Awitaminoza

Aktualizacja: 12 listopada 2024

Awitaminoza to patologiczny stan spowodowany długotrwałym niedoborem witamin w organizmie. Efektem tego jest brak tych związków, co zaburza czynność wielu układów organizmu i powoduje liczne objawy niepożądane.

Czym są witaminy?

Witaminy to niezbędne związki w codziennej diecie. Człowiek nie może wszystkich syntezować samodzielnie, a jeśli je wytwarza, to ilości te są minimalne. Witaminy nie są materiałem budulcowym ani energetycznym, są jednak konieczne do zachowania zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pełnią rolę regulacyjną, jako biokatalizatory są niezbędne do utrzymania prawidłowej czynności komórek. Regulują poprzez system enzymatyczny wiele procesów biochemicznych.

W porównaniu z innymi składnikami odżywczymi zapotrzebowanie na witaminy jest bardzo małe. Jednak niedobór nawet jednej z nich może być dla organizmu niebezpieczny. Źródłem witamin są produkty spożywcze, w których mogą występować w postaci aktywnej lub jako prowitaminy, które w organizmie człowieka przechodzą w formę aktywną. Niedobór witamin określa się mianem hipowitaminozy, zaś całkowity ich brak to awitaminoza.

Awitaminoza – charakterystyka

Poniżej przedstawiono szczegółowo skutki braku poszczególnych witamin w codziennej diecie. Skutki braku witamin są szczególnie niebezpieczne, ponieważ ich obecność jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Witamina A

Brak witaminy A prowadzi do suchości i zgrubienia spojówek, suchości rogówek oraz zapalenia brzegów powiek. Jednocześnie zauważa się zaburzenie regeneracji czerwieni wzrokowej, co powoduje tak zwaną kurzą ślepotę. Jest to schorzenie objawiające się znacznym zaburzeniem widzenia po zmierzchu. Awitaminoza może doprowadzić nawet do ślepoty.

Dodatkowo zauważa się nadmierne rogowacenie naskórka, wysychanie błon śluzowych dróg oddechowych i pokarmowych oraz łuszczenie naskórka. Szczególnie wrażliwa na niedobory witaminy A jest tkanka płucna, w konsekwencji czego często dochodzi do stanów zapalnych oskrzeli.

Witamina D

Niedobór witaminy D jest bardzo niebezpieczny. U niemowląt i dzieci powoduje krzywicę, natomiast u dorosłych – zwłaszcza u kobiet w ciąży i karmiących piersią – odwapnienie, rozmiękczenie kości. U osób starszych brak witaminy D wiąże się ze znacznym zwiększeniem ryzyka rozwoju osteoporozy. To z kolei wiąże się ze zniekształceniem kośćca, demineralizacją tkanki kostnej oraz ogólną kruchością układu kostnego. W efekcie zwiększa się ryzyko złamań, nawet przy drobnych urazach.

Zobacz również: Witamina D dla wegan – źródła.

Witamin E

W przypadku niedoboru witaminy E w wyniku utleniania silnie nienasyconych związków powstają wolne rodniki tlenowe. To toksyczne związki zaburzające procesy metabolizmu, np. syntezę kwasów nukleinowych. Ponadto awitaminoza powoduje zmiany zwyrodnieniowe w przednim płacie przysadki mózgowej, zmniejszenie wydzielania hormonu gonadotropowego i poronienia u kobiet w ciąży.

Witamina K

Awitaminoza w przypadku witaminy K praktycznie nie występuje, ponieważ jest ona powszechnie dostępna w większości produktów spożywczych. Ponadto jest ona syntezowana przez naturalną mikroflorę jelit.

Witamina C

Niedobór witaminy C manifestuje się:

• szybkim męczeniem się;
• brakiem łaknienia;
• bólami stawowo-mięśniowymi;
• zaczerwienieniem dziąseł, czemu często towarzyszy krwawienie.

Z kolei całkowity brak kwasu askorbinowego w organizmie powoduje szkorbut. Jest to współcześnie bardzo rzadko spotykana choroba przebiegająca z krwawieniami i zmianami zapalno-martwicowymi dziąseł oraz wypadaniem zębów.

Zobacz również: Kwas askorbinowy.

Awitaminoza – witaminy z grupy B

W tej grupie znajduje się wiele różnorodnych witamin, które różnią się między sobą budową, pochodzeniem i funkcjami, które pełnią w organizmie. Poniżej przedstawiono, jakie objawy mogą towarzyszyć znacznym niedoborom poszczególnych witamin z grupy B:

• tiamina (witamina B1) – choroba beri-beri objawiająca się zaburzeniami w układzie nerwowym i mięśniowym, zaburzenie dekarboksylacji kwasu pirogronowego, co prowadzi do nagromadzenia kwasu mlekowego i kwasu pirogronowego we krwi, zanik otoczki mielinowej nerwów, upośledzenie wydzielania soku żołądkowego;
• ryboflawina (witamina B2) – zajady w kącikach ust, łojotok skóry, zapalenie języka, pieczenie pod powiekami, łzawienie, światłowstręt, zapalenie tęczówki oka;
• niacyna (witamina PP, witamina B3) – pelagra, zaburzenia trawienia, depresja, omamy, drżenie rąk, stany lękowe, bóle głowy, bezsenność;
• kwas pantotenowy (witamina B5) – pieczenie stóp, zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, zaburzenia funkcji układu nerwowego, zmniejszenie odporności organizmu, zmiany skórne;
• pirydoksyna (witamina B6) – ograniczenie syntezy białek ustrojowych, kwasów nukleinowych, hemoglobiny, niektórych hormonów i ciał odpornościowych, zmiany na skórze i błonach śluzowych, wypadanie włosów, niedokrwistość, drętwienie stóp;
• biotyna (witamina B7) – łuszczycowe zmiany skóry na dłoniach, nogach i ramionach, wysuszenie błon śluzowych, podwyższenie stężenia cholesterolu, bóle mięśniowe, apatia;
• kwas foliowy (witamina B9) – zahamowanie procesów wzrostu i rozmnażania komórek organizmu, zaburzenia czynności krwiotwórczej szpiku kostnego, niedokrwistość megaloblastyczna;
• kobalamina (witamina B12) – zahamowanie dojrzewania i rozmnażania się komórek (zwłaszcza erytrocytów), niedokrwistość złośliwa, zanik błony przewodu pokarmowego, zmiany zwyrodnieniowe rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych.

Niedobór witamin z grupy B pojawia się szczególnie często w przypadku diety wykluczającej owoce i warzywa. Są one bowiem głównym źródłem większości tych związków.

Podsumowanie

Witaminy zarówno rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K), jak również witaminy rozpuszczalne w wodzie (C i z grupy B) powinny być dostarczane wraz z pożywieniem. Są one obecne w produktach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Właśnie z tego względu zaleca się urozmaiconą dietę niewykluczającą żadnego produktu spożywczego.

Bibliografia

1. Drąg J., Goździalska A., Jaśkiewicz J., Niedobory witaminy D a konsekwencje zdrowotne, Państwo i Społeczeństwo, 3/2015.
2. Krełowska-Kułas M., Szkodliwy wpływ niedoboru lub nadmiaru witamin na organizm człowieka, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 781/2008.
3. Gryszczyńska A., Witaminy z grupy B – naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy, Postępy Fitoterapii, 4/2009.
4. Ciborowska H., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...