Podwzgórze

Podwzgórze (łac. hypothalamus) to ważna część ośrodkowego układu nerwowego, a dokładniej międzywzgórza. Lokalizuje się poniżej wzgórza, tworząc dno komory trzeciej. Ma kluczowe znaczenie szczególnie dla układu endokrynnego, ponieważ syntezuje istotne hormony wpływające na wiele parametrów ludzkiego organizmu.

Podwzgórze – budowa

Do podwzgórza zalicza się tak naprawdę 3 grupy jąder podwzgórza, które grupują się w trzech okolicach:

• okolicy przedniej – powyżej skrzyżowania wzrokowego;
• okolicy guzowej – w obrębie guza popielatego;
• okolicy tylnej – w obrębie ciała suteczkowatego i rejonu związanego z nim.

W podwzgórzu dodatkowo wyszczególnić można strefę przyśrodkową i boczną. Podstawowymi jądrami podwzgórza są:

• parzyste jądra nadwzrokowe;
• jądra nadskrzyżowaniowe;
• jądra przykomorowe;
• jądro łukowate;
• pole przedwzrokowe.

Wizualnie na podstawie mózgu podwzgórze uwidacznia się jako guz popielaty, w którego centrum umiejscawia się wyniosłość pośrodkowa stanowiąca początkową część lejka, czyli szypuły przysadki mózgowej. Podwzgórze i przysadka ściśle ze sobą współpracują, zwłaszcza w kontekście hormonalnym.

Podwzgórze – funkcje

Podwzgórze jest niezwykle ważną strukturą układu nerwowego, wpływającą na funkcjonowanie całego organizmu. Udowodniono, że:

• kontroluje czynność narządów wewnętrznych oraz homeostazę (mówiąc w skrócie – wewnętrzną równowagę ustroju);
• reguluje czynności układu autonomicznego (w tym akcji serca, ciśnienia krwi, oddychania i trawienia);
• wpływa na ekspresję i regulację odpowiedzi emocjonalnych, a więc także na codzienne samopoczucie i zachowanie;
• reguluje pobieranie wody i pragnienie, rytm okołodobowy, temperaturę ciała i możliwości adaptacji do zmian temperatury powietrza;
• kontroluje zachowania seksualne.

Podwzgórze dodatkowo posiada liczne połączenia z innymi rejonami mózgowia, a dokładniej mówiąc m.in. z:

• jądrami przegrody;
• hipokampem;
• ciałem migdałowatym;
• pniem mózgu;
• rdzeniem kręgowym.

W okolicy przedniej podwzgórza znajduje się ośrodek chłodzenia, który reguluje rozszerzanie naczyń krwionośnych skórnych. Z kolei w okolicy tylnej lokalizuje się ośrodek grzania, czyli ten odpowiadający za zwężanie naczyń skórnych i generowanie drżenia mięśni, co chroni przed utratą ciepła.

Podwzgórze jest niezwykle ważnym tworem dla całego układu hormonalnego, ponieważ to właśnie tutaj zachodzi synteza liberyn, statyn oraz dwóch istotnych hormonów – wazopresyny oraz oksytocyny. Wazopresyna jest hormonem antydiuretycznym, którego podstawową rolą jest regulacja procesów wchłaniania zwrotnego wody w komórkach nerkowych, czyli nefronach. W konsekwencji wpływa ona na objętość produkowanego moczu i poziom nawodnienia organizmu. Z kolei oksytocyna jest ważna dla prawidłowego przebiegu porodu, gdyż indukuje silne skurcze macicy, dzięki którym noworodek może przesuwać się w kanale rodnym i ostatecznie przyjść na świat.

Na koniec warto wspomnieć, że neurony podwzgórza uwalniają niezwykle ważne neuroprzekaźniki, czyli substancje odpowiadające za przenoszenie sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi, a więc na odpowiedź całego układu nerwowego na dany bodziec. Są nimi:

• serotonina;
• GABA;
• glutaminian;
• dopamina;
• noradrenalina;
• acetylocholina.

Podwzgórze – zaburzenia czynności

Diagnostyką i leczeniem zaburzeń czynności podwzgórza zajmuje się lekarz neurolog, niekiedy także neurochirurg (jeśli konieczne jest wdrożenie zabiegu chirurgicznego). Możliwymi problemami zdrowotnymi dotyczącymi tej struktury nerwowej są m.in.:

• łagodne i złośliwe nowotwory;
• malformacje naczyniowe;
• hamartoma.

Obraz kliniczny tych dolegliwości może być niezwykle różnorodny. Obejmuje objawy od zaburzeń widzenia, bólów głowy i hiperprolaktynemii, aż do objawów neurologicznych takich jak wodogłowie czy padaczka. Podejrzenie chorób podwzgórza zawsze jest wskazaniem do badań obrazowych i szybkiego leczenia.

Bio Acerola C - 100% naturalna witamina C
Acerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gołąb B., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1984.
2. Young P., Ypung P., Tolbert D., Neuroanatomia kliniczna, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2016.
3. Zieliński G., Zaburzenia czynności podwzgórza.