Katechiny

Katechiny to związki polifenolowe, zaliczane do flawanoli. Ostatnimi czasy zyskały znacznie większą popularność, ponieważ odkryto ich prozdrowotne właściwości i wszechstronne działanie na organizm człowieka.

Katechiny – źródła

Katechiny występują powszechnie w produktach spożywczych obecnych w diecie człowieka. Do popularnych źródeł tych związków zaliczamy:

• kakao, gorzką czekoladę;
• herbatę;
• czerwone wino;
• owoce – jabłka, śliwki, truskawki, brzoskwinie, wiśnie;
• rośliny strączkowe – fasola, bób, soczewica.

Najbardziej znanym ich źródłem jest jednak herbata, przy czym zawartość katechin różni się w zależności od sposobu produkcji herbat. Przykładowo, bardzo dużo ma ich herbata zielona zdecydowanie więcej niż herbata czarna (nawet o połowę). Wiąże się to z procesem fermentacji, któremu poddaje się czarną herbatę i w wyniku czego ilość związków czynnych znacznie spada. Katechiny mogą stanowić nawet do 25% zawartości wszystkich składników w liściach zielonej herbaty. Należy wspomnieć, że wydłużanie czasu parzenia herbaty skutkuje zwiększeniem ilości katechin w naparze.

Katechiny – właściwości

Katechiny znane są ze swoich właściwości przeciwutleniających, antymutagennych i przeciwnowotworowych, jednak to właśnie przeciwutleniające zostały najlepiej poznane. Wykazano także, że omawiane związki mogą chelatować jony metali, np. żelaza czy miedzi. Jony te biorą udział w tworzeniu się wolnych rodników tlenowych.

Działanie przeciwutleniające

W związku z nim, katechiny:

• posiadają zdolność eliminacji wolnych rodników tlenowych powodujących w organizmie szereg negatywnych zjawisk;
• hamują peroksydację lipidów;
• ograniczają powstawanie nowych reaktywnych form tlenu w organizmie.

Zaburzenie równowagi między ilością antyoksydantów w organizmie, a substancji reaktywnych zwane jest stresem oksydacyjnym. Prowadzi do rozwoju wielu chorób, w tym układu sercowo-naczyniowego, układu nerwowego czy  układu immunologicznego. Katechiny posiadają zdolność przywracania tej równowagi, przez co sugeruje się, że zmniejszają ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona, choroby Alzheimera, wielu alergii, chorób autoimmunologicznych, miażdżycy czy nadciśnienia tętniczego.

Działanie przeciwpłytkowe

Katechiny posiadają zdolność do hamowania czynności płytek krwi. Ich fizjologiczna aktywacja stanowi jeden z głównych etapów hemostazy pierwotnej i ma duże znaczenie w procesie krzepnięcia krwi w odpowiedzi na uszkodzenie naczynia krwionośnego. Zjawisko to może być jednak negatywne, np. podczas powikłań i chorób zakrzepowo-zatorowych (np. w efekcie miażdżycy). Udowodniono, że katechiny mogą działać przeciwzakrzepowo, przez co stają się nadzieją na prewencję i leczenie wielu chorób tego układu wiążących się z zatorami żylnymi.

Działanie przeciwzapalne

Katechiny działają przeciwzapalnie, ponieważ hamują proces tworzenia się białek adhezyjnych oraz wpływają supresyjnie na ekspresję genów dla cytokin prozapalnych. Ponadto działanie to ściśle wiąże się z omówionym wcześniej przeciwutleniającym, gdyż powstawanie stanów zapalnych łączy się ze stresem oksydacyjnym i obecnością wolnych rodników. Związki katechinowe obniżając stres oksydacyjny i eliminując szkodliwe substancje wpływają pośrednio na zmniejszenie stanów zapalnych.

Przeciwdziałanie otyłości

Wykazano, że wprowadzenie do diety niskokalorycznej produktów bogatych w katechiny wpływa na zmniejszenie tkanki tłuszczowej poprzez obniżenie poziomu glukozy we krwi i obniżenie insulinooporności. Dodatkowo katechiny posiadają zdolność hamowania absorpcji lipidów.

Katechiny – podsumowanie

Powstawanie wolnych rodników tlenowych wiąże się głównie ze stylem życia. Mogą one powstawać w wyniku niezdrowej diety, promieniowania jonizującego, ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza czy przewlekłego stresu. Wszystkie zjawiska i sytuacja prowadzące do powstawania tych związków są współcześnie dość powszechne. Łączy się to także z rozwojem wielu chorób, które nazwano chorobami cywilizacyjnymi. Właśnie dlatego tak ważne jest spożywanie pokarmów bogatych w substancje przeciwutleniające, w tym katechiny.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Mirecka A., Kołodziejczyk-Czepas J., Wachowicz B., Katechiny – aktywność biologiczna i rola w profilaktyce chorób układu krążenia, Problemy Nauk Biologicznych, 1/2013.
2. Nowak A., Klimowicz A., Zdrowotne oddziaływanie polifenoli zielonej herbaty, Problemy Nauk Biologicznych, 1/2013.
3. Krawczyk P., Drużyńska B., Porównanie oznaczania zawartości katechin w liściach zielonej i czarnej herbaty metodą wanilinową i metodą HPLC, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 5/2007.
4. Mika M., Wikiera A., Żyła K., Wpływ czasu i temperatury ekstrakcji na zawartość katechin w wodnych ekstraktach herbaty białej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6/2008.
5. Muzolf-Panek M., Aktywność przeciwutleniająca i proutleniająca katechin występujących w herbacie zielonej, Poznań 2009.
6. Donejko M., Niczyporuk M., Galicka E., Przylipiak A., Właściwości antynowotworowe galusanu epigallokatechiny zawartego w zielonej herbacie, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 67/2013.
7. Kania M., Baraniak J., Wybrane właściwości biologiczne i farmakologiczne zielonej herbaty, Postępy Fitoterapii, 1/2011.