Fentanyl (łac. fentanylum) jest organicznym związkiem chemicznym o silnym działaniu przeciwbólowych i dość szerokim zastosowaniu we współczesnej medycynie. To lek znany od wielu lat – po raz pierwszy opisano go już w latach 50. XX wieku. Ma szerokie zastosowanie w medycynie ratunkowej i anestezjologii. W związku ze swoim silnym działaniem (w tym wywoływaniem euforii) zyskał miano popularnego środka uzależniającego.
Spis treści
Fentanyl – charakterystyka
Fentanyl to syntetyczny opioid, związek zaliczany do grona pochodnych piperydyny. Jest agonistą receptorów opioidowych. Jego działanie opiera się m.in. na pobudzaniu produkcji serotoniny, która znana jest także pod nazwą hormonu szczęścia. Bezpośrednio oddziałuje na układ nerwowy, wywołując działanie przeciwbólowe i anestezjologiczne. Pod względem chemicznym jest to biały lub niemal biały proszek o wzorze sumarycznym C22H28N2O oraz masie molowej 336,47 g/mol. Ma wiele analogów, także wykorzystywanych w medycynie (oraz stosowanych przez osoby uzależnione jako narkotyk). Są to głównie: alfentanyl, butyrfentanyl, sufentanyl, remifentanyl i karfentanyl. Wszystkie wykazują podobne właściwości, chociaż różnią się swoją aktywnością.
Fentanyl jako narkotyk
Podobnie jak inne opioidy, także fentanyl może doprowadzić do silnego uzależnienia. Jego popularność wzrasta w ostatnim czasie, co wiąże się głównie z jego działaniem pobudzającym euforię. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że fentanyl znacznie łatwiej przedawkować niż heroinę. To substancja, która spowodowała w Polsce i na całym świecie wiele zgonów nawet w ostatnim roku. Fentanyl może występować pod różnymi nazwami (najczęściej: biała heroina, fent, chińska heroina), w postaci proszku, suszu bądź plasteliny do palenia. Niektórzy decydują się na jego wstrzykiwanie, co jest szczególnie niebezpieczne i stanowi najczęstszą przyczynę przedawkowania i zgonu.
Zatrucia fentanylem
Nawet niewielkie dawki fentanylu mogą prowadzić do przewlekłego zatrucia organizmu, manifestującego się nudnościami, wymiotami, zawrotami głowy i chronicznym zmęczeniem. Środek ten wywołuje ponadto groźne problemy związane z układem oddechowym, prowadząc do depresji oddechowej. Konsekwencją tego bywa nawet całkowite zahamowanie oddychania. Długotrwałe zażywanie fentanylu wywołuje natomiast przewlekły ból mięśni, ból stawów, ból głowy, drgawki oraz trudności z koncentracją i pamięcią. Wyraźnie spada odporność organizmu, a człowiek zaczyna zachowywać się nienaturalnie. Dlatego fentanyl okrzyknięto nazwą „narkotyk zombie”.
Fentanyl – wskazania
Fentanyl to silny lek przeciwbólowy i znieczulający. W pierwszym przypadku podawany jest m.in. pacjentom:
- chorującym na raka, także jego terminalne postacie;
- przed mniej i bardziej rozległymi operacjami;
- przewlekle intubowanymi;
- po przebytym zawale mięśnia sercowego.
W drugim przypadku fentanyl podawany jest w skojarzeniu z innymi lekami celem wywołania neuroleptoanalgezji lub analgosedacji. Neuroleptoanalgezja to inaczej znieczulenie osiągane przez dożylne podanie krótko działającego analgetyka narkotycznego oraz silnego neuroleptyka, czego efektem jest zachowanie przytomności pacjenta. Z kolei analgosedacja odnosi się do krótkiego i raczej płytkiego znieczulenia, wykorzystywanego np. podczas drobnych zabiegów, operacji zaćmy oraz niektórych mniej k0omfortowych dla pacjenta procedur diagnostycznych.
Fentanyl – przeciwskazania
Z kolei podstawowymi przeciwwskazaniami do stosowania fentanylu są:
- uczulenie na którykolwiek składnik leku;
- depresja oddechowa;
- choroby zatorowe płuc;
- leczenie inhibitorami monoaminooksydazy w okresie krótszym niż 2 tygodnie od zakończenia ich przyjmowania;
- ciąża i okres karmienia piersią (chyba że lekarz zaleci inaczej).
Jeśli leczenie zostanie przerwane, mogą wystąpić objawy odstawienne, co należy zgłosić lekarzowi lub pielęgniarce. Pacjenci jednocześnie przyjmujący inne leki zawsze powinno skonsultować się z lekarzem. Fentanyl dostępny jest w całej Polsce w aptekach, głównie w formie plastrów transdermalnych, roztworu do wstrzykiwań czy aerozolu. Jest to jednak lek dostępny wyłącznie na receptę bez względu na jego formę.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Zawadzki M., Nowak K., Fentanyl i jego pochodne jako grupa nowych substancji psychoaktywnych (dopalaczy), Postepy Hig Med Dosw (online), 2018; 72: 547-556.
- FENTANYL WZF, 50 mikrogramów/ml, roztwór do wstrzykiwań. Charakterystyka produktu leczniczego.
- Kacela M., Wojcieszak J., Zawilska J., Używanie fentanylu, butyrylofentanylu i furanylofentanylu w opinii użytkowników polskich forów internetowych poświęconych „dopalaczom”, Psychiatr. Pol. 2022; 56(2): 355–372.
Zostaw komentarz