Mononukleoza

Aktualizacja: 4 października 2022

Mononukleoza zakaźna to choroba wirusowa wywołana wirusem Epsteina-Barr (EBV). Przyczynia się on do procesu limfotropowego, który odpowiada za typowe objawy schorzenia. Choroba dotyczy przeważnie dzieci po 4. roku życia, młodzieży i młodych dorosłych. Znacznie rzadziej rozpoznaje się ją u osób powyżej 40. roku życia.

Mononukleoza – epidemiologia

Szacuje się, że co najmniej 95% populacji na świecie przebyło zakażenie wirusem EBV. Jest to bowiem najpopularniejszy wirus ludzki. W krajach o niskim statusie socjoekonomicznym pierwotne zakażenie tym wirusem dotyczy zazwyczaj okresu wczesnego dzieciństwa. Z kolei w krajach wysoko rozwiniętych odnotowuje się 2 szczyty zachorowań – pierwsze do 5. roku życia, zaś drugie w drugiej dekadzie życia.

Przyczyny mononukleozy

Zakażenie omawianym wirusem następuje drogą kropelkową. Najczęściej podczas pocałunków (wśród młodzieży i młodych dorosłych) lub przy braku zachowania zasad podstawowej higieny (wśród małych dzieci). Okres inkubacji wynosi około 30-50 dni, a po tym czasie od zakażenia pojawiają się pierwsze objawy.

Wirus EBV po przedostaniu się do organizmu człowieka zakaża komórki nabłonkowe i gruczoły ślinowe. Co gorsze, zakażeniu ulegają również limfocyty B, które następnie ulegają lizie. Efektem tego jest powiększenie się tkanki limfoidalnej, czyli węzłów chłonnych oraz migdałków podniebiennych. Limfocyty B posiadają zdolność zapamiętywania patogenów, przez co krążąc we krwi rozprzestrzeniają się po całym organizmie. Część z nich przechodzi w postać latentną, która najprawdopodobniej utrzymuje się przez całe życie.

Jak objawia się mononukleoza?

Nie można wskazać na jednoznaczne objawy mononukleozy, ponieważ spektrum objawów jest niezwykle szerokie. Przykładowo, jeśli zachorowanie przypada w bardzo młodym wieku, mononukleoza zwykle przebiega bezobjawowo. Mogą jednak pojawić się manifestacje skórne w postaci wysypki. Z kolei w przypadku młodzieży i młodych osób dorosłych najbardziej typowymi objawami są:

• gorączka;
• limfadenopatia;
• zapalenie gardła;
• splenomegalia;
• powiększenie migdałków podniebiennych;
• dolegliwości bólowe głowy, mięśni i stawów;
• przewlekłe zmęczenie.

Powiększone migdałki podniebienne pokryte są białawym nalotem. Ponadto na ich powierzchni mogą pojawiać się ropnie kryptowe. Warto także omówić powiększenie węzłów chłonnych. Jest ono zazwyczaj obustronne i dotyczy węzłów chłonnych szyi lub pachowych. Charakterystyczny jest tutaj także tak zwany objaw Glanzmana, który odnosi się do obrzęku twarzy, powiek i nasady nosa.

Do ciężkich postaci mononukleozy zakaźnej zalicza się ostre zapalenie wątroby przebiegające niekiedy z żółtaczką. Zazwyczaj zapalenie to przebiega jednak łagodnie.

Zobacz również: Choroby wirusowe skóry.

Diagnostyka

Diagnostyka choroby opiera się na rozmazie krwi. Typowe jest tutaj występowanie leukocytozy z limfocytozą, a także obecność atopowych limfocytów. Jednocześnie bardzo często stwierdza się podwyższenie transaminazy – ALAT i LDH.

Najczęściej w diagnostyce wykorzystuje się szybki aglutynacyjny test lateksowy. Z kolei w różnicowaniu objawów choroby należy wziąć pod uwagę w pierwszej kolejności schorzenia takie jak cytomegalia, HIV oraz angina paciorkowcowa.

Mononukleoza – leczenie

Podstawą leczenia jest farmakoterapia objawowa, głównie stosowanie acyklowiru, choć zdania co do skuteczności tego leku wciąż są podzielone. W przypadku znacznego powiększenia i obrzęku migdałków utrudniających oddychanie stosuje się glikokortykosteroidy. Zaś przy nadkażeniach bakteryjnych skuteczna jest antybiotykoterapia.

Drugim najważniejszym elementem leczenia jest odpoczynek i unikanie wysiłków fizycznych, zwłaszcza w trakcie pierwszego miesiąca od momentu zakażenia. To istotne, ponieważ chroni przed ewentualnym pęknięciem śledziony. Ważne jest również odpowiednie nawadnianie pacjenta i odżywianie.

Powikłania

W przebiegu choroby może dojść do rozwoju różnych powikłań, zarówno wczesnych, jak i późnych. W ostrym okresie choroby, zwłaszcza u dzieci, może dojść do obturacji dróg oddechowych w następstwie obrzęku śluzówki. Nadmierna męczliwość i przewlekłe zmęczenie mogą się utrzymywać nawet do pół roku od zakończenia leczenia.

Równie poważne powikłania dotyczą układu nerwowego i mogą obejmować do 18% wszystkich pacjentów. Mowa tutaj np. o zespole Guillaina-Barrego czy obwodowym porażeniu nerwów (a przede wszystkim nerwu twarzowego). W literaturze opisano także liczne powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Rajewski P., Rajewski R., Waleśkiewicz-Ogórek K., Mononukleoza zakaźna – opis przypadku, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2015.
2. Kalicki B., Maślany A., Milart J., Jung A., Przebieg i diagnostyka zakażenia EBV u dzieci – obserwacje kliniczne, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 7/2011.
3. Wrembel J., Jarmoliński T., Mononukleoza zakaźna u dzieci – doświadczenia własne, Postępy Nauk Medycznych, 6/2016.
4. Ołdak E., Mononukleoza zakaźna, Pediatria po Dyplomie, 6/2012.