Przeciwutleniacze

Aktualizacja: 10 marca 2022

Przeciwutleniacze to związki chemiczne, które zapobiegają niepożądanym procesom utleniania. Dlaczego stanowią istotny element diety? To proste – podstawowym powodem starzenia się oraz uszkodzeń komórek jest właśnie proces utleniania. Wszystko co może spowolnić utlenianie i zmniejszyć efektywnie ilość obumierających komórek wpływa na proces starzenia oraz sprawia, że jesteśmy zdrowsi.

Lista przeciwutleniaczy

Istnieje wiele związków o charakterze antyoksydacyjnym, można je z powodzeniem dostarczać do organizmu wraz z dietą. Poniżej przedstawiono najsilniejsze i najbardziej znane przeciwutleniacze, a także przykładowe źródła ich występowania.

• witamina C – acerola, jagody goji, papryka, czarna porzeczka, natka pietruszki;
• witamina E – jaja, drożdże, orzechy, ryby;
• karotenoidy – marchew, dynia, melony;
• selen – orzechy, tłuste ryby, jaja;
• taniny – herbata, owoce leśne, kora dębu;
• koenzym Q10 – oleje roślinne, podroby, produkty pełnoziarniste.

Owoce stanowią bogate źródło wielu substancji o właściwościach przeciwutleniajcych, a zwłaszcza polifenoli, stanowiących jedną z głównych grup związków wtórnego metabolizmu. Związki polifenolowe to niezwykle obszerna grupa przeciwutleniaczy. W ich składzie można wyróżnić setki związków, jednak największą popularnością cieszą się antocyjany (barwnik obecny w spirulinie) czy katechiny (obecne w herbacie czy kakao).

Jak działają przeciwutleniacze?

Przeciwutleniacze, zwane również antyoksydantami, działają na poziomie pojedynczych komórek. Dlatego też trudno zauważyć efekty ich działania. To z kolei kusi różnego rodzaju „magików” do sprzedawania przeciwutleniaczy jako „leku na wszystko”. Należy wiedzieć, że antyoksydanty:

• spowalniają proces starzenia się organizmu lub czynią go łagodniejszym;
• działają korzystnie na układ odpornościowy;
• zapobiegają zwyrodnieniom plamki żółtej, katarakcie i niektórym problemom ze wzrokiem;
• zapobiegają uszkodzeniom DNA;
• redukują zagrożenie chorobami sercowo-naczyniowymi.

Tego typu związki zdecydowanie nie mogą jednak zmniejszać masy ciała, niezależnie od ilości ich spożycia. Nie mogą być także brane w wielkich ilościach, między innymi dlatego, że niektóre z nich (polifenole) ograniczają biodostępność witamin, minerałów i innych cennych składników odżywczych. Aktywność biologiczna przeciwutleniaczy uwarunkowana jest ich przyswajalnością. Biodostępność tych związków wynika z tego, jaka część wprowadzanych substancji jest trawiona, wchłonięta i włączona do procesów metabolicznych.

Na koniec należy wspomnieć, że główną funkcją przeciwutleniaczy jest eliminowanie wolnych rodników tlenowych w organizmie. Efektem tego są wymienione wyżej działania, ale również prewencja wielu chorób cywilizacyjnych. Wykazano bowiem, że choroby cywilizacyjne wiążą się z czynnikiem ryzyka jakimi są reaktywne formy tlenu i nadmierny stres oksydacyjny. Podsumowując, regularne spożywanie przeciwutleniaczy, połączone ze zdrowym trybem życia, może stanowić prewencję chorób takich jak trądzik, depresja, otyłość, nowotwory czy choroby neurodegeneracyjne.

Antyoksydanty w kosmetologii

Ze względu na właściwości przeciwutleniające i opóźniające starzenie się skóry, przeciwutleniacze znajdują szerokie zastosowanie w kosmetologii. Są częstym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji włosów, skóry i paznokci. Grupą docelową konsumentów są przede wszystkim osoby dojrzałe.

Dodatkowo warto wspomnieć o ochronie tkanek przed fotostarzeniem. Fotostarzenie jest procesem przedwczesnego starzenia się skóry, którego przyczyną jest ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe. Jest ono jednym z głównych czynników odpowiadających za zaburzenia metabolizmu komórek i stres oksydacyjny, jednocześnie widocznie pogarszając wygląd skóry czy wysuszając włosy. Przeciwutleniacze wykazują zdolność ochrony skóry i włosów przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego. Z tego względu są częstym dodatkiem w kosmetykach fotoprotekcyjnych.

Podsumowanie

Jest wiele aspektów dotyczących składu przeciwutleniaczy, których do tej pory nauka nie zdołała jeszcze wyjaśnić. Część z nich opuszcza ciało stosunkowo szybko, a część przechodzi w inne przeciwutleniacze. Jeszcze inne mogą zmieniać efekty działania insuliny – nie ma pewności dlaczego. W skrócie, przeciwutleniacze mogą być bardzo przydatnym dodatkiem do diety, ale nie są cudownymi tabletkami leczącymi wszelkie dolegliwości. Jednak zdecydowanie warto je przyjmować.

Bibliografia

1. Puzanowska-Tarasiewicz H., Kuźmicka L., Tarasiewicz M., Antyoksydanty a reaktywne formy tlenu, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2010.
2. Skotnicka M., Golan M., Szmukała N., Rola naturalnych przeciwutleniaczy pochodzenia roślinnego w profilaktyce nowotworowej, Annales Academiae Medicae Gedanensis, 47/2017.
3. Piszcz P., Wantusiak P., Głód B., Kubiak M., Antyoksydanty w produktach spożywczych, ich rola i właściwości, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 2/2010.
4. Stolarzewicz I., Ciekot J., Fabiszewska A., Białecka-Florjańczyk E., Roślinne i mikrobiologiczne źródła przeciwutleniaczy, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 67/2013.
5. Szajdek A., Borowska J., Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 4/2004.

Palma sabałowa + likopen
Produkt Palma sabałowa + likopen zawiera specjalną kombinację naturalnych składników. Wpływają one bardzo korzystnie na funkcjonowanie pęcherza dojrzałego mężczyzny, szczególnie po 60 roku życia.
Zobacz tutaj ...