Zatrucie pokarmowe

Aktualizacja: 30 lipca 2024

Zatrucie pokarmowe jest chorobą przewodu pokarmowego o ostrym przebiegu, spowodowaną spożyciem pokarmu skażonego bakteriami lub ich toksynami. Może być także spowodowane przez niektóre pasożyty lub substancje chemiczne. Zatrucia pokarmowe występują na całym świecie, a liczba zachorowań się zwiększa, także w krajach o wysokim standardzie sanitarno-higienicznym.

Zatrucie pokarmowe – przyczyny

Najczęstszą przyczyną zatrucia pokarmowego są bakterie lub ich egzotoksyny:

• Staphylococcus aureus;
• Clostridium perfringens;
• Bacillus cereus;
• Salmonella;
• Campylobacter.

Bardzo rzadkie, lecz ciężkie zatrucie zwane botulizmem wywołuje toksyna ciepłochwiejna (tzw. jad kiełbasiany) wydzielana przez beztlenową laseczkę Clostridium botulinum. Choroba jest zwykle wynikiem spożycia skażonego domowego wyrobu spożywczego (np. wekowany pasztet). Najważniejszy rezerwuar zarazków dla bakteryjnych zatruć pokarmowych stanowią ludzie, zwierzęta i gleba, a źródłem zakażenia są produkty spożywcze zanieczyszczone kałem chorych lub nosicieli (ludzi i zwierząt).

Jak objawia się zatrucie pokarmowe?

Objawy zależą od czynnika etiologicznego i zazwyczaj pojawiają się nagle. Występują przede wszystkim objawy takie jak:

• biegunka;
• nudności i wymioty;
• kurczowy ból brzucha;
• niekiedy gorączka;
• złe samopoczucie.

Wywiad wskazuje na spożyty skażony pokarm, udział w przyjęciu (np. wesele, imieniny, bankiet itp.) lub zachorowania innych osób, które jadły te same potrawy lub produkty.

Z objawów przedmiotowych można stwierdzić rozlany ból brzucha i cechy odwodnienia. Botulizm objawia się suchością w jamie ustnej, podwójnym widzeniem, trudnościami w połykaniu, zaparciem, osłabienie mięśni w ciągu 12-36 godzin po połknięciu toksyny. Nieprawidłowości w badaniach pomocniczych są niecharakterystyczne. Niekiedy stwierdza się leukocytozę i zaburzenia elektrolitowe. Choroba jest zwykle krótkotrwała i ustępuje samoistnie, a rokowanie w większości zatruć pokarmowych jest dobre.

Zapobieganie zatruciom pokarmowym

Zapobieganie polega przede wszystkim na:

• przestrzeganiu standardów sanitarno-higienicznych, a zwłaszcza myciu rąk przed jedzeniem, przed wyjściem z ubikacji i przed przygotowywaniem posiłków;
• odsunięciu osoby chorej od przygotowywania posiłków dla innych;
• unikaniu spożywania niedogotowanego lub rozmrożonego mięsa, ryb i ostryg;
• przechowywaniu w czystości i odpowiednich warunkach sałatek, sosów, majonezu, przetworów z jaj i produktów mlecznych;
• odsuwaniu od pracy przy produkcji żywności i w gastronomii osób z ropnymi wykwitami na skórze rąk, a także nosicieli bakterii (np. Salmonella) i pasożytów jelitowych.

Jak zatem widać, na zmniejszenie ryzyka zachorowań ma wpływ przede wszystkim styl życia i to, w jaki sposób podchodzimy do przechowywania, przygotowywania i spożywania posiłków.

Leczenie zatrucia pokarmowego

Większość chorych można leczyć w warunkach domowych (ambulatoryjnych). Podstawą leczenia jest nawadnianie (doustne lub dożylne). Ponadto stosuje się leczenie:

• żywieniowe;
• objawowe (leki przeciwbiegunkowe);
• u wybranych chorych – leki przeciwdrobnoustrojowe.

Po fazie szybkiego nawodnienia (3-4 godziny) rozpoczyna się doustne żywienie chorego. Idealna jest dieta oparta na gotowanej skrobi i kaszach (ryż, makaron, ziemniaki, pszenica, owies), wzbogacona o krakersy, banany, jogurt, zupy i gotowane warzywa. Poleca się spożywanie posiłków o mniejszej objętości, ale za to częściej. W momencie zauważenia uformowanych stolców można bez obaw powrócić do normalnej diety.

Podczas wystąpienia wodnistych biegunek o charakterze wirusowym wskazana jest probiotykoterapia. Probiotyki przyjmowane w postaci preparatu doustnego 2 razy dziennie skracają o 1-2 dni czas trwania choroby. Probiotyki nie są natomiast skuteczne w leczeniu biegunki zapalnej i inwazyjnej.

W botulizmie należy jak najwcześniej zastosować swoistą antytoksynę końską (1 ampułka jednorazowo). W razie potrzeby należy podjąć mechaniczną wentylację, intensywne monitorowanie oraz leczenie żywieniowe, gdy chory nie może sam przyjmować posiłków.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
2. Świerszcz Ł., Roszkowska A., Rutkowski M., Piecewicz-Szczęsna H., Analiza epidemiologiczna bakteryjnych zatruć pokarmowych w Polsce w latach 2005-2015, Journal of Education, Health and Sport, 7/2017.
3. Pośniak M., Sokół-Leszczyńska B., Łuczak M., Profilaktyka zatruć pokarmowych o etiologii bakteryjnej, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 4/2006.