Aktualizacja: 30 stycznia 2023
Wolne rodniki to bardzo popularny temat, szczególnie w kontekście starzenia się organizmu czy złego samopoczucia. Te substancje mogą bardzo wyraźnie przyspieszać procesy starzenia u wszystkich organizmów, więc u ludzi również. Czy możemy się przed tym chronić? Jeśli tak, to w jaki sposób? A może ludzki organizm jest już wyposażony w jakieś skuteczne mechanizmy obronne?Jak skuteczne w zwalczaniu wolnych rodników są suplementy diety zawierających przeciwutleniacze? Przyjrzyjmy się temu z bliska.
Spis treści
Co to są wolne rodniki?
Przede wszystkim ustalmy, że jeśli mówimy o wolnych rodnikach w kontekście starzenia się ludzi, to mamy przede wszystkim na myśli rodniki tlenu. To forma pierwiastka chemicznego wybitnie reaktywna, czyli po prostu zdolna do uszkodzenia niemal każdego wiązania chemicznego występującego naturalnie w komórkach ludzkich. Chemicy mówią tutaj o powinowactwie danej substancji, ale my nie jesteśmy chemikami. Zastanówmy się jednak, co z takiego działania wolnych rodników wynika.
Wolne rodniki i uszkodzenia DNA, czyli dlaczego się starzejemy?
Procesy starzenia organizmu występują już u noworodków. Starzejemy się, ponieważ nasze komórki nie są w stanie prawidłowo wykonywać swoich funkcji. Kiedy jesteśmy młodzi, komórki mogą się sprawnie dzielić, więc kiedy jedna obumiera, inna się dzieli i ubytków nie widać. Kiedy jednak się starzejemy, procesy naprawcze zachodzą wolno, a komórki często nie dzielą się lub dzielą się w sposób nieprawidłowy. Wynikać to może między innymi z uszkodzeń DNA, w którym zawarta jest instrukcja budowy komórek.
Tutaj dochodzimy do wolnych rodników. DNA to gigantyczna struktura z milionami wiązań, a każde z nich może zostać uszkodzone przez wolne rodniki. Czyli im więcej będzie wolnych rodników, tym częściej będą one uszkadzały DNA (nawet jeśli jeszcze częściej będą doprowadzały do uszkodzeń innych związków). Im więcej więc będzie wolnych rodników, tym szybciej będziemy się starzeli.
Wolne rodniki – naturalne mechanizmy obronne
Wolne rodniki nie powstają ot tak, z jakiegoś dziwnego kaprysu natury. Są one produktem niektórych reakcji spalania, do których dochodzi w komórkach. Spalanie to proces, w którym uzyskujemy niezbędną do życia energię, a którego substratami są głównie cukry proste dostarczane z pożywieniem. Można więc przypuszczać, że skoro spalanie zachodzi u niemal wszystkich organizmów, to istnieją jakieś mechanizmy obronne, które przeciwdziałają skutkom produkcji wolnych rodników. Tak też jest.
W największym skrócie, w ludzkich komórkach są pewne substancje chemiczne, których jedynym działaniem jest inaktywacja wolnych rodników, czyli wchodzenie z nimi w reakcję chemiczną. Potem wolny rodnik przestaje istnieć (razem z cząsteczką związku ochraniającego). Rodzi się więc pytanie, dlaczego te mechanizmy zawodzą? Powody są dwa. Pierwszy, uszkodzenia DNA powodują również błędy w syntezie ochronnych związków. Drugi, mocno doświadczamy swoje organizmy, każąc im oddychać zanieczyszczonym powietrzem i jedząc fast-foody. Brak aktywności fizycznej, źle zbilansowana dieta, nadmiernie korzystanie z kąpieli słonecznych, używki oraz przetworzona żywność to niektóre z czynników które narażają nasz organizm na niewłaściwe działanie. Naturalne mechanizmy obronne przy takim stylu życia nie są wystarczające.
Wolne rodniki a przeciwutleniacze
Skoro mechanizm obronny jest tak prosty, można mu łatwo przeciwdziałać, dostarczając do organizmu substancji, które będą reagowały z wolnymi rodnikami, nie robiąc przy tym żadnej szkody innym substancjom. Takie substancje nazywamy przeciwutleniaczami i pojawiają się one w wielu suplementach diety. Skupmy się przede wszystkim na dwóch z nich. Są to:
Kwas askorbinowy, czyli po prostu witamina C występuje takich produktach jak np. owoce czerwonek porzeczki czy natka pietruszki, a także wiśnie acerola (w bardzo dużych ilościach). Karotenoidy, czyli barwniki od żółtego do czerwonego, występujące m.in. w korzeniu marchwi, algach albo liściach roślin (co widać jesienią) są naturalnymi substancjami ochronnymi. Wolne rodniki w liściach powstają w olbrzymich ilościach, stąd suplementy diety zawierające karotenoidy, w tym beta-karoten, bardzo skutecznie zatrzymują objawy starzenia się i chorób wywołanych przez wolne rodniki.
Szczególnym suplementem diety jest Spirulina. Poza zawartością karotenoidów, wyróżnia ją obecność fikocyjaniny – niebieskiego barwnika. Ze względu na swoje naturalne pochodzenie stanowi alternatywę dla syntetycznych przeciwutleniaczy. Fikocjanina występująca w Spirulinie posiada zdolność neutralizowania wolnych rodników tlenowych, które przyczyniają się do rozwoju licznych chorób.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Puzanowska-Tarasiewicz H., Kuźmicka L., Tarasiewicz M., Antyoksydanty a reaktywne formy tlenu, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2010.
- Karbarz M., Źródła powstawania i oddziaływanie środowiskowe wolnych rodników, Zeszyty Naukowe SGSP nr 40.
- Zabłocka A., Janusz M., Dwa oblicza wolnych rodników tlenowych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 62/2008.
- Kulbacka J., Saczko J., Chwiłkowska A., Stres oksydacyjny w procesach uszkodzenia komórek, Polski Merkuriusz Lekarski, 157/2009.
- Kaczmarek H., Sionkowska A., Wolne rodniki w chemii, biologii i medycynie, Toruń 2013.
Zostaw komentarz