Prawa Mendla

Prawa Mendla zostały opisane przez Gregora Mendla, będącego czeskim przyrodnikiem i zakonnikiem żyjącym w latach 1822-1884. Przez lata zajmował się śledzeniem i eksperymentowaniem nad krzyżowaniem roślin, co stanowiło ogromny krok w rozwoju całej genetyki, na której bazują doświadczenia współczesne. O czym mówią słynne prawa Mendla?

Pierwsze prawo Mendla

Pierwsze prawo Mendla odnosi się do czystości gamet. Mówi o tym, że do tworzącej się gamety trafia jedynie 1 allel z danej pary genu. Gen to inaczej odcinek DNA na chromosomie, natomiast allele określa się jako wersje (warianty sekwencji) tego genu. Na podstawie tego prawa można więc stwierdzić, że każda komórka płciowa posiada po jednym allelu z każdej pary.

Podczas swoich wieloletnich doświadczeń Mendel badał barwę kwiatów. Skrzyżował m.in. osobniki o czerwonych kwiatach z osobnikami o kwiatach białych. W pokoleniu pierwszym uzyskał jedynie osobniki o kwiatach czerwonych, ponieważ była to cecha dominująca. Z kolei wskutek krzyżowania osobników o czerwonych kwiatach (wszystkie pochodziły z pokolenia I) uzyskał potomstwo (pokolenie II) mieszańców o zarówno o kwiatach czerwonych, jak i białych w stosunku zawsze 3:1. Można to przedstawić również schematycznie w postaci krzyżówki.

Drugie prawo Mendla

Drugie prawo Mendla znane jest także jako prawo niezależnej segregacji cech. Mówi o tym, że geny należące do jednej pary alleli dziedziczy się niezależnie od genów należących do drugiej pary alleli. Właśnie dlatego w pokoleniach potomnych zaobserwować można charakterystyczne rozszczepienie fenotypów w stosunku 9:3:3:1.

Jak przedstawić to na konkretnym przykładzie? W przypadku ocenianego przez Mendla grochu, gdzie litera A określa nasiona żółte, natomiast litera B – gładkie, krzyżówka AABB x aabb da w pierwszym pokoleniu wyłącznie osobniki AaBb, a w drugim pokoleniu stosunek fenotypowy 9:3:3:1.

Zasada dominacji

Poza pierwszym i drugim prawem Mendla botanik ten sformułował również zasadę dominacji. Mówi ona o tym, że jeśli w pokoleniu pierwszym gen ujawnia się fenotypowo, jest to gen dominujący. Przykłady cech dominujących w przypadku człowieka:

• ciemne włosy;
• brązowe oczy;
• praworęczność;
• wysoki wzrost;
• odstające uszy;
• duży nos.

Ujawnianie fenotypowe oznacza, że osobnik w danym pokoleniu posiada widoczną cechę, np. jest wysoki lub ma ciemne oczy. Jeżeli jednak w pokoleniu pierwszym gen nie ujawnia się, można stwierdzić, że jest to gen recesywny, który może określać np. niski wzrost czy niebieskie oczy. Wówczas mówi się o zjawisku całkowitej dominacji jednego genu nad drugim. Cecha recesywna może się ujawnić, lecz jest znacznie mniejsza szansa (25%), że rzeczywiście tak się stanie.

Zatem jeśli pokolenie rodziców stanowią dwie homozygoty (dominująca AA oraz recesywna aa) to w pierwszym (dzieci) pojawi się 100% heterozygot, gdyż każde z rodziców wytwarzało tylko jeden rodzaj gamet (dominującą lub recesywną). Każdy z potomków będzie zatem heterozygotą pod względem rozpatrywanej cechy (Aa). Ujawni wyłącznie cechy dominujące, lecz w jeszcze kolejnym pokoleniu możliwe będzie ujawnienie cech recesywnych, jeśli osobnik Aa skrzyżuje się z innym osobnikiem Aa lub osobnikiem aa.

Kim był Gregor Mendel?

Gregor Mendel był czeskim zakonnikiem i przyrodnikiem pochodzącym z Heinzendorf bei Odrau. Miał niemieckojęzyczną rodzinę – ojca, matkę oraz dwie siostry. W 1944 roku wstąpił do zakonu augustianów i jednocześnie podjął studia teologiczne w Brnie. Oprócz działalności duszpasterskiej wykładał rolnictwo w Instytucie Technicznym, także w Brnie. W 1854 założył w ogrodzie klasztornym hodowlę roślin w celu badań zmienności dziedziczenia, co dało początek intensywnemu rozwojowi genetyki. Ciekawostką jest, że tematem dziedziczenia i wynikami obserwacji Mendla zainteresowano się dopiero po jego śmierci.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Hickey G., Fletcher H., Genetyka – krótkie wykłady, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2021.