Aktualizacja: 15 lutego 2025
Kortyzol (inaczej: hormon stresu) to organiczny związek chemiczny, który należy do grupy naturalnych hormonów glikokortykosteroidowych. Wytwarzany jest przez korę nadnerczy. Warto zaznaczyć, że krótkie działanie kortyzolu wcale nie jest niczym złym. Problem zaczyna się wówczas, gdy organizm odczuwa długotrwałe działanie hormonu stresu. Taki stan niestety nie wpływa korzystnie, może prowadzić nawet do poważnych stanów chorobowych.
Spis treści
Kortyzol – co to jest?
Kortyzol należy do grupy hormonów steroidowych, posiadających wpływ na stężenie glukozy we krwi (w sytuacjach stresowych podwyższa się jej poziom). W naturalnym, fizjologicznym środowisku człowieka stężenie kortyzolu w surowicy krwi jest dość zmienne. Najwyższe występuje rano, z kolei najniższe w godzinach późno wieczornych.
Do najważniejszych zadań kortyzolu zalicza się podwyższenie stężenia glukozy we krwi szczególnie podczas aktywności fizycznej oraz stresu. Wpływa również na gospodarkę wodno-elektrolitową oraz białkową.
Hormon stresu produkowany jest w nadnerczach, a dokładnie w warstwie pasmowatej kory nadnerczy. Z kolei jego wydzielanie zachodzi pod kontrolą hormonu adrenokortykotropowego (ACHT), produkowanego przez przysadkę mózgową.
Zobacz również: Hormony przysadki mózgowej.
Kortyzol – rola w organizmie
Kortyzol odgrywa kluczową rolę w regulacji wielu procesów fizjologicznych w organizmie człowieka. Do głównych zalicza się m.in.:
- powoduje wzmocnienie adrenaliny i noradrenaliny, dzięki czemu organizm znacznie lepiej radzi sobie z czynnikami wywołującymi stres tzw. stresorami.
- kortyzol wykazuje w organizmie działanie wielokierunkowe: nasila rozpad białek, zwiększa rozpad trójglicerydów, zatrzymuje sól w organizmie, zwiększając przy tym wydalanie potasu.
- zwiększa ciśnienie krwi.
- zwiększa wydzielanie soków żołądkowych.
- uwalnia wapń z kości,
- wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego, co czyni go niezbędnym hormonem do utrzymania homeostazy organizmu;
- kontroluje reakcje zapalne;
- wykazuje wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego.
Kortyzol – norma
Normy kortyzolu w surowicy krwi zależne są od pory dnia i przedstawiają się następująco:
- rano – od 138 do 690 nmol/l;
- wieczorem – wartość jest o ponad połowę mniejsza i za najniższe uznaje się od 30 do 120 nmol/l w okolicach północy.
Podwyższony poziom kortyzolu – co oznacza?
Długotrwale podwyższony poziom kortyzolu może prowadzić do wielu negatywnych konsekwencji zdrowotnych w organizmie człowieka, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Jego podwyższony poziom może oznaczać:
Długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami może mieć znaczący wpływ na podwyższenie poziomu kortyzolu w organizmie.
Wysoki poziom kortyzolu – objawy
Do objawów podwyższonego poziomu kortyzolu zalicza się m.in.:
- nadciśnienie tętnicze;
- zaburzenia nastroju;
- bezsenność;
- zaburzenia metaboliczne;
- zmiany w budowie ciała;
- osłabienie układu odpornościowego;
- zaburzenia miesiączkowania;
- obniżone libido;
- wypadanie włosów;
- zmiany skórne;
- zaburzenia pamięci i koncentracji.
Zobacz również: Jak obniżyć poziom kortyzolu?
Obniżony poziom kortyzolu – co oznacza?
Obniżony poziom kortyzolu w organizmie może oznaczać:
- przerost nadnerczy;
- brak enzymów, które odpowiedzialne są za produkcję hormonów
- chorobę Addisona.
Kortyzol – badanie
W celu zbadania kortyzolu wykorzystuje się surowicę krwi pobraną z żyły łokciowej lub próbkę moczu. Wykonując badanie należy być na czczo co najmniej 8 godzin. Pomiar kortyzolu wykonuje się kilka razy w ciągu dnia, a na wyniki czeka się kilka dni.
Kiedy badać poziom kortyzolu?
Wskazaniem do wykonania badań poziomu kortyzolu w organizmie jest:
- występowanie permanentnego zmęczenia;
- depresja;
- bezsenność;
- nowotwór jajnika, nadnerczy, jądra;
- niedoczynność tarczycy i nadczynność tarczycy;
- zespół Cushinga.
Spirulina w tabletkach (100% naturalna)Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...
Spirulina w proszku (100% naturalna)Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Musiała N., Hołyńska-Iwan I., Olszewska-Słonina D., Kortyzol – nadzór nad ustrojem w fizjologii i stresie, Diagnostyka Laboratoryjna, 1/2018.
- Ziaja J., Cholewa K., Mazurek U., Cierpka L., Molekularne podstawy syntezy aldosteronu i kortyzolu w prawidłowych nadnerczach i w gruczolakach kory nadnerczy, Endokrynologia Polska, 4/2008.
Zostaw komentarz