Aktualizacja: 3 grudnia 2024
Puryny to związki chemiczne o charakterze heterocyklicznym. W organizmie ludzkim zachodzi synteza nukleotydów purynowych i pirymidynowych z amfibolicznych związków pośrednich. Związki te są obecne również w żywności. Istnieje kilka chorób, przy których nadmiar puryn w ustroju prowadzi do wystąpienia szeregu przykrych dolegliwości. Przykładem jest choćby dna moczanowa.
Spis treści
Puryny – charakterystyka
Puryny składają się z pierścieni pirymidyny i imidazolu. Mogą z nich powstawać liczne związki pochodne, takie jak zasady azotowe budujące nukleotydy. Puryny w umiarkowanych ilościach pełnią w organizmie człowieka ważne funkcje, wchodzą w skład:
- koenzymu A;
- kwasu moczowego;
- NADH.
U człowieka ostatecznym produktem katabolizmu puryn jest kwas moczowy, związek mający tendencję do wytrącania się w postaci kryształów i osadzania się w obrębie stawów. Jest to bezpośrednią przyczyną powstawania dny moczanowej. Reakcje tworzenia się kwasu moczowego z puryn zachodzą w obrębie wątroby, po czym powstały kwas moczowy transportowany jest do nerek, a stąd wraz z moczem wydalany jest na zewnątrz ustroju.
Za prawidłowe stężenie kwasu moczowego we krwi uznaje się 180-420 umol/L, czyli 3-7 mg/dL. Poziom ten można ocenić na podstawie zwykłego badania krwi. Wszelkie podwyższone wyniki są wskazaniem do diagnostyki pod kątem dny moczanowej oraz wykluczenia z codziennej diety produktów bogatopurynowych.
Puryny – metabolizm
W metabolizmie puryn udział biorą m.in.: nukleazy specyficzne dla RNA i DNA, nukleotydazy, alkaiczne i kwasowe fosfatazy, deaminazy AMP, fosforylazy purynowych nukleozydów. Adenozyna ulega deaminacji do inozyny dzięki deaminazie adenozynowej. W ostatnim etapie metabolizmu puryn tworzy się wspomniany wcześniej kwas moczowy, niezbędna do tego jest jednak oksydaza ksantynowa.
Puryny w żywności
Produktami spożywczymi o bardzo wysokiej zawartości puryn są przede wszystkim:
- wyciągi z kości i mięsa;
- podroby;
- sardynki, śledzie, szproty;
- gorzka czekolada, kakao;
- kawa i mocna herbata;
- soczewica, groch, fasola, kukurydza, brukselka;
- sery pleśniowe;
- grzyby;
- szpinak, szczaw.
Osoby unikające nadmiaru puryn powinny wykluczyć ze swojej diety również przyprawy korzenne, pieprz, musztardę i alkohol.
Dieta ubogopurynowa
Dieta ubogopurynowa powinna pokrywać pełne zapotrzebowanie pacjenta na energię oraz na wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Taka dieta znajduje zastosowanie przede wszystkim u osób chorujących na dnę moczanową, a jej podstawowym celem jest zmniejszenie kwasu moczowego we krwi. Dozwolone produkty to między innymi:
- nabiał – mleko, serki ziarniste, kefir, maślanka, jogurt naturalny, śmietana;
- masło;
- chude i gotowane wędliny i mięsa;
- chude ryby, np. sandacz, mintaj, dorsz;
- produkty zbożowe;
- niektóre warzywa – cukinia, buraki, cebula, marchew, ogórki, pomidory, sałata, ziemniaki, rzodkiewka;
- niektóre owoce – ananasy, gruszki, brzoskwinie, czereśnie, maliny, jabłka, kiwi, truskawki, wiśnie;
- miód, dżemy;
- słaba herbata, napary ziołowe i owocowe.
Produktami o średniej zawartości puryn są:
- banany, melony;
- parówki;
- fasolka szparagowa, dynia, jarmuż, kapusta czerwona i kapusta włoska.
Należy je wprowadzać do diety w umiarkowanym stopniu. Poza tym wykluczone powinny zostać wszelkie produkty bogatopurynowe, które zostały wymienione wcześniej.
Dna moczanowa
Niektóre gatunki zwierząt posiadają aktywny enzym urykazę, który rozkłada puryny do bardziej rozpuszczalnej allantoiny. Nie występuje on jednak u człowieka, wskutek czego przemiany puryn kończą się na etapie kwasu moczowego, który w zwiększonym stężeniu krystalizuje w tkankach, szczególnie tych mniej ucieplonych. Większość zawartego we krwi kwasu moczowego ulega wydaleniu przez nerki, jednak spora część wchłania się ponownie do krwioobiegu. Bezpośrednią przyczyną dny moczanowej może być:
- upośledzenie wydalania kwasu moczowego przez nerki;
- jego nadprodukcja wskutek wrodzonych zaburzeń enzymatycznych;
- zwiększone spożycie produktów bogatopurynowych;
- nadużywanie alkoholu;
- niektóre choroby, zwłaszcza czerwienica prawdziwa, białaczka, niedokrwistość hemolityczna;
- chemioterapia i radioterapia.
Diagnostyką i leczeniem dny moczanowej zajmuje się lekarz reumatolog.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Pilarski Ł., Bogdański P., Pupek-Musialik D., Dna moczanowa – antyczna choroba wciąż problematyczna w XXI wieku, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 4/2012.
- Hassa R., Podręczny słownik chemiczny, Katowice 2004.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Ciborowska H., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2021.
Zostaw komentarz