Zespół stresu pourazowego

Aktualizacja: 27 września 2022

Zespół stresu pourazowego to złożony zespół zaburzeń lękowych wywołany działaniem czynnika stresowego. Jego dokładne przyczyny są kwestią indywidualną, ponieważ dla każdego traumatyczne wydarzenia oznaczają coś innego. Z całą pewnością jednak, dolegliwość dotyka tych osób, które przeżyły w swoim życiu sytuację wstrząsającą i w efekcie nie mogą dojść do siebie.

Z czego wynika zespół stresu pourazowego?

Zespół stresu pourazowego występuje u osób, które:

• doświadczyły zdarzenia traumatycznego lub były jego świadkiem;
• w trakcie zdarzenia traumatycznego doświadczyły poważnych obrażeń;
• doświadczyły długotrwałego lub bardzo dotkliwego zdarzenia traumatycznego;
• znalazły się (lub widziały swoich najbliższych) w bezpośrednim niebezpieczeństwie;
• podczas jakiegoś zdarzenia doświadczyły dotkliwych, negatywnych emocji lub doświadczyły ataku paniki;
• podczas zdarzenia traumatycznego czuły się bezsilne i nie mogły pomóc sobie lub swoim najbliższym.

Dodatkowo uważa się, że ryzyko pojawienia się symptomów jest większe dla kobiet oraz osób, które:

• uprzednio przeżyły już traumatyczne zdarzenie;
• mają problemy ze zdrowiem psychicznym;
• są mniej wykształcone;
• są młodsze;
• nie odczuwają wsparcia ze strony innych;
• przechodzą ciężki etap w swoim życiu, np. poważne zmiany.

Wcześniej uważano, że na zespół stresu pourazowego cierpią jedynie żołnierze i weterani wojenni, co jest błędem. Oczywiście znajdują się oni w bezpośredniej grupie ryzyka. Jednak zespół ten może dotyczyć każdego człowieka, w tym np. zgwałconej kobiety, mężczyzny po wypadku samochodowym czy osoby, nad którą się znęcano.

Jak objawia się zespół stresu pourazowego?

Jako typowe opisuje się objawy obejmujące epizody powtarzającego się przeżywania urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach lub w snach. Objawy te występują na tle:

• uporczywie utrzymującego się poczucia odrętwienia i otępienia uczuciowego;
• odizolowania od innych ludzi;
• niereagowania na otoczenie;
• anhedonii;
• unikaniu działań i sytuacji, które mogłyby przypominać przeżyty uraz.

Pacjent zazwyczaj doświadcza lęku i obaw przed wspomnieniami przypominającymi mu przebyty uraz. Niekiedy mogą pojawiać się dramatyczne, ostre wybuchy strachu, paniki lub agresji, wyzwalane przez bodźce powodujące nagłe przypomnienie sobie lub przeżycie na nowo sytuacji urazowej. Dodatkowo zauważa się u takich osób stan nadmiernego pobudzenia układu autonomicznego, czemu towarzyszy wzmożone czuwanie, silny odruch orientacyjny oraz bezsenność.

Z powyższymi objawami często współwystępują lęk i depresja, a nierzadko towarzyszą temu myśli samobójcze. Dodatkowym czynnikiem wikłającym obraz kliniczny bywa nadużywanie alkoholu lub leków. Początek zespołu stresu pourazowego następuje nie bezpośrednio po urazie, lecz po okresie utajenia, który może trwać nawet do kilku miesięcy, rzadko natomiast przekracza pół roku. W niektórych przypadkach patologia może mieć przebieg przewlekły, wieloletni, z przejściem w trwałą zmianę osobowości.

Fazy stresowej reakcji pourazowej

Zespół stresu pourazowego często przybiera postać 5 faz:

• I – krzyku: występuje lęk, złość, smutek lub wściekłość;
• II – zaprzeczania: odmowa przyjęcia do wiadomości katastrofy, wypieranie tych informacji, czemu towarzyszy fizyczne i/lub psychiczne odrętwienie;
• III – intruzji: niekontrolowane myśli o zdarzeniu, nadmierna czujność i ciągłe wracanie do swojej traumy. Mogą wystąpić skrajne zachowania, takie jak agresja;
• IV – przepracowania: przyjęcie do wiadomości tego, co się stało, stopniowe odbudowanie wewnętrznej równowagi;
• V – zakończenia: radzenie sobie z życiem, powrót do wcześniejszych schematów zachowań.

Bardzo często, aby wszystkie fazy mogły sprawnie się przeplatać i zakończyć powrotem do znanych schematów zachowań, konieczna jest pomoc psychiatry lub psychoterapeuty.

Jak radzić sobie z zespołem stresu pourazowego?

Najskuteczniejszą, jedyną sprawdzoną metodą jest skorzystanie z pomocy psychiatry lub psychoterapeuty. Posiada on wiedzę i doświadczenie, umożliwiające pacjentowi zrozumienie przeżytych wydarzeń, rozpracowanie własnych problemów oraz pogodzenie się z daną sytuacją. Niekiedy taka terapia trwa kilka miesięcy lub lat, jest jednak warta zdrowia i równowagi psychicznej.

W warunkach domowych należy zadbać, aby osoba dotknięta takim zespołem miała na każdym etapie swojego życia wsparcie najbliższych. Powinni oni rozumieć przeżytą traumę, służyć dobrą radą (w razie konieczności) i spędzać z nią czas. Nie powinni jednak narzucać się i prowadzić rozmów na siłę. Być może przez jakiś czas konieczna okaże się farmakoterapia.

Zobacz również: Deprywacja sensoryczna.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Sacha J., Ból i stres pourazowy – postępowanie ratownicze, Kraków 2016.
2. Cebella A., Łucka I., Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie, Psychiatria, 3/2007.
3. Strelau J., Zawadzki B., Oniszczenko W., Sobolewski A., Kwestionariusz PTSD – wersja czynnikowa: konstrukcja narzędzia do diagnozy głównych wymiarów zespołu stresu pourazowego, Przegląd Psychologiczny, 2/2002.
4. Makara-Studzińska M., Partyka I., Ziemecki P., Zespół stresu pourazowego – rys historyczny, terminologia, metody pomiaru, Curr Probl Psychiatry 2/2012.
5. Gałązka M., Soczyński D., Dmitruk K., Neurobiologiczne podstawy zespołu stresu pourazowego – możliwe znaczenie zmiany rytmów okołodobowych, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72/2018.