Gorączka reumatyczna

Aktualizacja: 4 października 2022

Paciorkowce, streptokoki (łac. Streptococcus) – bakterie Gram dodatnie, które mogą wywołać gorączkę reumatyczną.

Gorączka reumatyczna to wieloukładowa choroba zapalna dotycząca przede wszystkim dzieci w wieku 6-15 lat. Charakterystycznymi objawami są: zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego, pląsawica oraz guzki podskórne. To poważny problem szczególnie w krajach rozwijających się, gdzie jest jedną z najczęściej występujących przyczyn wad serca. W Polsce i krajach zachodniej Europy w ostatnich latach zaobserwowano znaczny spadek zachorowań.

Gorączka reumatyczna – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną gorączki reumatycznej jest infekcja gardła bakteriami, a dokładniej paciorkowcami. Choć istnieje kilka grup tych patogenów, jedynie paciorkowce grupy A mają zdolność do wywoływania gorączki reumatycznej. Mimo tego nie następuje to u każdego zarażonego dziecka – do dnia dzisiejszego nie wiadomo, na czym dokładnie polega etiologia choroby.

Uważa się, że łączy ona w sobie czynniki genetyczne oraz czynniki reakcji autoimmunologicznej. Infekcja u niektórych osób powoduje nadmierną odpowiedź immunologiczną, zarówno komórkową, jak i humoralną. Limfocyty T pobudzają do aktywności limfocyty B, które z kolei produkują przeciwciała przeciwpaciorkowcowe oraz swoiste autoprzeciwciała skierowane przeciwko własnym tkankom. Zachorowanie następuje po około 2-3 tygodniach od infekcji paciorkowcowej gardła.

Czy gorączka reumatyczna jest zakaźna?

Gorączka reumatyczna nie jest chorobą zakaźną, jednak istnieje możliwość zarażenia się samymi paciorkowcami. Spowodują one zapalenie gardła, lecz mimo tego nie u każdego pacjenta rozwinie się gorączka reumatyczna. W celach bezpieczeństwa warto odizolować dziecko od świata zewnętrznego, a samemu szczególnie dbać o higienę osobistą (częste mycie dłoni, zmiana pościeli, wietrzenie pomieszczeń).

Gorączka reumatyczna – objawy

Objawy gorączki reumatycznej dzieli się na kryteria duże i kryteria małe, będące jednocześnie wyznacznikami podczas diagnostyki. Do kryteriów dużych, czyli pojawiających się u sporej części pacjentów, należą:

• zapalenie stawów;
• zapalenie mięśnia sercowego;
• obecność guzków podskórnych;
• pląsawica;
• rumień brzeżny.

Z kolei kryteriami mniejszymi są:

• gorączka;
• dolegliwości bólowe stawów;
• wydłużony odstęp P-R w badaniu EKG;
• wskaźniki laboratoryjne ostrej fazy: OB i CRP.

W celu rozpoznania gorączki reumatycznej wystarczy stwierdzić obecność przynajmniej 2 kryteriów dużych, bądź 1 kryterium duże i 2 mniejsze. Zapalenie mięśnia sercowego pojawia się u połowy chorych już w I rzucie choroby (może mieć ona wiele rzutów), zwykle po 3 tygodniach od momentu zachorowania. Zmiany obejmują przede wszystkim zastawkę mitralną lub zastawkę mitralną i zastawkę aortalną razem. Zapalenie stawów stwierdza się aż u 80% chorych, jednak niemal nigdy u dzieci poniżej 6. roku życia. Zajęte są duże stawy w ilości większej niż 5. Dolegliwość ma charakter wędrujący.

Pląsawica manifestuje się jako nagłe, krótkie i szybkie ruchy mimowolne, zazwyczaj dotyczące obręczy barkowej, kończyn, tułowia lub języka. Nasila je stres lub zmęczenie. W efekcie pojawiają się także zaburzenia chodu oraz czynności motoryki małej (w tym precyzja ruchów dłonią). Nie występują jednak zaburzenia mięśni gałkoruchowych ani żadne zaburzenia czucia.

Różnicowanie

Gorączkę reumatyczną należy zróżnicować z innymi schorzeniami i chorobami, które mogą dawać zbliżone objawy. Przede wszystkim jest to młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, ale i borelioza, septyczne zapalenie stawów, reaktywne zapalenie stawów czy choroby autoimmunologiczne. Na etapie diagnostyki warto wykonać badanie EKG, echokardiografię oraz testy potwierdzające zakażenie paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A.

Gorączka reumatyczna – leczenie

Podstawą jest leczenie zapalenia migdałków i gardła za pomocą antybiotyków. Lekiem pierwszego rzutu jest penicylina. Terapię należy rozszerzyć o leczenie przeciwzapalne, w ostrej fazie choroby zazwyczaj aspiryną, rzadziej kortykosteroidami. Wtórna terapia antybiotykowa ma za zadanie zapobiec nawrotom choroby. Przez pewien czas stosuje się więc penicylinę benzatynową co 3-4 tygodnie. Przy wcześnie zdiagnozowanej chorobie i po wdrożeniu odpowiedniego leczenia rokowania są dobre. W większości przypadków wszystkie objawy całkowicie ustępują, z wyjątkiem uszkodzenia zastawek serca.

Probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Szczygielska I., Hernik E., Rutkowska-Sak L., Wierzbowska M., Marusak-Banacka M., Gorączka reumatyczna – choroba, która nadal istnieje, Reumatologia, 5/2008.
2. Rutkowska-Sak L., Szczygielska I., Hernik E., Jednacz E., Gorączka reumatyczna – wczoraj i dziś, Postępy Nauk Medycznych, 2/2011.