Istota biała

Aktualizacja: 29 września 2022

Istota biała (inaczej: substancja biała) to tuż obok istoty szarej podstawowy element budujący ośrodkowy układ nerwowy. W rzeczywistości stanowi bardzo dobrze unaczynione skupisko wypustek neuronów, których ciała lokalizują się właśnie w istocie szarej. Wypustkami mogą być dendryty lub aksony, zwykle otoczone osłonką mielinową. W rdzeniu kręgowym istota biała lokalizuje się na zewnątrz, w przypadku mózgowia zaś leży wewnątrz istoty szarej.

Istota biała – budowa

Istota biała zbudowana jest z wypustek komórek nerwowych zwanych neuronami. Tworzą ją więc dendryty i aksony, zaś ciała tych neuronów tworzą istotę szarą. Dodatkowo w skład istoty białej wchodzą komórki glejowe wypełniające przestrzenie między neuronami. Osłonka mielinowa otacza wypustki neuronów, jest przy tym zbudowana głównie z fosfolipidów. Właśnie ze względu na ich obecność struktura posiada jasne zabarwienie, od którego nazwaną ją białą. W strukturze istoty białej można wyróżnić włókna:

• rzutowe – docierają aż do kory mózgu;
• kojarzeniowe – lokalizują się w jednej półkuli mózgu;
• spoidłowe – odpowiadają za łączenie dwóch półkul mózgu.

Istota biała posiada odwrotne ułożenie do istoty szarej, która w mózgu tworzy korę (zewnętrzną część), zaś w rdzeniu kręgowym wypełnia wnętrze. Istota biała znajduje się bowiem wewnątrz mózgowia oraz na zewnątrz rdzenia kręgowego.

Za co odpowiada istota biała?

Udowodniono, że budowa i rozmieszczenie istoty białej może mieć związek z IQ danej osoby, a także wpływa na prawidłowe funkcjonowanie całego ośrodkowego układu nerwowego. Badania nad istotą białą wciąż trwają, ponieważ pozostaje mało odkrytą i poznaną strukturą układu nerwowego. Uważa się, że wpływa na procesy myślowe człowieka, zdolność do zapamiętywania oraz koncentrację uwagi. Wszelkie nieprawidłowości w jej obrębie są natomiast wiązane z różnego rodzaju zaburzeniami ruchowymi, które mogą mieć także różne nasilenie.

Istota biała leży pod korą mózgu, tworząc różne szlaki łączące poszczególne obszary kory wraz z obszarami pozakorowymi. Można zatem powiedzieć, że jest jednym z podstawowych elementów budulcowych np. dróg korowo-rdzeniowych czy dróg korowo-jądrowych. Ważną częścią istoty białej jest ciało modzelowate, współuczestniczące w przekazywaniu informacji między jedną półkulą mózgu a drugą.

Istota biała – choroby

Niedobór lub nieprawidłowe ułożenie istoty białej zauważono w przebiegu wielu chorób i schorzeń, między innymi:

• stwardnienia rozsianego;
• porażenia mózgowego (także mózgowego porażenia dziecięcego);
• schizofrenii;
• depresji;
• choroby Alzheimera;
• zespołu Guillaina-Barrego;
• zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych;
• stresu pourazowego.

Choroby, w przebiegu których zauważono uszkodzenie istoty białej mają charakter postępujący i przewlekły. O ile układ nerwowy jest plastyczny i wysoce zdolny do regeneracji, o tyle uszkodzenia istoty białej są trwałe i niemożliwe do naprawienia współczesną medycyną.

Zobacz również: Dieta dla mózgu.

Rozwój istoty białej

Istota szara rozwija się równolegle do rozwoju układu nerwowego, natomiast rozwój istoty białej jest znacznie dłuższy. Udowodniono, że przebiega z dużą intensywnością między 20. a 50. rokiem życia, dzięki czemu osoby w każdym wieku mogą uczyć się nowych rzeczy, przyswajać informacje i pamiętać poznanych ludzi.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Kozubski W., Liberski P., Moryś J., Neurologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.