Białko tau

Aktualizacja: 13 października 2022

Białko tau to specyficzny rodzaj białka występującego w organizmie człowieka niemal wyłącznie w układzie nerwowym. Ściśle wiąże się z mikrotubulami i odpowiada przede wszystkim za ich stabilizację oraz wiązanie z neurofilamentami czy organellami komórkowymi. Podwyższone stężenie białka tau w organizmie prowadzi do rozwoju schorzeń zaliczanych do tzw. tauopatii, czyli chorób neurodegeneracyjnych związanych z zaburzeniami poznawczymi i behawioralnymi.

Białko tau – charakterystyka

Białko tau występujące w organizmie człowieka kodowane jest przez gen MAPT zlokalizowany na chromosomie 17. Znajduje się w układzie nerwowym, głównie na aksonach neuronów ośrodkowego układu nerwowego. Wyróżnia się kilka form białka tau, jednak wszystkie ona posiadają kilka stałych elementów budowy. Są to następujące regiony:

• domena projekcyjna;
• region bogaty w prolinę;
• domena wiążąca mikrotubule .

Dwa ostatnie regiony posiadają ładunek dodatni, zaś domena projekcyjna jest naładowana ujemnie. Białko tau jest białkiem cytoplazmatycznym, rozpuszczalnym, które w warunkach fizjologicznych przyłącza się do mikrotubul. Białko tau ulega fosforylacji najczęściej w miejscach występowania aminokwasów seryny i treoniny. Stopień fosforylacji zmienia się wraz z rozwojem – wysoki poziom ma miejsce u płodu, po czym spada wraz z wiekiem. Z kolei defosforylacja białka tau regulowana jest przez endogenne fosfatazy.

Nieustrukturyzowany charakter białek tau wynika głównie ze znacznej liczby zasadowych reszt aminokwasowych w łańcuchu polipeptydowym tego białka, jak również ze stosunkowo niewielkiej zawartości aminokwasów w niepolarnych łańcuchach bocznych.

Białko tau – funkcje

Najlepiej poznaną i podstawową funkcją białka tau jest stabilizacja mikrotubul, przeprowadzanie procesów polimeryzacji tubuliny oraz warunkowanie odległości mikrotubul między sobą, w zależności od stopnia fosforylacji białka tau. Ponadto może ono brać udział w plastyczności synaptycznej, procesach mielinizacji (czyli tworzeniu się osłonek mielinowych wokół wypustek nerwowych) oraz w niektórych szlakach sygnałowych. Jego odpowiednie stężenie jest więc niezbędne, aby cały układ nerwowy mógł prawidłowo funkcjonować.

Tauopatie – zaburzenia związane z białkiem tau

Fizjologiczna funkcja białka tau ulega zaburzeniu w przebiegu wielu chorób neurodegeneracyjnych zwanych ogólnie tauopatiami. W ich patogenezie wspomniane białko ulega amyloidogenezie lub fibrylizacji. Dochodzi do akumulacji amyloidu białka tau. Jego podwyższone stężenie obserwuje się między innymi w przebiegu następujących chorób:

• otępienie czołowo-skroniowe;
• postępujące porażenie nadjądrowe;
• przewlekła urazowa encefalopatia;
• choroba Picka;
• ostry udar mózgu;
• urazowe uszkodzenie mózgu;
• choroba Creutzfeldta-Jakoba;
• choroba Alzheimera;
• zespół Downa.

Patologiczne agregaty Tau mogą odkładać się nie tylko w komórkach nerwowych, ale także w komórkach glejowych. Dokładne przyczyny tauopatii nie zostały poznane. W diagnostyce tego typu chorób duże znaczenie ma badanie białka tau w płynie mózgowo-rdzeniowym. Próbkę pobiera się z nakłucia lędźwiowego wykonywanego pod kontrolą aparatów obrazowych w warunkach szpitalnych.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Baksalerska-Pazera M., Niewiadomska G., Budowa i rola białka tau, Postępy Biochemii, 4/2002.
2. Niżyński B., Pamięć konformacyjna i jej rola w indukcji wariantów polimorficznych amyloidu białka Tau, Warszawa 2020.