Kwas azelainowy

Aktualizacja: 13 lutego 2023

Kwas azelainowy wyróżnia się wielokierunkowym działaniem, w związku z czym coraz częściej stosuje się go jako składnik kosmetyków i leków. Posiada właściwości antyoksydacyjne, keratolityczne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwłojotokowe oraz zmniejsza widoczność przebarwień. Jest uznawany za związek bezpieczny, nie powodujący skutków ubocznych. Ważne, aby był zastosowany w odpowiednim stężeniu.

Kwas azelainowy – charakterystyka

Kwas azelainowy to związek chemiczny naturalnego pochodzenia. Posiada nasycony, 9-węglowy prosty łańcuch oraz dwie grupy karboksylowe w cząsteczce. Wzór sumaryczny prezentuje się następująco: C9H16O4. To surowiec niestabilny, bez problemu poddaje się rekrystalizacji i wytrąceniu. Słabo rozpuszcza się w wodzie i ma wysoką temperaturę topnienia (aż 105 stopni C), w związku z czym preparaty wodne z jego dodatkiem wyróżniają się słabą rozsmarowywalnością. W dermatologii i kosmetologii należy wykorzystywać więc podłoże zawierające sporo składników tłuszczowych lub alkohol.

Kwas azelainowy na skalę przemysłową pozyskuje się z różnych produktów roślinnych, najczęściej jednak ze zbóż, np. jęczmienia, żyta i pszenicy. Za jego produkcję odpowiadają Malassezia furfur, które się tam znajdują. Można go również pozyskać syntetycznie. Ciekawostką jest, iż kwas azelainowy w niewielkich ilościach powstaje w organizmie człowieka podczas procesów lipoperoksydacji egzogennych kwasów tłuszczowych. Jest wówczas pochodną wielonienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6.

Kwas azelainowy – działanie

W dermatologii i kosmetologii zastosowanie znajdują toniki oraz kremy wzbogacone o omawiany kwas. Zwykle mają postać kremu lub żelu, w których kwas występuje w stężeniu 5-20%, spotykane są także połączenia np. z kwasem pirogronowym o stężeniu 5%. Kwas azelainowy wykorzystuje się najczęściej do leczenia dermatoz o złożonej etiopatologii, np. trądziku zwykłego czy trądziku różowatego. Do grona schorzeń dobrze reagujących na działanie kwasu azelainowego należą jednak także:

• ostuda;
• choroba Kitamury;
• przebarwienia twarzy;
• fotostarzenie;
• łuszczyca.

Związek ten działa antybakteryjnie (zwłaszcza w stosunku do Propionibacterium acnes oraz Staphylococcus epidermidis) oraz przeciwzapalnie. Ma zdolność usuwania wolnych rodników tlenowych, hamuje peroksydację lipidów i chroni przed skutkami nadmiernego promieniowania słonecznego. Kwas ten jest odwracalnym inhibitorem tyrozynazy i innych oksydoreduktaz oraz hamuje procesy utleniania w mitochondriach. Może hamować beztlenową glikolizę. Ponadto posiada aktywność enzymatyczną wskazującą na zdolność do zmiany pH wewnątrz komórek.

W jednym z badań wykazało, że świadome i regularne stosowanie kosmetyków z kwasem azelainowym zmniejsza produkcję sebum aż o 5,4%. Ich zastosowanie może więc mieć duże znaczenie również w schorzeniach przebiegających z łojotokiem.

Czy kwas azelainowy jest bezpieczny?

Kwas azelainowy zalicza się do grona bezpieczniejszych kwasów wykorzystywanych w dermatologii i kosmetologii. Jego popularność wzrasta tym bardziej, iż nie wykazuje on działania fotouczulającego i fototoksycznego. U większości osób nie pojawia się nadwrażliwość na kwas azelainowy, zwłaszcza, jeśli jest stosowany w mniejszych stężeniach. Przed użyciem warto jednak wykonać próbę uczuleniową. Związek może być stosowany w pielęgnacji skóry reaktywnej i wrażliwej.

Kwas azelainowy – przeciwwskazania

Choć jest to związek bezpieczny, nie zawsze może zostać użyty. Do przeciwwskazań zaliczamy następujące przypadki:

• nadwrażliwość na kwas azelainowy;
• skłonność do keloidów (patologiczne gojenie skóry nawet po niewielkim urazie);
• miejscowe uszkodzenie skóry, np. oparzenie, zranienie;
• miejscowy stan zapalny;
• ciąża;
• przebyta krioterapia w miejscu, gdzie ma być nałożony kwas (w ciągu ostatniego tygodnia).

Zabiegi z zastosowaniem kwasu azelainowego są popularne w profesjonalnych gabinetach kosmetologicznych. Kosmetyki można jednak zakupić w większości drogerii i wykorzystywać samodzielnie w domu. Ważne, aby stosować się do zaleceń producenta.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Reszke R., Szepietowski J., Kwas azelainowy w lecznictwie dermatologicznym w świetle aktualnego stanu wiedzy, Przegląd Dermatologiczny, 103/2016.
2. Dębek P., Piotrowska A., Nastałek M., Totko-Borkusiewicz N., Czerwińska-Ledwig O., Zuziak R., Pilch W.,
3. Zastosowanie kwasu azelainowego w wybranych schorzeniach dermatologicznych, Medycyna Rodzinna, 4/2018.