Sole mineralne

Aktualizacja: 10 października 2022

Sole mineralne to nieorganiczne związki chemiczne z grupy soli, naturalnie występujące w przyrodzie. Aby organizm człowieka mógł zachować wysokie zdrowie, należy je dostarczać wraz z pożywieniem – ustrój nie ma zdolności do samodzielnego syntezowania ich. Szacuje się, że sole mineralne stanowią około 4% masy ludzkiego ciała. Dzielimy je na makroelementy i mikroelementy.

Makroelementy – funkcje

Makroelementami zwiemy składniki mineralne występujące w przyrodzie i organizmie człowieka w dużych ilościach. Są szczególnie niezbędne i należy dbać o ich właściwą podaż. Do tej grupy zaliczamy:

• wapń – podstawowy materiał budulcowy kości i zębów, bierze udział w procesach krzepnięcia, aktywuje liczne enzymy, wpływa na właściwe wydzielanie hormonów;
• fosfor – bierze udział w produkcji ATP, wpływa na utrzymanie silnych kości, zębów i mięśni, utrzymuje równowagę kwasowo-zasadową organizmu, wspiera właściwe przewodnictwo nerwowe;
• magnez – katalizuje przemiany białkowe i tłuszczowe, kontroluje prawidłową kurczliwość mięśni oraz poziom glukozy i insuliny we krwi;
• potas – kontroluje objętość płynów w ustroju, pomaga w zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej, reguluje wszystkie reakcje na poziomie komórkowym;
• sód – utrzymuje odpowiednie ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych, reguluje przepuszczalność błon komórkowych i przewodnictwo nerwowe, wpływa na kurczliwość mięśni;
• chlor – bierze udział w trawieniu białek i produkcji kwasu solnego w żołądku, reguluje przemiany metaboliczne;
• siarka – bierze udział w produkcji przeciwciał, enzymów i glutationu, utrzymuje dobrą kondycję skóry, włosów i paznokci, stymuluje syntezę kolagenu.

Urozmaicona i zbilansowana dieta dostarcza powyższe minerały w pożądanych ilościach. Zapotrzebowanie na nie zwiększa się w przypadku dzieci (zwłaszcza na wapń), kobiet ciężarnych i karmiących piersią, osób przewlekle chorych oraz sportowców.

Mikroelementy – funkcje

Mikroelementy to sole mineralne, które występują w organizmie człowieka w śladowych ilościach, a mimo tego są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Ich niedobór zaburza wiele ważnych reakcji i przemian wewnętrznych. Do mikroelementów zaliczamy:

• żelazo – wchodzi w skład mioglobiny i hemoglobiny, wzmacnia odporność, działa antyoksydacyjnie, chroni przed niedokrwistością;
• cynk – bierze udział w metabolizmie kwasów nukleinowych i w syntezie białek, utrzymuje kości, skórę i włosy w dobrej kondycji, przyspiesza gojenie się ran;
• miedź – umożliwia produkcję krwinek czerwonych (wspólnie z żelazem), zwiększa biodostępność żelaza, stymuluje przewodnictwo nerwowe, utrzymuje dobry stan naczyń krwionośnych;
• mangan – wpływa na libido i płodność, bierze udział w produkcji hormonów tarczycy, ułatwia wchłanianie żelaza i działa antyoksydacyjnie;
• fluor – zwiększa mineralizację zębów, zapobiega próchnicy;
• selen – wchodzi w skład aminokwasów, działa przeciwutleniająco, poprawia odporność organizmu, chroni neuron i komórki mięśnia sercowego;
• chrom – bierze udział w przemianie białek, tłuszczów i węglowodanów, stabilizuje poziom glukozy we krwi, kontroluje produkcję i wydzielanie insuliny.

Mikroelementy dostarczamy wraz z dietą, choć przy zwiększonym zapotrzebowaniu nierzadko dodatkowo je suplementujemy. Zwłaszcza w odniesieniu do cynku, selenu i żelaza (w przypadku anemii).

Niedobór soli mineralnych

Nadmiar soli mineralnych w organizmie nie występuje, ponieważ organizm efektywnie wydala nadmiar dostarczany wraz z żywnością. Jedynie nadmiar sodu może okazać się niebezpieczny, gdy codzienna dieta jest bogata w sól – zwiększa się wówczas ryzyko wielu groźnych chorób, w tym nadciśnienia tętniczego, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej oraz choroby niedokrwiennej serca. Z kolei z niedoborami soli mineralnych spotykamy się często. Przyczynami są:

• picie zbyt małej ilości wody;
• nadmierna potliwość ciała, uprawianie intensywnych aktywności fizycznych bez nawodnienia organizmu;
• biegunki lub wymioty;
• mało urozmaicona dieta;
• nadmierne oddawanie moczu.

Obraz kliniczny niedoboru soli mineralnych może być różny, w zależności od pierwiastka, którego niedobór dotyczy w największym stopniu. Zwykle zauważymy jednak drżenia mięśniowe, zmęczenie, senność, brak energii do działania oraz pogorszenie odporności.

Jak uzupełnić sole mineralne?

Aby uzupełnić poziom soli mineralnych wystarczy zadbać o zdrową dietę bogatą w świeże warzywa i owoce, nabiał, chude mięso i tłuste ryby morskie, a także produkty pełnoziarniste. Chcąc mieć pewność, że poziom wszystkich pierwiastków jest odpowiedni, warto dodatkowo suplementować Spirulinę i Chlorellę. Algi te dostarczają nie tylko cennych minerałów, ale również witaminy, antyoksydanty, białko, błonnik pokarmowy, węglowodany i wiele innych składników.

Natomiast chcąc szybko uzupełnić sole mineralne np. po wyjątkowo intensywnym treningu lub chorobie, można wykonać napój z ich zawartością. Wystarczy rozpuścić w szklance ciepłej wody 5-6 ziaren soli kłodawskiej (wyjątkowo bogatej w sole mineralne), łyżeczkę miodu oraz odrobinę soki z cytryny, dokładnie wymieszać, a następnie wypić.

Krzem organiczny
Krzem organiczny o wysokiej przyswajalności na poziomie aż 85%. Wzmacnia stawy, mięśnie i kości. Poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego, przyśpiesza wzrost włosów jak również paznokci ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Schweda E., Chemia nieorganiczna, Wydawnictwo MedPharm, Wrocław 2014.
2. Jopp A., Minerały niezbędne w codziennej diecie, Wydawnictwo Vital, Białystok 2018.
3. Pustkowski M., Biały-Duchowska A., Toruńska A., Michalik B., Sarnecka A., Wójcik M., Koźmin K., Leksykon zdrowia – rośliny lecznicze, minerały, suplementy i witaminy, Wydawnictwo Park, Bielsko-Biała 2006.