Chia

Aktualizacja: 12 marca 2024

Chia (inaczej: szałwia hiszpańska, łac. Salvia hispanica) należy do gatunku roślin z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z Meksyku i Gwatemali. Jest bardzo popularna i ceniona ze względu na nasiona, które kiedyś wykorzystywane były w kulturze Majów, Inków i Azteków. W języka nahuatl  słowo „chia” oznaczało „siłę” lub „siłę życiową”.

Chia – historia

Chia ma długą historię uprawy sięgającą kilku tysięcy lat w regionach Ameryki Środkowej, głównie na terenach dzisiejszego Meksyku i Gwatemali. Była to ważna roślina dla starożytnych kultur, takich jak Majowie i Aztekowie, którzy doceniali jej wartość żywieniową i leczniczą. Chia została spopularyzowana w czasach współczesnych w latach 90. XX wieku. Została uznana za superfood.

Ze względu na swoje właściwości, chia często wykorzystywana była przez biegających posłańców. Każdy z nich zaopatrzony był w mały woreczek tych nasion, które dodawały solidnej porcji energii. W Meksyku mówi się, że łyżka nasion może dodać siły osobie na 24 godziny. Poza niezwykłymi wartościami odżywczymi, nasiona chia również bardzo dobrze smakują, wyglądają ciekawie, a także łatwo je przyrządzić.

Chia – wartości odżywcze

W skrócie można powiedzieć, że nasiona chia zawierają:

• 5 razy więcej wapnia niż mleko, a do tego bor, odpowiedzialny za transfer wapnia w kościach;
• 2 razy więcej białka niż jakiekolwiek inne nasiona lub zboża;
• 2 razy więcej potasu niż banany;
• 3 razy więcej żelaza niż szpinak.

Ponadto nasiona chia są kompletnym źródłem białka i zapewniają wszystkie niezbędne aminokwasy w łatwo przyswajalnej formie. Znaleźć w nich można również spore ilości kwasów tłuszczowych omega 3 i kwasów tłuszczowych omega 6, które są niezbędnymi kwasami nienasyconymi. Nasiona chia są jednocześnie bogatym źródłem rozpuszczalnego błonnika. Chia ma bardzo podobne właściwości chłonne jak len – absorbuje wodę, tworząc śluzowaty żel. 100 gram nasion może pochłonąć ponad litr wody w czasie krótszym niż 10 minut.

Nasiona są bogatym źródłem antyoksydantów. Ich zaletą jest stabilność. Dzięki przeciwutleniaczom, zawarte w nasionach chia wrażliwe tłuszcze nie jełczeją. Przechowywane w odpowiednich warunkach potrafią zachować świeżość bez utraty swoich właściwości, smaku i aromatu nawet przez 5 lat. Rola przeciwutleniaczy w organizmie jest powszechnie znana.

Chia – właściwości

Chia to roślina znana głównie ze swoich nasion, bogatych w błonnik, białko, kwasy tłuszczowe omega 3 i wiele składników odżywczych. Nasiona chia są popularne ze względu na swoje korzystne właściwości zdrowotne, w tym wspieranie zdrowia serca, regulację poziomu cukru we krwi oraz poprawę funkcji mózgu.

Czy nasiona chia są lekkostrawne?

Nasiona chia w połączeniu z wodą są łatwo trawione i wchłaniane. Otoczka nasion rozkłada się bardzo szybko, są lekkostrawne, nie ciążą na żołądku i szybko uwalniają energię. Napęczniałe nasiona chia działają niczym szczotka w całym układzie pokarmowym, pomagając w usuwaniu nagromadzonych resztek pokarmu. Konsumując nasiona można zauważyć znacznie regularniejsze wypróżnianie. Ze względu na swoje właściwości absorpcji wody, spożywanie nasion chia podczas wysiłku, nie tylko dostarczy energii. Utrzyma również odpowiedni poziom nawodnienia organizmu.

Chia a gluten

Białko w nasionach chia nie zawiera glutenu. Dlatego też jest idealnym rozwiązaniem dla osób z wrażliwością na gluten. Ponadto spożywanie ich hamuje wpływ cukru na organizm, jeśli konsumowane są jednocześnie. Poprzez galaretowatą formę spowalniają rozkład węglowodanów przez enzymy trawienne i ich wchłanianie przez organizm. Dzięki temu energia z pożywienia uwalnia się stopniowo i starcza na dłużej. Spożywanie tych nasion może pomóc osobom chorym na cukrzycę.

Jak smakują nasiona chia?

W smaku nasiona chia są bardzo łagodne i przyjemne. Dzięki temu możemy łączyć je z innymi składnikami, nie powodując wyraźnej zmiany ich smaku. Bardzo dobrze sprawdzają się jako dodatek do pieczywa, sosów, deserów czy koktajli, nadając potrawom dodatkowych wartości odżywczych. Z powodzeniem można je dodać do wypieków, np. ciastek czy jako posypka chleba i bułek. Nasiona te można wykorzystywać na wiele sposobów. Istnieje masa przepisów na słodko, pikantnie, w sałatkach, sosach, koktajlach, krakersach, sokach, lodach itp. Jeden z przykładów to pudding z chia.

Chia – dlaczego warto jeść?

Ze względu na swoje właściwości nasiona warto spożywać w celu:

• zmniejszenia wyrzutu insuliny do krwi;
• wspomagania odchudzania;
• obniżania cholesterolu.

Nasiona chia mogą być spożywane przez osoby z nietolerancją glutenu, mające problemy z tarczycą czy hipoglikemię, a także z zespołem jelita drażliwego (IBS). W kulturze mezoamerykańskiej uznawane były również jako lek na różne schorzenia i były bardzo cenione. Od wspomagania gojenia ran, łagodzenia bólu stawów po oczyszczanie organizmu z toksyn. Ze względu na sporą ilość wapnia, włączenie ich do diety może uchronić przed wystąpieniem próchnicy zębów i problemów z kruchością kości.

Nasiona chia są również doskonałym źródłem błonnika, który pomaga w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego poprzez regulację trawienia i zapobieganie zaparciom. Ponadto, ze względu na swoje właściwości napędzające energię, nasiona chia mogą być korzystne dla osób prowadzących aktywny tryb życia, sportowców oraz tych, którzy poszukują zdrowych alternatyw dla tradycyjnych produktów spożywczych. Dodanie nasion chia do codziennej diety może przynieść szereg korzyści zdrowotnych, wspierając ogólny stan zdrowia i dobre samopoczucie.

Chia – jak spożywać?

Chia można spożywać na kilka sposobów:

• w postaci żelu (wystarczy dodać wody, soku, jogurtu itp). Nasiona absorbują płyny tworząc budyń/żel i w takiej postaci bezpośrednio można je spożywać;
• w postaci mąki (tak samo jak len, można zmielić nasiona i w takiej formie dodawać do sosów, koktajli i innych potraw w celu zagęszczenia);
• w całości (nasiona można spożywać bez żadnej obróbki, bezpośrednio dodając do potraw).

Nasiona chia można spożywać na różne sposoby, co daje elastyczność użycia ich w codziennej diecie.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Karbowska J., Kochan Z., Szałwia hiszpańska (chia) jako bogate źródło kwasów wielonienasyconych n-3 o działaniu przeciwmiażdżycowym i kardioprotekcyjnym, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72/2018.
2. Kargulewicz A., Swora-Cwynar E., Marcinkowska E., Grzymisławski M., Ziarna chia jako wartościowy produkt racjonalnej diety – zastosowanie w profilaktyce chorób metabolicznych, Pielęgniarstwo Polskie, 1/2016.
3. Szopa A., Koc K., Ekiert H., Chia – szałwia inna niż wszystkie, Lek w Polsce, 11/2017.
4. Nowak K., Majsterek S., Ciesielska N., Sokołowski R., Klimkiewicz K., Zukow W., Rola nasion szałwii hiszpańskiej (chia) w żywieniu pacjentów geriatrycznych, Journal of Education, Health and Sport, 6/2016.