Hipernatremia – przyczyny i leczenie

Aktualizacja: 23 czerwca 2022

Hipernatremia to zwiększenie stężenia sodu w surowicy powyżej 148 mmol/l. Może występować u chorych, w których ustroju zawartość sodu jest prawidłowa (utrata samej wody), zmniejszona (utrata płynów hipotonicznych) albo nawet zwiększona (nadmierna podaż sodu).

Hipernatremia – przyczyny

W przypadku hipernatremii hipowolemicznej obserwuje się większą utratę wody niż elektrolitów, co może nastąpić wskutek:

• zmniejszonej podaży wody;
• nadmiernego pocenia się;
• gorączki;
• zwiększonej utraty wody przez nerki;
• wymiotów, biegunek.

Hipernatremia normowolemiczna zaliczana jest do grupy znacznie łagodniejszych zaburzeń. Rozwija się w efekcie niezbyt dużego ubytku ogólnoustrojowego wody, bez jednoczesnego ubytku sodu. Najczęstszymi przyczynami tego stanu są:

• moczówka prosta;
• moczówka polekowa;
• utrata wody przez płuca;
• nadmierne pocenie się;
• dieta ubogobiałkowa.

Ostatnim rodzajem dolegliwości jest hipernatremia hiperwolemiczna, określana jako przewodnienie. Jej przyczynami w efekcie może być nadmierna podaż:

• wodorowęglanu sodowego;
• hipertonicznych roztworów NaCl;
• mineralokortykoidów.

Zobacz również: Zaburzenia gospodarki elektrolitowej.

Objawy hipernatremii

Objawy zależą od nasilenia hipernatremii, szybkości zwiększania się stężenia sodu i współwystępujących zaburzeń wolemii. W hipernatremii ostrej z izowolemią mogą dominować:

• objawy zwiększonej pobudliwości nerwowej i zwiększonego napięcia mięśni szkieletowych;
• omamy;
• zaburzenia orientacji;
• wysoka gorączka.

Dodatkowo objawom tym mogą towarzyszyć hiperchloremia, hiperkaliemia, hiperglikemia, kwasica nieoddechowa. Hipernatremii uwarunkowanej utratą płynów hipotonicznych mogą towarzyszyć objawy oligowolemii, czyli:

• obniżenie ciśnienia tętniczego;
• skąpomocz.

Z kolei w hipernatremii spowodowanej utratą samej wody stwierdza się zagęszczenie składników chemicznych i morfologicznych krwi. Gęstość moczu może być bardzo mała (u chorych na moczówkę prostą) albo bardzo duża (u chorych na cukrzycę). Ponadto w hipernatremii przewlekłej często nie stwierdza się żadnych objawów klinicznych.

W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić różne zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego – pochodzenia naczyniowego, zwyrodnieniowego, zapalnego lub nowotworowego oraz zaburzenia elektrolitowe przebiegające z odwodnieniem (hiperkalcemia, hipokaliemia, cukrzyca).

Zobacz również: Homeostaza.

Hipernatremia – leczenie

Leczenie polega przede wszystkim na podawaniu płynów pozbawionych efektywnych osmolitów. Szybkość korygowania hipernatremii powinna być tym większa, im krótszy był czas jej powstawania. W hipernatremii ostrej szybkość zmniejszenia natremii w pierwszej dobie nie powinna przekroczyć 1 mmol/l/h, a w hipernatremii przewlekłej – 0,5 mmol/l/h.

Niedobór wody należy uzupełniać u chorych z:

• izowolemią – 5% roztworem glukozy;
• hipowolemią – 0,9% roztworem NaCl do chwili uzyskania prawidłowego ciśnienia tętniczego, a następnie mieszaniną hipotonicznego roztworu NaCl i 5% roztworu glukozy w stosunku 1:1;
• hiperwolemią – oprócz podawania płynów bezelektrolitowych należy stosować furosemid.

Rzadko zachodzi potrzeba stosowania dializoterapii. U chorych przytomnych niedobór wody należy uzupełniać doustnie lekko osłodzoną herbatą ziołową. W przypadku szybkiej korekcji niedoboru wody może wystąpić zjawisko izotonicznego zatrucia wodnego. Jak widać więc, nie ma jednego, odgórnego postępowanie terapeutycznego. W związku z tym wszystkie metody dobiera się indywidualnie do stanu zdrowia pacjenta.

Zobacz również: Dieta w zespole metabolicznym.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
2. Ciechanowski K., Hipo- i hipernatremia – przyczyny i zasady terapii, Forum Nefrologiczne, 4/2011.