Partenogeneza to charakterystyczne dla niektórych zwierząt zjawisko rozmnażania się, podczas którego nie dochodzi do zapłodnienia (komórka jajowa nie ma kontaktu z plemnikiem). Mimo tego biologia zalicza je do rozmnażania płciowego. Zjawisko to można traktować jako cechę przystosowawczą.
Spis treści
Partenogeneza – na czym polega?
Partenogeneza, jeśli spojrzeć na nią przez pryzmat procesów płciowych, jest rodzajem eksperymentu natury, dzięki któremu w określonych warunkach można zoptymalizować koszty związane z rozmnażaniem płciowym. Z perspektywy przetrwania gatunku jedyną rolą samców jest dostarczanie połowy potrzebnych genów. Gamety męskie są nie tylko tanie, lecz również produkowane w nadmiarze. Wystarczyłby więc jeden samiec zdolny do zapłodnienia wielu samic. Tymczasem w naturze istnieje po równo przedstawicieli obu płci. W praktyce oznacza to tyle, że rozmnaża się zaledwie 50% populacji. Z perspektywy głównego celu, jakim jest przetrwanie, zjawisko to można nazwać marnotrawstwem.
Rozwinęła się więc partenogeneza, przez którą rozmnaża się jednak zaledwie 0,1% gatunków zwierząt. W przebiegu takiego rozmnażania nie dochodzi do połączenia się gamety męskiej z żeńską, nie ma więc zapłodnienia w ogólnym rozumieniu tego pojęcia. Jest to jednak rozmnażanie płciowe, ponieważ bierze w nim udział jedna gameta. Uważa się, iż głównym bodźcem do wystąpienia partenogenezy może być np. brak samców w populacji, a zatem zjawisko to byłoby prawdopodobnie nie tylko skutkiem, ale także przyczyną zachodzenia dzieworództwa.
Partenogeneza – typy
Wyróżnia się kilka typów partenogenezy:
- arrenotokia – z niezapłodnionych jaj wylęgają się haploidalne samce. U niektórych gatunków możliwy jest rozwój samic, jednak wówczas zachodzi on wyłącznie z zapłodnionych przez samce jaj;
- pseudoarrenotokia – do powstania organizmu potomnego niezbędne jest zapłodnienie przez samca, natomiast podczas rozwoju zarodkowego jeden zestaw chromosomów zostaje inaktywowany, wskutek czego z jaj wykluwają się jedynie haploidalne osobniki płci męskiej;
- telitokia – zjawisko całkowicie uniezależnione od udziału samców. Obejmuje rozwój samic z niezapłodnionych jaj;
- automiksja – rozwój diploidalnych samic z niezapłodnionych jaj. Zachodzi z udziałem podziałów mejotycznych, dzięki którym zapewniona zostaje genetyczna różnorodność organizmów potomnych.
Świat przyrody jest nie tylko niezwykle zadziwiający, ale również wciąż nie do końca poznany. Omawiając partenogenezę, można śmiało stwierdzić, że natura zawsze znajdzie sposób na przetrwanie. Nawet w niesprzyjających biologicznie warunkach.
Znaczenie partenogenezy
Partenogenezę traktuje się jako cechę przystosowawczą. W warunkach stabilnego środowiska o dużych, niewykorzystanych zasobach, umożliwia szybkie zwiększenie liczebności populacji. Z kolei w warunkach zmiennego środowiska lub środowiska z zaburzeniami, korzystniejszą strategią jest rozmnażanie płciowe, umożliwiające uzyskanie większej różnorodności potomstwa, na skutek m.in. rekombinacji genetycznej.
Partenogeneza – przykłady
Do grona organizmów rozmnażających się drogą partenogenezy zaliczyć można m.in.:
- rozwielitki;
- pszczoły i osy;
- jedwabniki morwowe;
- roztocza;
- jaszczurki z rodzaju Lacerta;
- warany z wysp Komodo;
- rekiny młoty.
Partenogeneza w warunkach naturalnych nie jest możliwa w przypadku ssaków. Trwają badania nad laboratoryjnym uzyskaniem podobnych efektów u myszy. W kwietniu 2004 roku pojawiła się informacja o uzyskaniu pierwszego ssana partenogenetycznego – była to specjalnie w tym celu wyhodowana mysz o imieniu Kaguya.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Kłoskowicz M., Córki rodzą córki, a dziewice – samce, Instytut Biologii, Biotechnologii i Ochrony Środowiska, 1/2023.
- Jagiełło A., Olszanowski Z., Różnorodność partenogenetycznych mechowców – odwrócona mejoza sposobem na ewolucyjny sukces?, Problemy Nauk Biologicznych, 3/2019.
Zostaw komentarz