Hormony płciowe

Hormony płciowe to bardzo ważne związki produkowane w największych ilościach przez gonady. Występują w organizmie zarówno kobiet, jak i mężczyzn, a ich główną funkcją jest wpływ na rozwój cech płciowych, libido i rozmnażanie, choć w rzeczywistości nadzorują pracę całego organizmu. Wszelkie problemy hormonalne należy konsultować z lekarzem endokrynologiem.

Hormony płciowe – charakterystyka

Hormony płciowe mają kluczowy wpływ na prawidłowy rozwój cech płciowych (zarówno od strony somatycznej, jak i psychicznej). Przykładowo, stężenie testosteronu już na etapie życia płodowego decyduje o różnicowaniu płci, budowie i czynności mózgu. Czynniki genetyczne modyfikują stężenie tego hormonu i w ten sposób wpływają na wykształcenie się cech płciowych i zachowań seksualnych. Warto wiedzieć, że hormony płciowe są produkowane nie tylko w gruczołach płciowych (gonadach) i nadnerczach, ale również w mózgu. W obrębie przyśrodkowego pola przedwzrokowego i podwzgórza lokalizują się receptory zarówno androgenowe, jak i estrogenowe.

Choć do niedawna jeszcze twierdzono, że androgeny to hormony męskie, a estrogeny to hormony kobiece, dziś wiadomo, iż zarówno androgeny, jak i estrogeny występują u osobników obu płci. Różnica wynika jedynie z ich stężeń.

Hormony płciowe męskie

To męskich hormonów płciowych zaliczamy następujące:

• testosteron – główny hormon produkowany przez jądra. Odpowiada za popęd seksualny, odporność organizmu, skłonność do rywalizacji, owłosienie ciała, budowę ciała, barwę głosu, sprawność stawów i gęstość kości;
• estradiol – choć występuje głównie w kobiecym organizmie, u mężczyzn wpływa na ruchliwość plemników i płodność. Jest produkowany przez jądra i korę nadnerczy;
• prolaktyna – stymuluje jądra do produkcji testosteronu, odpowiada za jakość nasienia, erekcję i ejakulację;
• androstendion – jest prekursorem biosyntezy androgenów i estrogenów u obu płci;
• DHEA – nadzoruje produkcję testosteronu i estrogenów. Jego ilość zmniejsza się wraz z wiekiem, dlatego nierzadko związek ten określa się jako hormon młodości.

Głównymi hormonami męskimi są androgeny. Odpowiadają za wywoływanie zachowania odpowiedniego dla danej płci i określanie poczucia utożsamienia z własną płcią.

Zaburzenia hormonalne u mężczyzn

Wraz z wiekiem, mając swój początek w okolicach 40. roku życia, poziomu testosteronu spada o około 1% na rok. Jednocześnie zmniejsza się aktywność przysadki mózgowej oraz zwiększa się poziomu białek wiążących androgeny, co ogranicza ich aktywność. Rozwija się andropauza (odpowiednik żeńskiej menopauzy), czyli okres związany z niedoborem androgenów w organizmie mężczyzny. Dochodzi do pojawienia się objawów takich jak ogólne osłabienie, problemy z mikcją, nietrzymanie moczu, łysienie, bóle kostne, obniżenie libido i inne.

Zaburzenia hormonalne mogą jednak występować również u młodszych mężczyzn, mając podłoże patologiczne. Przykładowo, podwyższone stężenie estradiolu u mężczyzn może objawiać się ginekomastią, z kolei obniżony poziom tego hormonu skutkuje zwiększonym ryzykiem osteoporozy, chorób układu krwionośnego oraz zaburzeniami płodności. Niski poziom testosteronu zaburza rozwój cech płciowych oraz prowadzi do otyłości i niepłodności.

Hormony płciowe żeńskie

Do grona żeńskich hormonów płciowych zaliczamy:

• estrogeny – produkowane głównie przez jajniki i łożysko, regulują płodność i cykl miesiączkowy, wpływają na nawilżenie pochwy, zwiększają krzepliwość krwi i odkładanie wapnia w kościach, przyspieszają metabolizm, regulują temperaturę ciała, wpływają na emocje i zachowania oraz wysokie libido;
• progesteron – kontroluje cykl miesiączkowy i inicjuje wystąpienie owulacji, pozwala na utrzymanie ciąży przez cały okres jej trwania, przygotowuje błonę śluzową do implantacji zarodka, w połączeniu z estradiolem pobudza gruczoły mlekowe do laktacji;
• prolaktyna – pobudza wzrost gruczołów sutkowych i wywołuje laktację, blokuje owulację i menstruację u kobiet karmiących piersią;
• androgeny – wpływają na libido, nastrój i zachowanie, kontrolują procesy dojrzewania u dziewcząt.

Niekiedy do żeńskich i męskich hormonów płciowych zalicza się gonadotropiny (FSH, LH) produkowane przez przedni płat przysadki mózgowej. Choć w większości nie powstają bezpośrednio w gonadach, wpływają na ich funkcję.

Zaburzenia hormonalne u kobiet

Do najczęstszych, kobiecych chorób związanych z zaburzeniem gospodarki hormonalnej w kontekście hormonów płciowych zaliczamy zespół policystycznych jajników, endometriozę, chorobę Cushinga i wszelkie choroby dotyczące tarczycy. Niski poziom estrogenów jest typowy dla kobiet po menopauzie, która może rozpoczynać się już w okolicach 40. roku życia. Pojawiają się objawy takie jak brak miesiączki, spadek libido, suchość pochwy, nadmierna potliwość ciała, nietrzymanie moczu. Zaburzenia hormonalne często pojawiają się jednak także u młodszych kobiet, mając podłoże patologiczne.

Przykładowo, nadmiar androgenów może skutkować obniżeniem barwy głosu, nadmiernym owłosieniem na ciele oraz zaburzeniami miesiączkowania. Z kolei niedobór estrogenów może wpływać na zaburzenia cyklu miesiączkowego, problemy z płodnością, brak libido czy skłonność do złamań kości w związku z niższą ich gęstością. Poziom hormonów płciowych u obu płci można ocenić na podstawie prostego badania krwi.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gomuła A., Wpływ hormonów płciowych i neurotransmiterów na funkcje i zachowania seksualne, Seksuologia Polska, 4/2006.
2. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
3. Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.