Beta-karoten

Aktualizacja: 4 czerwca 2023

Beta-karoten to czerwono-pomarańczowy pigment będący prekursorem witaminy A i jednym z głównych karotenoidów w diecie człowieka. Dzięki temu stanowi również jeden z najlepiej poznanych i przebadanych związków. Jego działanie w organizmie człowieka jest nieocenione, stanowi on prekursor witaminy A, która wpływa na wzrok, tkankę kostną, skórę, odporność oraz proces tworzenia się erytrocytów.

Beta-karoten – źródła

Za najbogatsze źródła beta-karotenu uznaje się:

• marchew;
• słodkie ziemniaki (bataty);
• paprykę czerwoną;
• arbuzy;
• morele;
• dynię;
• brzoskwinie;
• papaje;
• pomidory;
• niektóre oleje roślinne;
• szpinak;
• żółtka jaj;
• brokuły;
• algi (zwłaszcza Chlorellę, ale również Spirulinę)

Jak widać, są to głównie produkty pochodzenia zwierzęcego, owoce i warzywa. Należy jednak pamiętać, że do wytworzenia się witaminy A z beta-karotenu niezbędna jest także podaż cynku i witaminy C oraz obecność hormonów tarczycy i białek. Właśnie dlatego warto ustabilizować wszelkie choroby tarczycy. Powinno się także urozmaicić dietę, aby była bogata również w źródła witaminy C, czyli uwzględniać w jadłospisie produkty takie jak:

• acerola;
• natka pietruszki;
• czerwona porzeczka;
• papryka;
• truskawki;
• białek (ryby, mięso, warzywa strączkowe);
• cynku (owoce morza, ryby, pestki dyni, jaja, ryż, nasiona słonecznika).

Beta-karoten – właściwości i działanie

Omawiany związek wykazuje silne działanie antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe. Udowodniono, że dieta bogata w beta-karoten zmniejsza zagrożenie rozwoju raka jamy ustnej, gardła, płuc, krtani, przełyku, żołądka, trzustki, szyjki macicy. Obniża także ryzyko zachorowania na raka płuc, zarówno u palaczy, jak i osób nigdy niepalących papierosy.

Beta-karoten wykazuje najwyższą aktywność prowitaminy A spośród wszystkich znanych karotenoidów, a witamina A (retinol) jest kluczowa w organizmie w procesie widzenia, ponieważ wchodzi w skład rodopsyny (światłoczułego barwnika siatkówki oka). Obniżając poziom wolnych rodników w organizmie, chroni pośrednio przed zaćmą i zwyrodnieniem plamki żółtej związanym z wiekiem. Pozostałe sprawdzone działanie beta-karotenu:

• hamuje utlenianie cholesterolu i chroni grasicę (główny gruczoł układu odpornościowego);
• zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca tętnic wieńcowych czy nadciśnienie tętnicze;
• stabilizuje czynność i strukturę wszystkich komórek organizmu, minimalizując wystąpienie ewentualnych zaburzeń komórkowych;
• poprawia działanie krwinek białych, czyli leukocytów, co wpływa na odporność.

Beta-karoten wpływa korzystnie na wygląd i kondycję skóry, włosów i paznokci. Ma zdolność kumulowania się w naskórku, nadając skórze promienny, ciemny kolor. Przyspiesza opalanie się, choć dla zdrowia skóry nie jest ono zalecane. Ze względu na działanie antyoksydacyjne opóźnia procesy starzenia się skóry, zmniejsza widoczność zmarszczek mimicznych oraz chroni przed szkodliwym wpływem promieniowania UV.

Zapotrzebowanie na beta-karoten

Normy żywienia nie określają dziennego zapotrzebowania na beta-karoten. Można jednak oszacować je na podstawie zapotrzebowania na witaminę A, której jest prekursorem. Prezentuje się to następująco:

• 900 ug/dobę – dorosły mężczyzna;
• 700 ug/dobę – dorosła kobieta;
• 770 ug/dobę – kobieta ciężarna (należy uważać na ryzyko przedawkowania witaminy A, co w ciąży jest wyjątkowo niebezpieczne dla płodu);
• 400-900 ug/dobę – dzieci i młodzież.

Według przyjętych norm 1 ug witaminy A to 6 ug beta-karotenu. Mimo powyższych danych kupując i przyjmując suplementy diety z beta-karotenem, zawsze należy kierować się wskazaniami producenta zawartymi na ulotce.

Zastosowanie beta-karotenu

Beta-karoten wykorzystuje się m.in. jako barwnik żywności w stężeniu od 2 do 50 ppm, wchodzi również w skład leków i kosmetyków. Mimo jego małej stabilności jest popularnym składnikiem zwłaszcza kosmetyków do opalania. Po miejscowym zastosowaniu skóra zyskuje pomarańczowy odcień. Dodatkowo substancja ta jest czasami używana jako filtr przeciwsłoneczny, który może być dodawany do kosmetyków lub produktów zawierających podstawowe filtry ochrony przeciwsłonecznej. Jest stosowany przy produkcji pełnowartościowych pasz dla zwierząt, kosmetyków do pielęgnacji ciała i suplementów diety.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, Postępy Fitoterapii, 2/2011.
2. Pielesz A., Skład chemiczny algi brązowej Fucus vesiculosus L., Postępy Fitoterapii, 1/2011.
3. Igielska-Kalwat J., Gościańska J., Nowak I., Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.