Układ moczowy

Aktualizacja: 1 maja 2022

Układ moczowy to jeden z najważniejszych systemów w ludzkim ustroju, w skład którego wchodzą: nerki, moczowody, pęcherz moczowy oraz cewka moczowa. W praktyce składa się na niego część płciowa oraz część moczowa. Diagnostyką i leczeniem schorzeń układu moczowego zajmuje się lekarz urolog.

Budowa układu moczowego

Na układ moczowy składają się:

• 2 parzyste nerki;
• 2 moczowody;
• pęcherz moczowy;
• cewka moczowa.

Nerki

Nerki lokalizują się na tylnej ścianie jamy brzusznej, po obu stronach kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, przy czym prawa zwykle znajduje się nieco niżej. Do ich górnych powierzchni przylegają nadnercza, odpowiedzialne między innymi za produkcję ważnych hormonów. Każda nerka zbudowana jest z kory i ciemniejszego rdzenia znajdującego się wewnątrz niej. Rdzeń zbudowany jest natomiast z kilkunastu piramid nerkowych rozdzielonych słupami nerkowymi. Każda piramida tworzy tzw. brodawkę nerkową z ujściem przewodów wyprowadzających mocz do miedniczki nerkowej. Dalej mocz przedostaje się do moczowodu.

Unaczynienie nerek

Nerki są unaczynione za pomocą:

• tętnicy nerkowej i żyły nerkowej;
• tętnicy międzypłatowej;
• tętniczki prostej;
• tętnicy międzyzrazikowej;
• tętnicy łukowatej.

Unerwienie nerek

Z kolei unerwienie nerek, jak i całego układu moczowego, pochodzi głównie z układu autonomicznego.

Moczowód

Każdy moczowód zbudowany jest z błony zewnętrznej, błony mięśniowej i błony śluzowej. Ich długość może osiągać nawet do 30 cm, a szerokość do 8 mm. W budowie anatomicznej moczowodu wyróżniamy część brzuszną oraz część miedniczną, zaś granica między nimi przebiega na wysokości stawów krzyżowo-biodrowych. Ściany moczowodu wykazują zdolność ruchów perystaltycznych, dzięki czemu mocz nie cofa się z powrotem do nerek, lecz jest transportowany w stronę pęcherza moczowego.

Unaczynienie moczowodów

Moczowody są bardzo dobrze unaczynione, za co odpowiadają głównie:

• tętnica odbytnicza środkowa;
• tętnica pęcherzowa dolna;
• gałęzie tętnicy nerkowej;
• gałęzie tętnicy jajnikowej u kobiet i jądrowej u mężczyzn;
• tętnica biodrowa;
• aorta brzuszna.

Unerwienie moczowodów

Oba moczowody są także dobrze unerwione współczulnie i przywspółczulnie. Już niewielkie podrażnienie nerwów moczowodów powoduje dolegliwości bólowe.

Pęcherz moczowy

Pęcherz moczowy zbudowany jest z trzonu, dna i szczytu. Średnia pojemność wynosi od 250 do 500 ml, choć w skrajnych przypadkach może rozszerzać się nawet do 3-4 litrów (co ma miejsce np. w durze brzusznym). Posiada trójkątny kształt, a od tyłu symetrycznie lokalizują się moczowody. Za utrzymanie pęcherza moczowego we właściwej pozycji odpowiadają przede wszystkim silne więzadła, zwłaszcza więzadło pępkowe przyśrodkowe i więzadło pępkowe pośrodkowe. Warstwy błony mięśniowej pęcherza moczowego wspólnie stanowią jedną całość znaną jako mięsień wypierający pęcherza.

Unaczynienie  pęcherza moczowego

Za unaczynienie tego narządu odpowiadają tętnica pęcherzowa górna oraz tętnica pęcherzowa dolna, obie odchodzące od tętnicy biodrowej wewnętrznej.

Unerwienie pęcherza moczowego

Współczulne i przywspółczulne unerwienie pochodzi ze splotu podbrzusznego.

Cewka moczowa

Budowa cewki moczowej różni się w zależności od płci. U mężczyzn jest znacznie dłuższa, ponieważ przebiega przez całe prącie. Może osiągać nawet do 20 cm. Z kolei u kobiet wynosi 3-5 cm. Właśnie dlatego kobiety znacznie częściej doświadczają infekcji dróg moczowych. W przypadku mężczyzn ujście cewki moczowej znajduje się na szczycie prącia i łączy bezpośrednio z układem płciowym. U kobiet z kolei leży równolegle do przedniej ściany pochwy i podczas badania per vaginam można ją dokładnie wyczuć pod palcami.

Układ moczowy – funkcje

Zadaniem układu moczowego jest:

• zbieranie ubocznych, szkodliwych i ostatecznych produktów przemiany materii, czyli związków powstających wskutek przemian metabolicznych i biochemicznych zachodzących w organizmie. Odpowiadają za to głównie nerki;
• wydalanie nagromadzonego moczu na zewnątrz ciała.

Zobacz również: Kolor moczu – co oznacza?

Bardzo ważne funkcje spełniają nerki, które między innymi:

• usuwaną produkty przemiany materii;
• utrzymują prawidłową homeostazę ustroju;
• regulują ciśnienie osmotyczne i właściwy skład płynów ustrojowych;
• produkują enzym reninę;
• są miejscem działania wielu hormonów (w tym aldosteronu, parathormonu czy kalcytoniny) oraz witaminy D.

Pęcherz moczowy odpowiada za gromadzenie się moczu. Jego ściany są mocno rozciągliwe, dlatego istnieje możliwość zebrania nawet ponad 500 ml moczu. Moczowody i cewka moczowa odpowiadają głównie za transport i wydalanie moczu.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Walentowicz M., Krzemiński D., Kopański Z., Liniarski M., Tabak J., Dyl S., Kieczka-Radzikowska K., Mazurek M., Wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii układu moczowego, Journal of Clinical Healthcare, 3/2017.