Kwas rycynolowy

Aktualizacja: 2 października 2023

Kwas rycynolowy (inaczej: kwas rącznikowy) to organiczny związek chemiczny, będący nienasyconym hydroksykwasem tłuszczowym. Stanowi żółtą, oleistą ciecz, którą wykorzystuje się powszechnie w wielu dziedzinach przemysłu. Naturalnie występuje w surowcach roślinnych.

Kwas rycynolowy – charakterystyka

Kwas rycynolowy naturalnie występuje w niektórych surowcach roślinnych, takich jak np. rącznik pospolity. Wówczas jego podstawowym zadaniem jest wabienie mrówek. Pozyskiwany jest również na skalę masową z oleju rycynowego, ponieważ stanowi aż do 80% jego składu. Kwas rycynolowy posiada wzór sumaryczny C18H34O3, a jego masa molowa wynosi 298,46 g/mol. Temperatura topnienia związku wynosi już 4-5 stopni C. Kwas rycynolowy otrzymuje się na drodze chemicznej głównie przez zmydlenie oleju rycynowego, a także na drodze biologicznej, poprzez hydrolizę oleju rycynowego lipazą Candida rugosa.

Pod względem chemicznym kwas ten występuje głównie w postaci triestru gliceryny. Cząsteczka składa się ze szkieletu zawierającego 18 atomów węgla z grupą hydroksylową przy 12 atomie węgla i jednym wiązaniem podwójnym (cis) między 9 i 10 atomem węgla oraz jednym asymetrycznie podstawionym 12 atomem węgla o konfiguracji R.

Kwas rycynolowy – właściwości i zastosowanie

Kwas rycynolowy, a przede wszystkim jego sole, wykazuje właściwości powierzchniowo-czynne, dlatego też najczęściej stosowany jest jako stabilizator emulsji w kosmetykach. Służy do wyrobu mydeł, otrzymywania kwasu sebacynowego i innych, zaś estry kwasu rycynolowego są stosowane jako środki powierzchniowo czynne również w przemyśle tekstylnym.

Olej rycynowy – właściwości i zastosowanie

W medycynie wykorzystuje się olej rycynowy od wielu lat, a jako że jego głównym składnikiem jest kwas rycynolowy, warto omówić bliżej jego działanie. To właśnie kwas rycynolowy oraz tworzące się stopniowo w środowisku jelit jego sole sodowe i potasowe odpowiadają za przeczyszczające działanie oleju rycynowego. Można go stosować doustnie bądź w postaci okładów, przy czym znacznie częściej zastosowanie znajduje pierwszy sposób. Wskazaniami są zwłaszcza zaparcia, ponieważ składniki oleju rycynowego drażnią śluzówkę jelit i powodują jej przekrwienie, wskutek czego dochodzi do napływu wody do światła jelita. Jednorazowo nie należy przekraczać dawki 2 łyżek w przypadku osób dorosłych i 2 łyżeczek u dzieci powyżej 12. roku życia. Młodsze dzieci nie powinny stosować produktu.

W formie okładów można go wcierać w obolałe miejsca lub nakładać na ściereczkę i po lekkim ogrzaniu przykładać do ciała. Wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wskazaniami są więc: bóle pleców, wzmożone napięcie mięśni, niestrawność, bóle menstruacyjne, bóle reumatyczne i wiele innych.

Olej rycynowy w ciąży

Olej rycynowy powoduje przekrwienie narządów jamy brzusznej, dlatego jego stosowanie w czasie ciąży jest niewskazane. Nie zaleca się stosowania produktu w okresie karmienia piersią, ponieważ nie wykonano dotychczas badań klinicznych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Pabiś S., Kula J., Metody produkcji kwasu rycynolowego i jego estrów, Przemysł Chemiczny, 4/2016.
2. Patryka D., Winnicki A., Krysiński J., Badanie in vitro właściwości promujących kwasu cis-rycynolowego, Polish Journal of Cosmetology, 14/2011.
3. Solomons T., Fryhle C., Snyder S., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2022.