Cytozyna

Aktualizacja: 1 lutego 2025

Cytozyna jest organicznym związkiem chemicznym zaliczanym do grona pirymidyn, oznaczanym skrótem C lub Cyt. Stanowi jedną z zasad azotowych, wchodzi w skład nukleotydów kwasów nukleinowych DNA lub RNA, które występują w organizmie każdego człowieka. Można więc powiedzieć, że jest podstawą współczesnej genetyki.

Spis treści

Cytozyna – charakterystyka
Budowa cytozyny
Cytozyna – funkcje

Cytozyna – charakterystyka

Cytozyna jest jedną z podstawowych zasad azotowych, znajdujących się w DNA i RNA. Innymi są: adenina, guanina i tymina (w DNA) lub uracyl (w RNA). W strukturze DNA cytozyna tworzy komplementarną parę z guaniną za pomocą trzech wiązań wodorowych, jednak w RNA również łączy się właśnie z guaniną.

Cytozyna zaliczana jest do grona pirymidyn – jednopierścieniowych związków aromatycznych, w przeciwieństwie do puryn (a są nimi adenina oraz guanina), które wykazują strukturę dwupierścieniową. Omawiany związek pełni niezwykle istotną rolę w procesie przechowywania i przekazywania informacji genetycznej. W kodzie genetycznym sekwencje cytozyny i innych zasad azotowych tworzą geny, które kodują białka, enzymy i inne kluczowe cząsteczki dla funkcjonowania organizmów.

Ciekawostką jest, że cytozyna wykazuje wysoką podatność na procesy deaminacji (reakcja chemiczna polegająca na odłączeniu od danego aminokwasu grupy aminowej), które z kolei mogą prowadzić do mutacji genetycznych. Jeśli tak się stanie, może dojść do powstania uracylu, który tak naprawdę nie powinien występować w DNA (znaleźć go można wyłącznie w RNA). To zaś jest przyczyną błędów w replikacji DNA i licznych zaburzeń genetycznych o różnym charakterze.

Budowa cytozyny

Cytozyna posiada różne grupy funkcyjne, które nadają jej specyficzne właściwości chemiczne. Są nimi:

grupa aminowa – NH2 przyłączona do drugiego atomu węgla w pierścieniu;
grupa ketonowa – C=O przyłączona do czwartego atomu węgla w pierścieniu.

Związek ten ma wzór sumaryczny C4H5N3O oraz masę molową 111,10 g/mol. Połączona z rybozą wiązaniem N-glikozydowym tworzy w konsekwencji nukleozyd cytydynę, natomiast w połączeniu z deoksyrybozą tworzy deoksycytydynę.

Cytozyna – funkcje

Cytozyna, podobnie jak inne zasady azotowe, odpowiada przede wszystkim za przekazywanie informacji genetycznej. Uczestniczy bowiem w jej kodowaniu. Zwłaszcza w DNA łączy się komplementarnie z guaniną, tworząc tym samym stabilny kompleks istotny dla struktury podwójnej helisy. Cytozyna angażuje się w regulację ekspresji genów. Modyfikacje tej zasady azotowej mogą wpływać na to, czy dany gen jest aktywny czy nie. Metylacja (przyłączanie grup metylowych do zasad azotowych nukleotydów) cytozyny w określonych miejscach DNA może prowadzić do wyciszenia genów, co jest ważne w procesach takich jak rozwój, różnicowanie komórek i odpowiedź na stres.

Polecane produkty

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...