Ksantofil

Aktualizacja: 11 lutego 2021

Ksantofil to organiczny związek chemiczny, żółty barwnik występujący w kwiatach, owocach i pancerzach skorupiaków. Wchodzi w skład karotenoidów. Pełni ważne funkcje, szczególnie w zakresie neutralizowania wolnych rodników tlenowych oraz wspomagania fotosyntezy.

Karotenoidy

Karotenoidy to niezwykle obszerna grupa związków – do tej pory zidentyfikowano ich ponad 600. Wszystkie te związki podzielono na 2 grupy:

• karoteny;
• ksantofile.

Karoteny to węglowodory będące pochodnymi izoprenu i zawierające w cząsteczce 11 sprzężonych wiązań podwójnych, natomiast ksantofile stanowią pochodne tlenowe karotenów. Karotenoidy rozpuszczają się w tłuszczach i ich rozpuszczalnikach, zaś ksantofile również w alkoholach. Do najpowszechniej występujących w świecie roślinnym karotenów zalicza się β-karoten, likopen, γ-karoten oraz α-karoten, a z ksantofili – zeaksantynę i luteinę.

Czym są ksantofile?

Ksantofile to grupa związków barwiących, najczęściej o kolorze żółtym, niekiedy brązowym. Powstają wskutek utleniania karotenów w obecności enzymów, oksydaz mieszanych. Uznano, że najpopularniejszym ksantofilem na całym świecie jest luteina, następnie zeaksantyna. Do innych związków tej grupy można zaliczyć między innymi:

• rodoksantynę;
• kryptoksantynę;
• flawoksantynę;
• rubiksantynę.

Ksantofile są pomocniczymi barwnikami fotosyntezy. Dodatkowo pełnią funkcję antyoksydantów, przez co chronią komórkę, a zwłaszcza chloroplasty przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu. Ze względu na obecność sprzężonych wiązań podwójnych nadają żółtą, pomarańczową lub czerwoną barwę kwiatom, owocom a także żółtku jaj (luteina) czy niektórym zwierzętom.

Badania nad suplementacją luteiną i zeaksantyną wskazują na poprawę w ich obecności wydajności widzenia ludzkiego oka. Zostały również odkryte i zidentyfikowane białka wiążące te substancje w plamce żółtej. Ksantofile mogą więc być wykorzystywane w medycynie. Wysokie spożycie luteiny i zeaksantyny w zwyczajowej diecie, bogatej również w inne karotenoidy oraz witaminy E, C oraz cynk, wpływa ochronnie zarówno na zapadalność, jak i przebieg kliniczny zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem.

Luteina

Pozostałe zastosowania luteiny w medycynie obejmują:

• występowanie cykli bezowulacyjnych u kobiet;
• wtórny brak miesiączki;
• ryzyko rozrostu endometrium u kobiet przyjmujących estrogeny;
• zaburzenia miesiączkowania o podłożu niedoboru progesteronu;
• bezpłodność;
• ochronę oczu i skóry przed nadmiernym promieniowaniem nadfioletowym.

Luteina nie powinna być przyjmowana w przypadku żółtaczki cholestatycznej, ciężkich zaburzeń funkcjonowania wątroby oraz krwawień z dróg rodnych o nieznanej etiologii. Przeciwwskazaniem są również nowotwory piersi i narządu rodnego, okres karmienia piersią i poronienia.

Zeaksantyna

Działanie zeaksantyny jest nieco mniej obszerne niż w przypadku luteiny. To główny, najważniejszy związek występujący w siatkówce oka, przy czym jego największa koncentracja skupia się w plamce żółtej oka. Zeaksantynę suplementuje się wspólnie z luteiną celem poprawy widzenia, profilaktyki i wspomagania leczenia zwyrodnienia plamki żółtej.

Źródła ksantofili

Do bogatych źródeł ksantofili zalicza się przede wszystkim:

• jarmuż;
• brokuły;
• seler;
• białą kapustę;
• marchew;
• pory;
• kukurydzę;
• paprykę czerwoną;
• natkę pietruszki;
• cukinię.

Jak widać, nie wszystkie te produkty posiadają żółty kolor, jednak mimo tego odznaczają się wysoką zawartością ksantofili. Podsumowując, duże ilości omawianych związków można spotkać przede wszystkim w owocach i warzywach, to one powinny być głównym źródłem ksantofili w diecie. W razie konieczności można się zdecydować na dodatkową suplementację.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Rotkiewicz D., Konopka I., Tańska M., Barwniki karotenoidowe i chlorofilowe olejów roślinnych oraz ich funkcje, Olsztyn, XXIII/2002.
2. Igielska-Kalwat J., Wawrzyńczak A., Nowak I., Karotenoidy i ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym na przykładzie beta-karotenu, Chemik, 2/2012.
3. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, Postępy Fitoterapii, 2/2011.