Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS)

Aktualizacja: 4 października 2022

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to choroba dermatologiczna charakteryzująca się nawracającym i przewlekłym przebiegiem. Może dotyczyć zarówno owłosionej skóry głowy, jak i skóry na całym ciele. Udowodniono, że schorzenie nieco częściej występuje u mężczyzn, jednak nie ma znaczenie wiek pacjenta. Najczęściej pojawia się jeszcze w okresie dojrzewania, gdy gruczoły łojowe mają tendencję do nadprodukcji sebum.

Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny

Patogeneza ŁZS jest ściśle związana z proliferacją lipofilnych drożdżaków z gatunku Malassezia. Ich metabolity, takie jak kwasy tłuszczowe czy indolo-3-karbaldehyd mogą powodować reakcję zapalną skóry. Pomimo występowania grzybów z rodzaju Malassazia w naturalnej florze fizjologicznej skóry, ich obecność w przypadku ŁZS jest szczególnie wzmożona. Do czynników szczególnie narażających na zaostrzenie objawów zaliczamy następujące:

• niewłaściwa dieta, zwłaszcza bogata w cukry proste i alkohol;
• przewlekły stres;
• niedobór snu;
• zbyt małe nawodnienie organizmu;
• zaburzenia immunologiczne;
• choroby o podłożu psychicznym i neurologicznym;
• wzmożona produkcja hormonów, zwłaszcza androgenów;
• noszenie zbyt ciasnej, nieprzewiewnej odzieży;
• nadużywanie kosmetyków;
• predyspozycje genetyczne, czyli występowanie chorób skóry w rodzinie.

Nadmierny łojotok szczególnie często dotyka pacjentów z zaburzeniami endokrynologicznymi przebiegającymi z hiperandrogenemią, np. zespołem policystycznych jajników. Udowodniono również, że łojotokowe zapalenie skóry dotyczyć może aż do 80% chorych z HIV.

Objawy łojotokowego zapalenia skóry

Bez względu na lokalizację zmian dermatologicznych, choroba ma tendencję do nawrotów i jest przewlekła. Oznacza to, że nie można jej wyleczyć, można jedynie łagodzić objawy i uzyskać długotrwałą remisję. Do zaostrzeń zmian najczęściej dochodzi w okresie jesienno-zimowym, jako że światło słoneczne wiosną i latem łagodzi je. ŁZS bardzo często współwystępuje z łuszczycą. Zmiany chorobowe na skórze głowy charakteryzują się czerwonymi, kolistymi plamami z wyraźnie zaczerwienionym brzegiem, którym towarzyszy złuszczanie otrębiaste i świąd. W następstwie do powstałych zmian, u pacjentów zauważa się występowanie nadżerek, przeczosów oraz nadmierne wypadanie włosów, które może skutkować nawet łysieniem.

Jeśli chodzi o resztę ciała, wykwity mogą przybierać nieco odmienny wygląd. W obrębie twarzy są to ogniska rumieniowe zlokalizowane głównie na czole (tak zwana korona łojotokowa), w fałdach nosowo-wargowych, na brwiach i uszach, tworząc lepkie żółte strupy. Zmiany na szyi przybierają kształt obrączkowaty. W okolicy pach i pachwin, intymnej i pod piersiami, ze względu na żywo czerwony, rozlany charakter, mogą przypominać drożdżycę lub wyprzenia. Z kolei w obrębie tułowia obserwujemy zwykle okrężne, policykliczne, a nawet obrączkowate plamy o barwie żółto-brązowej, najczęściej w okolicy mostka.

Bez względu na lokalizację, w bardziej zaawansowanym stadium ŁZS zmiany przybierają formę dobrze odgraniczonych, nieregularnych plam rumieniowych z nawarstwionymi żółtymi strupami i widocznym niekiedy surowiczym wysiękiem.

Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie

Jeśli chodzi o ŁZS głowy, za najskuteczniejszy składnik łagodzący uznaje się cyklopiroksolaminę o stężeniu 1% w postaci szamponu, który zaleca się stosować przynajmniej miesiąc. To syntetyczny lek o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym i przeciwgrzybiczym. Alternatywą są szampony zawierające ketokonazol o stężeniu 2%. Podstawą leczenia są więc miejscowo stosowane kosmetyki do pielęgnacji i leki. W cięższych przypadkach zaleca się leczenie glikokortykosteroidami, co jednak nie powinno mieć w praktyce miejsca ze względu na przewlekły charakter choroby i fakt, że długotrwałe stosowanie sterydów wiąże się z poważnymi, negatywnymi konsekwencjami.

Także w przypadku twarzy i ciała podstawą jest pielęgnacja oraz stosowanie miejscowe maści, balsamów czy kremów o odpowiednim składzie. Udowodniono, że maść z takrolimusem o stężeniu 0,1% może przynieść podobną poprawę w zwalczaniu objawów jak krem z hydrokortyzonem, przy czym maść jest znacznie bezpieczniejszym wyborem.

Przy łojotokowym zapaleniu skóry bardzo ważna jest prawidłowa dieta. Obejmuje ona zwiększone spożycie roślin strączkowych, nabiału i produktów zbożowych, wykluczając jednocześnie spożycie potraw smażonych, cukrów prostych, ostrych przypraw i alkoholu. Warto codziennie sięgać po świeże owoce i warzywa, jako że objawy nasila brak witamin i minerałów, głównie cynku, selenu oraz witamin z grupy B. Dodatkowo można zdecydować się na ich suplementację. Poleca się Spirulinę, jako bogate źródło wszystkich tych składników.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) to oryginalny, jakości premium produkt wykazujący wiele właściwości. Wykorzystywany jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Buczek A., Wcisło-Dziadecka D., Sierant K., Brzezińska-Wcisło L., Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry?, Postępy Nauk Medycznych, 1/2018.
2. Bednarek M., Musiał C., Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy, Kosmetologia Estetyczna, 3/2019.
3. Brzezińska-Wcisło L., Choroby włosów i skóry owłosionej, Wydawnictwo Termedia, Poznań 2015.