Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS)

Aktualizacja: 4 października 2022

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to choroba dermatologiczna charakteryzująca się nawracającym i przewlekłym przebiegiem. Może dotyczyć zarówno owłosionej skóry głowy, jak i skóry na całym ciele. Udowodniono, że schorzenie nieco częściej występuje u mężczyzn, jednak nie ma znaczenie wiek pacjenta. Najczęściej pojawia się jeszcze w okresie dojrzewania, gdy gruczoły łojowe mają tendencję do nadprodukcji sebum.

Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny

Patogeneza ŁZS jest ściśle związana z proliferacją lipofilnych drożdżaków z gatunku Malassezia. Ich metabolity, takie jak kwasy tłuszczowe czy indolo-3-karbaldehyd mogą powodować reakcję zapalną skóry. Pomimo występowania grzybów z rodzaju Malassazia w naturalnej florze fizjologicznej skóry, ich obecność w przypadku ŁZS jest szczególnie wzmożona. Do czynników szczególnie narażających na zaostrzenie objawów zaliczamy następujące:

• niewłaściwa dieta, zwłaszcza bogata w cukry proste i alkohol;
• przewlekły stres;
• niedobór snu;
• zbyt małe nawodnienie organizmu;
• zaburzenia immunologiczne;
• choroby o podłożu psychicznym i neurologicznym;
• wzmożona produkcja hormonów, zwłaszcza androgenów;
• noszenie zbyt ciasnej, nieprzewiewnej odzieży;
• nadużywanie kosmetyków;
• predyspozycje genetyczne, czyli występowanie chorób skóry w rodzinie.

Nadmierny łojotok szczególnie często dotyka pacjentów z zaburzeniami endokrynologicznymi przebiegającymi z hiperandrogenemią, np. zespołem policystycznych jajników. Udowodniono również, że łojotokowe zapalenie skóry dotyczyć może aż do 80% chorych z HIV.

Objawy łojotokowego zapalenia skóry

Bez względu na lokalizację zmian dermatologicznych, choroba ma tendencję do nawrotów i jest przewlekła. Oznacza to, że nie można jej wyleczyć, można jedynie łagodzić objawy i uzyskać długotrwałą remisję. Do zaostrzeń zmian najczęściej dochodzi w okresie jesienno-zimowym, jako że światło słoneczne wiosną i latem łagodzi je. ŁZS bardzo często współwystępuje z łuszczycą. Zmiany chorobowe na skórze głowy charakteryzują się czerwonymi, kolistymi plamami z wyraźnie zaczerwienionym brzegiem, którym towarzyszy złuszczanie otrębiaste i świąd. W następstwie do powstałych zmian, u pacjentów zauważa się występowanie nadżerek, przeczosów oraz nadmierne wypadanie włosów, które może skutkować nawet łysieniem.

Jeśli chodzi o resztę ciała, wykwity mogą przybierać nieco odmienny wygląd. W obrębie twarzy są to ogniska rumieniowe zlokalizowane głównie na czole (tak zwana korona łojotokowa), w fałdach nosowo-wargowych, na brwiach i uszach, tworząc lepkie żółte strupy. Zmiany na szyi przybierają kształt obrączkowaty. W okolicy pach i pachwin, intymnej i pod piersiami, ze względu na żywo czerwony, rozlany charakter, mogą przypominać drożdżycę lub wyprzenia. Z kolei w obrębie tułowia obserwujemy zwykle okrężne, policykliczne, a nawet obrączkowate plamy o barwie żółto-brązowej, najczęściej w okolicy mostka.

Bez względu na lokalizację, w bardziej zaawansowanym stadium ŁZS zmiany przybierają formę dobrze odgraniczonych, nieregularnych plam rumieniowych z nawarstwionymi żółtymi strupami i widocznym niekiedy surowiczym wysiękiem.

Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie

Jeśli chodzi o ŁZS głowy, za najskuteczniejszy składnik łagodzący uznaje się cyklopiroksolaminę o stężeniu 1% w postaci szamponu, który zaleca się stosować przynajmniej miesiąc. To syntetyczny lek o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym i przeciwgrzybiczym. Alternatywą są szampony zawierające ketokonazol o stężeniu 2%. Podstawą leczenia są więc miejscowo stosowane kosmetyki do pielęgnacji i leki. W cięższych przypadkach zaleca się leczenie glikokortykosteroidami, co jednak nie powinno mieć w praktyce miejsca ze względu na przewlekły charakter choroby i fakt, że długotrwałe stosowanie sterydów wiąże się z poważnymi, negatywnymi konsekwencjami.

Także w przypadku twarzy i ciała podstawą jest pielęgnacja oraz stosowanie miejscowe maści, balsamów czy kremów o odpowiednim składzie. Udowodniono, że maść z takrolimusem o stężeniu 0,1% może przynieść podobną poprawę w zwalczaniu objawów jak krem z hydrokortyzonem, przy czym maść jest znacznie bezpieczniejszym wyborem.

Przy łojotokowym zapaleniu skóry bardzo ważna jest prawidłowa dieta. Obejmuje ona zwiększone spożycie roślin strączkowych, nabiału i produktów zbożowych, wykluczając jednocześnie spożycie potraw smażonych, cukrów prostych, ostrych przypraw i alkoholu. Warto codziennie sięgać po świeże owoce i warzywa, jako że objawy nasila brak witamin i minerałów, głównie cynku, selenu oraz witamin z grupy B. Dodatkowo można zdecydować się na ich suplementację. Poleca się Spirulinę, jako bogate źródło wszystkich tych składników.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Buczek A., Wcisło-Dziadecka D., Sierant K., Brzezińska-Wcisło L., Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry?, Postępy Nauk Medycznych, 1/2018.
2. Bednarek M., Musiał C., Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy, Kosmetologia Estetyczna, 3/2019.
3. Brzezińska-Wcisło L., Choroby włosów i skóry owłosionej, Wydawnictwo Termedia, Poznań 2015.