Hormon wzrostu

Aktualizacja: 4 października 2022

Hormon wzrostu (somatotropina) to białko produkowane w przednim płacie przysadki mózgowej. Stanowi łańcuch polipeptydowy składający się ze 191 aminokwasów. Jako hormon anaboliczny oddziałuje na wiele procesów życiowych i tkanek organizmu.

Hormon wzrostu w organizmie człowieka

W osoczu krwi hormon wzrostu jest związany z białkiem, będącym dużym fragmentem zewnątrzkomórkowej domeny jego receptora. W postaci związanej występuje około połowa aktywnego hormonu wzrostu, zapewniając źródło hormonu istotne wobec znacznych wahań jego wydzielania. Somatotropina ulega bardzo szybkiemu zmetabolizowaniu, prawdopodobnie w wątrobie. Okres jej połowiczego rozpadu wynosi od 6 do 20 minut. Jego dzienne wydzielanie u osób dorosłych oszacowano zaś na 0,2-1,0 mg/d.

Zawartość hormonu wzrostu we krwi podlega znacznym wahaniom w ciągu doby. Największa występuje w godzinach nocnych, a dokładnie w pierwszych godzinach snu. U ludzi powyżej 50. roku życia wydzielanie omawianego związku w ciągu doby znacznie się zmniejsza. Dotyczy to również pulsacyjnego wydzielania z przedniego płata przysadki do krwi w czasie snu nocnego.

Synteza hormonu wzrostu

W okresie pierwszych 4 lat życia wydzielanie hormonu zwiększa się i u dzieci przed osiągnięciem dojrzałości płciowej wynosi na dobę około 90 ug. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej wynosi aż około 690 ug na dobę. U osób dorosłych – w wieku między 21 a 41 rokiem życia – przysadka wydziela około 385 ug tego związku na dobę. I nie oznacza to, że dorośli ludzie wciąż rosną, gdyż hormon wzrostu pełni również inne ważne funkcje.

Synteza tego hormonu jest kontrolowana przez liczne neurohormony pochodzenia podwzgórzowego oraz inne związki, w tym:

• somatoliberynę;
• somatostatynę;
• grelinę;
• glikokortykosteroidy;
• kwasy tłuszczowe;
• glukozę;
• insulinę;
• hormony płciowe.

Sprawia to, że zaburzenia w obrębie wymienionych związków lub problemy z gospodarką hormonalną mogą znacząco wpłynąć na działanie hormonu wzrostu.

Jak działa hormon wzrostu?

Jak wskazuje nazwa, hormon wzrostu wpływa przede wszystkim na wzrost organizmu. Pod jego wpływem tworzenie chrząstek ulega przyspieszeniu, poszerzają się chrząstki przynasadowe, a na końcach trzonów kości długich odkłada się więcej substancji międzykomórkowej. W ten sposób dochodzi do wydłużenia kości. Trwałe stosowanie hormonu wzrostu prowadzi zatem do gigantyzmu.

Ciekawostką jest, że choć główną funkcją tego hormonu jest wpływ na wzrost osobnika, to pełni on jednak także inną rolę. Wpływ hormonu wzrostu na organizm jest wielokierunkowy. Mimo, że obecnie nie jest możliwe ścisłe skorelowanie jego aktywności wewnątrzkomórkowej z oddziaływaniem na organizm jako całości, to jego działanie, podobnie jak działanie insuliny, opiera się na aktywowaniu wielu różnych wewnątrzkomórkowych układów enzymatycznych.

Hormon wzrostu także:

• pobudza laktację;
• działa anabolicznie w stosunku do białek;
• zwiększa bilans azotowy i fosforanowy;
• zwiększa zawartość fosforu w osoczu;
• zmniejsza zawartość azotu mocznika;
• bierze udział w przemianie węglowodanów i tłuszczów;
• zmniejsza stężenie aminokwasów we krwi;
• wpływa na zwiększenie beztłuszczowej masy ciała i objętości tkanki tłuszczowej;
• wpływa na zwiększenie metabolizmu.

Bardzo ciekawą funkcją tego hormonu jest działanie diabetogenne. Zwiększa on bowiem wyrzut glukozy z wątroby oraz wykazuje w mięśniach efekt przeciwinsulinowy. Dodatkowo hamuje on syntezę glikogenu w mięśniach szkieletowych i powoduje zmniejszenie zużycia glukozy. Wprawdzie nie pobudza on bezpośrednio komórek beta wysp trzustkowych, to jednak zwiększa wrażliwość tego narządu na bodźce wywołujące syntezę insuliny (np. arginina, glukoza). Stanowi to dodatkowy sposób pobudzania wzrostu przez somatotropinę, jako że insulina wykazuje anaboliczny wpływ na białka.

Oprócz wymienionych wyżej wpływów metabolicznych, hormon wzrostu oddziałuje na komórki krwi, stymulując układ immunologiczny, powodując zwiększenie produkcji limfocytów T, przeciwciał, leukocytów, interleukiny 2 oraz aktywację komórek NK. Działa także przyspieszająco na dojrzewanie w tkankach makrofagów, znacznie zwiększa migrację limfocytów T do grasicy oraz pobudza erytropoezę. U osób młodych, działa modulująco na ośrodkowy układ nerwowy, wpływając na funkcje poznawcze, samopoczucie oraz sen.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
3. Chęcińska-Maciejewska Z., Korek E., Pawłowska A., Piątek J., Krauss H., Rola hormonu wzrostu, insulinopodobnego czynnika wzrostu typu 1 oraz greliny w rozwoju somatycznym płodu, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 3/2016.
4. Korcz-Iżykowska M., Majewska K., Kędzia A., Wpływ hormonu wzrostu i rekombinowanego ludzkiego hormonu wzrostu na homeostazę skóry, Endokrynologia Pediatryczna, 4/2018.
5. Jóźków P., Mędraś M., Hormon wzrostu i IGF-1 jako substancje dopingujące w sporcie wyczynowym, Endokrynologia Polska, 5/2009.
6. Machnik G., Lechniak D., Funkcje hormonu wzrostu w męskich procesach rozrodczych, Medycyna Weterynaryjna, 4/2000.