Beta karoten – pogromca wolnych rodników

Aktualizacja: 4 czerwca 2023

Beta karoten jest naturalnym prekursorem witaminy A, a także znaczącym jej źródłem w naszej diecie. Spośród przeciwutleniaczy zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ nawet nieprzekształcony w witaminę A chroni przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników. Beta karoten, szczególnie obficie występuje w korzeniu marchwi. Od marchwi pochodzi zresztą łacińska nazwa karotenu – „Daucus Carota”.

Wolne rodniki tlenowe

Uważa się, że jednym z głównych czynników powodujących starzenie się organizmu i powstawanie chorób degeneracyjnych są uszkodzenia DNA, białek i lipidów. Wynikają one z utleniania i reakcji rodnikowych zachodzących w organizmie człowieka. Jeśli palimy, pijemy alkohol w nadmiernych ilościach, nieprawidłowo się odżywiamy, żyjemy w stresie, zażywamy leki, nadmiernie wystawiamy na promienie UV, proces metabolizmu tlenu ulega zakłóceniu. W wyniku tego w naszym organizmie powstaje zbyt duża ilość wolnych rodników.

Wolne rodniki to cząsteczki związków organicznych, które powstają w procesie przemiany tlenu w energię. Mają one tylko jeden elektron, który dąży do znalezienia partnera lub też pozbycia się samotnika. Wykorzystuje do tego każdy związek chemiczny występujący w komórkach. To zjawisko pomaga naszemu układowi odpornościowemu niszczyć bakterie wywołujące choroby. Ale dzieje się tylko wówczas, kiedy prowadzimy zdrowy tryb życia. A co zrobić, kiedy zaczynają się kłopoty zdrowotne? Odpowiedź to beta karoten, bardzo ważny przeciwutleniacz.

Wolniejsze starzenie się

Coraz częściej jesteśmy narażeni na nowotwory skóry i zniszczenia posłoneczne. Podczas gdy blokady słoneczne działają ochronnie na skórę, jej bezpieczeństwo zależy jednak od właściwego poziomu witaminy A i przeciwutleniaczy w skórze. Wolne rodniki uszkadzają błony komórkowe, w związku z tym mają negatywny udział w procesie starzenia się skóry i organów wewnętrznych. Beta karoten gromadzony w skórze pochłania promieniowanie słoneczne, wykazując tym samym działanie ochronne. Jest niezbędną molekułą do powstania procesu różnicowania się komórek przez cały okres ich życia. A to oznacza, że odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie skóry oraz rozwój i czynności nabłonków.

Profilaktyka nowotworów

Niezwykle niebezpieczne dla naszego zdrowia są sytuacje, gdy wolne rodniki łączą się z materiałem genetycznym komórki. Może to doprowadzić do powstawania nowotworów. Beta karoten redukuje ujemne skutki radioterapii i chemioterapii. Zaobserwowano także, że może on spowodować powrót komórek dysplastycznych do normalnej funkcji. Działanie zapobiegawcze suplementacji beta karotenem w tym wypadku polega na przekształcaniu substancji powodujących te choroby na mniej szkodliwe związki chemiczne.

Japończycy i Norwedzy, u których dzienne spożycie beta karotenu jest duże, o wiele rzadziej chorują na raka płuc, prostaty, szyjki macicy lub piersi. Ze względu na to, że dzisiejsza żywność często zanieczyszczona jest środkami chemicznymi (azotynami, azotanami, kadmem), warto przyjmować suplementy diety zawierające beta karoten. Substancja ta pobudza również działanie systemu immunologicznego. Chroni nie tylko przed chorobami nowotworowymi, lecz także przed miażdżycą (reguluje poziom cholesterolu) oraz zmniejsza ryzyko zawału serca i nagłej śmierci.

Działanie antywirusowe

Beta karoten wzmacnia układ odpornościowy. Odpowiedzialny jest także za walkę z wirusami, gdyż wykazuje działanie antywirusowe. Odpowiada również za odżywienie nabłonka wyściełającego górne drogi oddechowe, w tym śluzówkę nosa i gardła, które w przeziębieniu i grypie bywają podrażnione.

Wzmacnianie wzroku

Często występującym schorzeniem wzroku jest niedowidzenie zmierzchowe, nazywane kurzą ślepotą. Przyczyną zaburzenia jest m.in. dieta uboga w witaminę A. Zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu tej choroby, bardzo często stosuje się właśnie beta karoten.

Beta karoten – źródła

Beta karoten, w przeciwieństwie do witaminy A, dosyć trudno przedawkować. Przede wszystkim organizm przekształca do witaminy A jedynie taką ilość beta karotenu jaką potrzebuje. 6 mg beta-karotenu = 1 mg witaminy A. Ten pomarańczowy barwnik znajduje się w ciemnopomarańczowych i ciemnozielonych warzywach. Warto, więc dostarczać go w codziennej diecie, zjadając warzywa i owoce zawierające jego duże ilości. Znajdziemy go w takich produktach jak:

• marchewka;
• dynia;
• pomidory;
• morele;
• mango;
• brzoskwinie;
• groszek;
• szpinak;
• sałata;
• kalafior;
• brokuły;
• cykoria;
• rzepa;
• szparagi;
• kalarepa;
• słodkie ziemniaki;
• Spirulina.

Im ciemniejszy i intensywniejszy kolor warzywa, tym większa zawartość beta karotenu. Warto zaznaczyć, że wchłania się on w naszym organizmie tylko w obecności tłuszczu. Bez tłuszczu jego stężenie pozostaje niemal niezmienne. Po włączeniu tłuszczu do diety w ciągu 40 godzin następuje dwukrotny wzrost ilości karotenu.

Zobacz również: Karotenoidy – czym są i jak działają?

Suplementacja beta karotenem

Wiele osób z powodu natłoku zajęć i pracy nie ma czasu na regularne spożywanie zdrowych i zbilansowanych posiłków. Okresowo, gdy nie mamy dostępu do świeżych warzyw i owoców możemy sięgnąć po naturalne suplementy diety z beta karotenem, jak np. algi spirulina. Takie suplementy polecane są głównie:

• osobom narażonym na szybkie niszczenie i starzenie się skóry np. po częstym korzystaniu z solarium;
• gdy skóra traci elastyczność i jędrność;
• pracującym przy komputerze w celu odżywienia oczu w składniki odżywcze;
• sportowcom, szczególnie kulturystom przed zawodami, aby uzyskać świeży i ładny wygląd skóry.

Z każdym oddechem generujemy wolne rodniki tlenowe, które niszczą nasze komórki, a organizm z upływem lat wytwarza coraz mniej własnych antyoksydantów. Warunki w jakich żyjemy, dodatkowo podwyższają poziom wolnych rodników, dlatego należy zadbać o dostarczenie naszemu organizmowi odpowiednich ilości beta karotenu.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Igielska-Kalwat J., Wawrzyńczak A., Nowak I., Karotenoidy i ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym na przykładzie beta-karotenu, Chemik, 2/2012.
2. Hamułka J., Wawrzyniak A., Sulich A., Ocena spożycia beta-karotenu, likopenu i luteiny w wybranej grupie osób dorosłych, Roczniki Państwowe Zakładów Higieny, 2/2012.
3. Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki, Postępy Fitoterapii, 2/2011.
4. Igielska-Kalwat J., Gościańska J., Nowak I., Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.