Małpia ospa (ang. Mpox) to odzwierzęca choroba zakaźna wywoływana przez wirusy, zazwyczaj o łagodnym przebiegu przypominającym grypę z wysypką skórną. W Polsce występuje bardzo rzadko, ponieważ zgodnie z danymi Ministerstwa Zdrowia w okresie wakacyjnym 2022 roku wykryto zaledwie 173 jej przypadki, a wszystkie wiązały się z zagranicznymi podróżami.
Spis treści
Małpia ospa – przyczyny
Małpia ospa jest chorobą występującą endemicznie w 9 krajach afrykańskich, a za jej wystąpienie odpowiada wirus ospy małpiej (MPXV, monkeypox virus), przenoszony przez zwierzęta, głównie przez małpy (stąd jej nazwa). Choć przypadki ospy małpiej były zauważane już wcześniej, dopiero w 1970 roku zaczęła ona wzbudzać większe zainteresowanie epidemiologów, lekarzy medycyny i weterynarii, gdy zdiagnozowano pierwszy przypadek tej choroby u 9-letniego chłopca w Kongo. Oprócz człowieka na ospę małpią chorują też rezusy, makaki, pawiany, szympansy, orangutany, goryle, gibony, koczkodany sowiogłowe i sajmiri. Dodatkowo wirus atakuje wiewiórki, szynszyle, myszy pasiaste, szczury, pieski preriowe i wiele innych zwierząt.
Wirus małpiej ospy
Wirus małpiej ospy replikuje się w cytoplazmie komórek, a w cytoplazmie keratynocytów, nabłonku mieszków i nabłonku wydzielniczym wytwarza sferyczne ciałka wtrętowe typu Guarnieriego. Wyróżnia się przy tym 2 odrębne genetycznie klady wirusa:
- klad z basenu rzeki Kongo (Afryka Środkowa);
- klad z Afryki Zachodniej.
Źródłem zakażenia i rezerwuarem zarazka są zakażone zwierzęta. Wirus przenosi się ze zwierząt na człowieka głównie drogą kropelkową, natomiast między ludźmi przenosi się albo drogą kropelkową, albo podczas kontaktu z krwią lub wydzielinami.
Małpia ospa – objawy
Pierwszymi objawami małpiej ospy są:
- wysoka gorączka przekraczająca 38,5 stopni C;
- bóle głowy;
- bóle kostno-mięśniowe zlokalizowane głównie w obrębie pleców;
- znaczne osłabienie organizmu;
- powiększenie węzłów chłonnych, które nie występuje w przebiegu ospy wietrznej, jest więc oznaką ułatwiającą rozpoznanie.
Początkowo dolegliwości te mogą przypominać zwykłą grypę, jednak po kilku dniach (zwykle 3) pojawia się wysypka. Kolejno są to: plamki, grudki, pęcherzyki, krosty, strupki. Najpierw wysypka rozwija się w obrębie twarzy i rozprzestrzenia na inne części ciała – to okres, w którym występuje najwyższa możliwość zarażania innych. Wysypka może utrzymywać się nawet do 4 tygodni, przy czym generuje świąd i pieczenie, jednak podobnie jak w przebiegu ospy wietrznej – nie powinno się jej drapać i zrywać. Blizny po odpadnięciu strupów w przebiegu wysypki ospy małpiej są bardzo głębokie, jednak u większości pacjentów znikają w okresie 1-4 lat.
Małpia ospa – diagnostyka
Rozpoznanie choroby opiera się o objawy kliniczne i wywiad epidemiologiczny, w którym najważniejszą rolę odgrywają kontakty z chorymi zwierzętami lub pobyt na terenach endemicznych. Jednocześnie należy potwierdzić obecność materiału genetycznego wirusa ospy małpiej w zmianach skórnych testem RT-PCR i wirionów w preparatach z mikroskopu elektronowego. Jedynie tak szczegółowe badania laboratoryjne umożliwiają pewne rozpoznanie ospy małpiej.
Małpia ospa – leczenie
Po zdiagnozowaniu ospy małpiej stosuje się leczenie objawowe, jako że nie ma możliwości leczenia przyczynowego. Aktualnie dostępnymi środkami są m.in. zewnętrznie preparaty odkażające (stosowane przy wysypce), leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwświądowe, zwłaszcza cydofowir, brincidofovir, tekowirymat. Rokowania są dobre.
Szczepienie na małpią ospę
Lekarze weterynarii i personel medyczny może być szczepiony przeciwko ospie prawdziwej, ponieważ szczepionka indukuje u ponad 80% szczepionych osób odporność na ospę małpią. Stosowana jest żywa atenuowana szczepionka Dryvax i żywa atenuowana szczepionka LC16m8, choć w przygotowaniu są również szczepionki podjednostkowe oraz szczepionki DNA. Szczepienia przeciw ospie małpiej w Polsce są wykonywane szczepionką JYNNEOS, Bavarian Nordic A/S (0,5 ml na dawkę).
Osoby podróżujące do Afryki mogą zaszczepić się dobrowolnie. Ciekawostką jest, że możliwość wykorzystania wirusa ospy małpiej jako broni biologicznej zauważono już w 1999 roku. Aktualnie łatwo dostępne metody inżynierii genetycznej pozwalają na szybką realizacje tego celu.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Gliński Z., Żmuda A., Ospa małpia potencjalnym zagrożeniem, Życie Weterynaryjne, 97/2022.
- Ospa małpia – najważniejsze informacje. [https://www.gov.pl/web/zdrowie/malpia-ospa–najwazniejsze-informacje].
Zostaw komentarz