Narządy zmysłów

Aktualizacja: 10 września 2024

Narządy zmysłów to niezwykle ważne struktury w ciele człowieka, połączone ściśle z układem nerwowym, odpowiedzialne za rozpoznawanie bodźców określanych jako zmysły. Podstawowy podział wyróżnia ich 5: wzrok, węch, słuch, dotyk, smak. Warto poznać je bliżej.

Wzrok

Wzrok jest zmysłem odpowiadającym za zdolność widzenia, a jego narządem kluczowym są gałki oczne, z których wychodzi ważny nerw wzrokowy. Na prawidłowe widzenie składają się następujące aspekty:

• rozróżnianie jasności i ciemności – za co odpowiadają tzw. fotoreceptory;
• ocena kierunku padania światła;
• rozpoznawanie kształtów – za co odpowiadają pręciki;
• rozróżnianie barw – za co odpowiadają czopki;
• ocenianie odległości położenia obiektów od oka – a więc tzw. widzenie stereoskopowe;
• rozpoznawanie polaryzacji liniowej światła – rozwinięte u niektórych zwierząt, ludzkie oko może ją rozpoznać dzięki zjawisku figury Haidingera, o czym jednak nie mówi się zbyt często.

Bodźce świetlne padające na poszczególne elementy oka są następnie przekazywane do ośrodkowego układu nerwowego, a dokładnie do kory wzrokowej. Ciekawostką jest, że obraz tworzony na siatkówce oka jest góry nogami i dopiero w mózgu następuje jego odwrócenie.

Węch

Węch jest zmysłem chemicznym, podobnie jak smak. Odpowiada za wykrywanie poszczególnych zapachów unoszących się w powietrzu, a narządem wiodącym jest tutaj nos (jama nosowa i nozdrza). Węch jest jednym z najstarszych zmysłów – jego ewolucja rozpoczęła się w chwili, gdy pierwsze organizmy jednokomórkowe zaczęły odbierać chemiczne sygnały z otaczającego je środowiska. U człowieka węchomózgowie jest jedną ze wewnętrznych części kresomózgowia i to właśnie tutaj przekazywane są bodźce odbierane przez komórki węchowe znajdujące się w błonach śluzowych jamy nosowej.

Słuch

Słuch jest zmysłem umożliwiającym odbieranie fal dźwiękowych, co jest możliwe głównie dzięki błonie bębenkowej zlokalizowanej w uchu środkowym oraz trzem małym kosteczkom słuchowym – młoteczek, strzemiączko i kowadełko. To najmniejsze kości w ciele człowieka. U człowieka zakres słyszalnych dźwięków wynosi około 16-20 000 Hz. Dla porównania, u psa wynosi on aż 15-30 000 Hz. Fale dźwiękowe trafiają do małżowiny usznej, po czym przewodem słuchowym zewnętrznym przedostają się do błony bębenkowej. Poruszając się, uderza ona w młoteczek, ten zaś porusza kowadełko i strzemiączko. Impulsy dźwiękowe trafiają do ucha wewnętrznego, aby w tym momencie ulec przemianie w impulsy nerwowe przekazywane do kory mózgu.

Dotyk

Dotyk tak naprawdę jest zmysłem obejmującym zdolność czucia samego dotyku, ale i bólu, temperatury czy ucisku. Jest to możliwe dzięki poszczególnym receptorom – przykładowo nocyceptory są zlokalizowane w skórze i narządach wewnętrznych, a ich podstawową rolą jest odbieranie bodźców bólowych. Wymienia się narządu czucia powierzchniowego i głębokiego. Zmysł dotyku spełnia bardzo ważną funkcję obronną, jednak jest również ważny dla relaksacji organizmu i poczucia bliskości.

Smak

Zmysł smaku odpowiada za odbieranie bodźców smakowych, a więc tych znajdujących się głównie w pożywieniu. Właśnie dzięki niemu jedne produkty spożywcze lubimy, a inne nie. U wielu organizmów (także u człowieka) smak i węch nie są oddzielone – jeśli wskutek choroby dojdzie do zatkania zatok i nosa, smak pokarmów jest znacznie gorzej wyczuwalny. Receptory smaku znajdują się w kubkach smakowych, które w największych ilościach znajdują się na powierzchni języka, ale i na policzkach, podniebieniu, a nawet na wargach po wewnętrznej stronie. Wyróżnia się 5 podstawowych smaków: umami, gorzki, kwaśny, słony i słodki.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.