Aminokwasy endogenne

Aktualizacja: 26 września 2022

Aminokwasy endogenne to związki białkowe, które mogą być syntezowane w organizmie człowieka z innych aminokwasów bądź związków odżywczych dostarczanych wraz z dietą. Ich obecność w ustroju jest niezwykle ważna, aby wszystkie układy mogły prawidłowo funkcjonować. Stanowią przeciwieństwo do aminokwasów egzogennych, które muszą być dostarczane wraz z dietą.

Aminokwasy endogenne – charakterystyka

Wyróżniamy 9 aminokwasów endogennych, jednak szczególną uwagę poświęca się tyrozynie, argininie oraz histydynie. Te 3 związki należą do aminokwasów względnie egzogennych, co oznacza, że mogą być produkowane z innych aminokwasów, jednak należy dostarczać je wraz z dietą (tak samo jak aminokwasy egzogenne), ponieważ ilość ta jest zbyt niska.

Alanina

Alanina naturalnie występuje w wydzielinie gruczołu krokowego oraz w osoczu. Jej głównymi źródłami w pożywieniu są jaja, ryby, mięso oraz orzechy i nasiona. Związek ten odpowiada przede wszystkim za:

• poprawianie siły mięśniowej i wytrzymałości u osób aktywnych fizycznie;
• łagodzenie objawów przerostu gruczołu krokowego u mężczyzn;
• tworzenie przeciwciał, czyli bardzo ważnych składników układu immunologicznego;
• działanie antyoksydacyjne.

Jej niedobór spotyka się bardzo rzadko, głównie u osób skrajnie niedożywionych oraz u osób, które zrezygnowały ze spożywania białka.

Asparagina

Asparagina produkowana jest głównie w podwzgórzu i przysadce mózgowej. Naturalnie znaleźć ją można także w rybach, ziemniakach, szparagach oraz owocach morza. Związek ten odpowiada przede wszystkim za:

• poprawę samopoczucia;
• wspomaganie pamięci i koncentracji;
• warunkowanie prawidłowego neuroprzekaźnictwa;
• łagodzenie objawów dny moczanowej.

Niedobór asparaginy widoczny jest głównie w postaci przewlekłego zmęczenia i pogorszenia samopoczucia. Związek wykorzystywany jest w farmaceutyce celem zwiększania biodostępności leków i suplementów diety.

Kwas asparaginowy

Produkcja kwasu asparaginowego również odbywa się w największych ilościach w podwzgórzu i przysadce mózgowej. Dodatkowo jednak proces ten ma miejsce w jądrach u mężczyzn. Źródłami w żywności są natomiast różnego rodzaju mięsa, ryby, szparagi, awokado i płatki owsiane. Kwas asparaginowy odpowiada za:

• utrzymywanie sprawności umysłu i wzmacnianie koncentracji;
• zwiększanie libido;
• właściwą produkcję testosteronu;
• leczenie bezsenności i wpływanie na korzystny, zdrowy i głęboki sen.

Kwas asparaginowy można otrzymać również w postaci suplementów diety, są one jednak zdecydowanie przeciwwskazane u chłopców w wieku dojrzewania, ponieważ mocno ingerują w gospodarkę hormonalną.

Glutamina

Glutamina znajduje się w różnych strukturach organizmu, także w mięśniach szkieletowych. W odniesieniu do diety, jej największe ilości znajdziemy w mięsie wołowym, nieco mniejsze zaś w jajach, tofu, ryżu i kukurydzy. Aminokwas ten pełni bardzo ważne funkcje w organizmie każdego człowieka:

• wzmacnia układ odpornościowy;
• dostarcza energii komórkom jelitowym i białym krwinkom;
• buduje tkankę mięśniową i wpływa korzystnie na przyrost mięśni;
• umożliwia przeprowadzanie glukoneogenezy;
• działa antyoksydacyjnie;
• utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową w ustroju.

Zapotrzebowanie na glutaminę znacznie wzrasta w sytuacjach silnego stresu, a także po oparzeniach, operacjach i znacznych urazach. Istnieją badania udowadniające, że suplementacja glutaminy skraca czas hospitalizacji.

Kwas glutaminowy

Kwas glutaminowy to bardzo ważny aminokwas, który pozyskuje się także syntetycznie na skalę masową. Jest bowiem popularnym dodatkiem do żywności, odpowiadającym za wzmacnianie smaku umami. W żywności spotkać go można głównie w serach, owocach morza, mleku, mięsie oraz nasionach i orzechach. Odpowiada on przede wszystkim za:

• właściwe przewodnictwo w układzie nerwowym;
• poprawę pamięci i koncentracji;
• generowanie neuroplastyczności;
• ochronę przed chorobą Alzheimera oraz zaburzeniami poznawczymi.

Udowodniono jednak, że spożywanie zbyt dużej ilości kwasu glutaminowego zawartego w pożywieniu może wpływać negatywnie na czynność mózgu, powodować nadpobudliwość i zwiększać ryzyko otyłości.

Glicyna

Glicyna w organizmie człowieka produkowana jest z seryny, choliny czy treoniny. Bogatym źródłem tego aminokwasu są nasiona, pestki, orzechy, mięso, ryby oraz sery. Pełni on wiele ważnych funkcji, takich jak:

• udział w produkcji żółci;
• wspomaganie wchłaniania wapnia;
• udział w produkcji erytrocytów i hemoglobiny;
• wspomaganie funkcjonowania układu nerwowego;
• hamowanie rozpadu białek mięśniowych.

Glicyna dodawana jest również do leków i suplementów diety celem zwiększania ich biodostępności. Zwłaszcza w odniesieniu do neuroleptyków.

Prolina

Prolina jest aminokwasem występującym w niemal całym organizmie człowieka. Wraz z glicyną i hydroksyproliną bierze udział w produkcji kolagenu, czyli białka budującego wszystkie struktury (m.in. kości, stawy, więzadła, mięśnie, naczynia krwionośne, skórę, narządy wewnętrzne i gałki oczne). Dodatkowo prolina:

• buduje białka kurczliwe miofibryli;
• wspomaga gojenie się ran i uszkodzeń skóry;
• wzmacnia odporność i działa antyoksydacyjnie.

W produktach spożywczych można ją znaleźć w wołowinie, wieprzowinie, rybach, galaretach zwierzęcych oraz podrobach. Prolina jest również dostępna w postaci suplementów diety przeznaczonych głównie dla osób z problemami skórnymi i stawowymi.

Seryna

Największe ilości seryny lokalizują się w mózgu. W produktach spożywczych znajdziemy ją między innymi w mleku sojowym, podrobach, pestkach dyni, sezamie i niektórych roślinach strączkowych. Seryna – jak mało który aminokwas – pełni bardzo wiele funkcji, między innymi:

• łagodzi odczuwanie wrażeń bólowych;
• bierze udział w produkcji tryptofanu, który łagodzi skutki zmęczenia i poprawia samopoczucie;
• podnosi odporność organizmu poprzez pobudzanie produkcji przeciwciał;
• bierze udział w metabolizmie tłuszczów i trawieniu białek;
• poprawia funkcje poznawcze i kognitywne;
• poprawia pamięć i koncentrację;
• wpływa na rozwój tkanki mięśniowej, chroniąc przed jej rozpadem;
• obniża poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu;
• pobudza pracę neuronów i tworzenie się osłonek mielinowych.

Serynę stosuje się także powszechnie w medycynie. Głównie do niwelowania skutków zaburzeń psychicznych oraz w terapiach przeciw uzależnieniom.

Cystyna

Niedobory cystyny są bardzo rzadkie, nawet przy mało zbilansowanych i urozmaiconych dietach. Mimo tego po suplementy z jej dodatkiem często sięgają sportowcy chcący cieszyć się lepszymi wynikami treningu. Aminokwas ten odpowiada za:

• zwalczanie wolnych rodników w organizmie;
• odnowę komórek i detoksykację organizmu;
• poprawę kondycji włosów i skóry;
• poprawę metabolizmu i stwarzanie dobrych warunków dla rozwoju tkanki mięśniowej;
• redukcję tkanki tłuszczowej.

Duże ilości cystyny znajdziemy między innymi w nasionach słonecznika, pestkach dyni, jajach, rybach, mięsie i orzechach.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gołębiowska G., Szewczyk L., Pula wolnych aminokwasów w organizmie człowieka, Endokrynologia Pediatryczna, 11/2012.
2. Ferrier D., Biochemia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2018.
3. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
4. Grober U., Mikroskładniki odżywcze, Wydawnictwo Medpharm, Wrocław 2010.