Kwas rycynolowy

Aktualizacja: 2 października 2023

Kwas rycynolowy (inaczej: kwas rącznikowy) to organiczny związek chemiczny, będący nienasyconym hydroksykwasem tłuszczowym. Stanowi żółtą, oleistą ciecz, którą wykorzystuje się powszechnie w wielu dziedzinach przemysłu. Naturalnie występuje w surowcach roślinnych.

Kwas rycynolowy – charakterystyka

Kwas rycynolowy naturalnie występuje w niektórych surowcach roślinnych, takich jak np. rącznik pospolity. Wówczas jego podstawowym zadaniem jest wabienie mrówek. Pozyskiwany jest również na skalę masową z oleju rycynowego, ponieważ stanowi aż do 80% jego składu. Kwas rycynolowy posiada wzór sumaryczny C18H34O3, a jego masa molowa wynosi 298,46 g/mol. Temperatura topnienia związku wynosi już 4-5 stopni C. Kwas rycynolowy otrzymuje się na drodze chemicznej głównie przez zmydlenie oleju rycynowego, a także na drodze biologicznej, poprzez hydrolizę oleju rycynowego lipazą Candida rugosa.

Pod względem chemicznym kwas ten występuje głównie w postaci triestru gliceryny. Cząsteczka składa się ze szkieletu zawierającego 18 atomów węgla z grupą hydroksylową przy 12 atomie węgla i jednym wiązaniem podwójnym (cis) między 9 i 10 atomem węgla oraz jednym asymetrycznie podstawionym 12 atomem węgla o konfiguracji R.

Kwas rycynolowy – właściwości i zastosowanie

Kwas rycynolowy, a przede wszystkim jego sole, wykazuje właściwości powierzchniowo-czynne, dlatego też najczęściej stosowany jest jako stabilizator emulsji w kosmetykach. Służy do wyrobu mydeł, otrzymywania kwasu sebacynowego i innych, zaś estry kwasu rycynolowego są stosowane jako środki powierzchniowo czynne również w przemyśle tekstylnym.

Olej rycynowy – właściwości i zastosowanie

W medycynie wykorzystuje się olej rycynowy od wielu lat, a jako że jego głównym składnikiem jest kwas rycynolowy, warto omówić bliżej jego działanie. To właśnie kwas rycynolowy oraz tworzące się stopniowo w środowisku jelit jego sole sodowe i potasowe odpowiadają za przeczyszczające działanie oleju rycynowego. Można go stosować doustnie bądź w postaci okładów, przy czym znacznie częściej zastosowanie znajduje pierwszy sposób. Wskazaniami są zwłaszcza zaparcia, ponieważ składniki oleju rycynowego drażnią śluzówkę jelit i powodują jej przekrwienie, wskutek czego dochodzi do napływu wody do światła jelita. Jednorazowo nie należy przekraczać dawki 2 łyżek w przypadku osób dorosłych i 2 łyżeczek u dzieci powyżej 12. roku życia. Młodsze dzieci nie powinny stosować produktu.

W formie okładów można go wcierać w obolałe miejsca lub nakładać na ściereczkę i po lekkim ogrzaniu przykładać do ciała. Wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wskazaniami są więc: bóle pleców, wzmożone napięcie mięśni, niestrawność, bóle menstruacyjne, bóle reumatyczne i wiele innych.

Olej rycynowy w ciąży

Olej rycynowy powoduje przekrwienie narządów jamy brzusznej, dlatego jego stosowanie w czasie ciąży jest niewskazane. Nie zaleca się stosowania produktu w okresie karmienia piersią, ponieważ nie wykonano dotychczas badań klinicznych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) to oryginalny, jakości premium produkt wykazujący wiele właściwości. Wykorzystywany jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Pabiś S., Kula J., Metody produkcji kwasu rycynolowego i jego estrów, Przemysł Chemiczny, 4/2016.
2. Patryka D., Winnicki A., Krysiński J., Badanie in vitro właściwości promujących kwasu cis-rycynolowego, Polish Journal of Cosmetology, 14/2011.
3. Solomons T., Fryhle C., Snyder S., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2022.