelicie ślepym i grubym człowieka. W przypadku intensywnej inwazji zauważyć można objawy ze strony przewodu pokarmowego, układu nerwowego i układu krążenia;
• glista ludzka – jest pasożytem występującym w jelicie cienkim u około 25% ludności świata. Intensywne inwazje i powikłania glistnicy stanowią przyczynę blisko 60 tysięcy zgonów rocznie na całym świecie. Larwy wędrujące w dużej liczbie wywołują uszkodzenie ściany jelita i wątroby. Najpoważniejsze zmiany powstają w płucach;
• tasiemiec bąblowcowy i tasiemiec wielojamisty – formą inwazyjną dla człowieka są jaja tasiemca wydalane przez żywiciela ostatecznego, głównie psa. Objawy chorobotwórcze i następstwo u człowieka zależą głównie od umiejscowienia, wielkości i liczby pasożytów.

Innymi popularnymi pasożytami są również: toksoplasma gondii, wielkouściec jelitowy, pełzak czerwonki, pełzak dziąsłowy, pchły, wesz odzieżowa i wesz głowowa, nużeniec, roztocza, swędzik jesienny i wiele innych.

Czym zwalczyć pasożyty w organizmie?

Nie ma jednego sposobu na wyleczenie każdej choroby pasożytniczej. Zawsze podstawą jest farmakoterapia, jednak powinna być ona dobrana indywidualnie do rodzaju zdiagnozowanego w organizmie człowieka pasożyta. Przykładowo, przy zarażeniu tasiemcem najczęściej stosuje się prazykwantel tabletki w dawce 5–10 mg na 1 kg masy ciała jednorazowo, natomiast przy zarażeniu owsikami zastosowanie znajdują leki takie jak mebendazol, embonian pyrantelu lub albendazol. Każdy z nich podaje się początkowo w jednej dawce, po czym kolejną pojedynczą dawkę tego samego leku dwa tygodnie później.

Zobacz więcej na temat: Odrobaczanie organizmu.

Dodatkowo, szczególnie ważna jest dokładna higiena osobist. Należy pilnować, aby odzież, ręczniki, szczoteczki do zębów, grzebienie i inne akcesoria osobiste nie znajdowały się we wspólnie użytkowanym miejscu, a więc aby inna osoba z gospodarstwa domowego nie mogła z nich skorzystać. Dieta powinna wykluczać słodycze i cukry proste, które często są pożywką dla wielu pasożytów. Wzmocnianie odporności polega na systematycznej aktywności fizycznej, zbilansowanej diecie oraz suplementacji zgodnie z rekomendacjami lekarza.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Młocicki D., Parazytologia, 8/2020.
2. Hadaś E., Derda M., Pasożyty – zagrożenie nadal aktualne, Probl Hig Epidemiol 2014, 95(1): 6-13.
3. Korzeniewski K., Choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego w Polsce, Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 1, 10–18.