Zioła w kosmetyce i ich rola

Aktualizacja: 15 września 2022

Zioła w kosmetyce są coraz częściej wykorzystywane do produkcji naturalnych preparatów. W kosmetologii oraz w lecznictwie naturalnym spełniają istotną rolę jako dodatek do kąpieli, naparów, inhalacji czy maseczek do twarzy. Pełnią szereg ważnych funkcji, które wspomagają efekty różnego rodzaju terapii. Nic więc dziwnego, że są tak szeroko stosowane w dziedzinach lecznictwa i pielęgnacji.

Co to są substancje biologicznie czynne?

Substancje biologicznie czynne to nic innego jak składniki roślin, które oddziałują na cały organizm. Gdy są stosowane zewnętrznie wykazują właściwości: ochładzające, zmiękczające, ściągające i przeciwzapalne. Wyróżniamy następujące substancje biologicznie czynne:

• azuleny;
• śluzy;
• garbniki;
• fitohormony;
• pektyny;
• saponiny;
• flawonoidy.

Każde warto omówić osobno.

Azuleny

Azuleny to związki powstałe podczas destylacji olejów. Najbardziej znany to chamazulen, który występuje w ziołach takich jak rumianek, krwawnik pospolity i piołun. Jest związkiem o działaniu przeciwzapalnym, antyalergicznym i bakteriobójczym. Udowodniono, że azuleny wyjątkowo korzystnie wpływają na pielęgnację skóry problematycznej i alergicznej, chroniąc jednocześnie przed poparzeniami słonecznymi. Są całkowicie bezpieczne, dlatego nierzadko można je spotkać w kosmetykach dla niemowląt i dzieci.

Śluzy

Śluzy to substancje pochodzenia roślinnego, które charakteryzują się zdolnością tworzenia wraz z wodą formy galaretowatej. Występują w roślinach takich jak aloes, siemię lniane czy algi morskie. Stosuje się je w nieżytach dróg oddechowych, przy podrażnieniach skóry. Natomiast w kosmetologii znalazły zastosowanie w pielęgnacji skóry alergicznej i wrażliwej oraz w produkcji kremów, emulsji i galaretek kosmetycznych.

Garbniki

Garbniki w w kosmetologii nazywa się środkami ściągającymi. Substancje bogate w garbniki to: czarne porzeczki, czarne jagody, czarna herbata, winogrona. W wyniku ich działania stan skóry znacznie się poprawia, pory skórne i naczynia włosowate ulegają obkurczeniu i zwężeniu. Dodatkowo mają działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, tonizujące i zmniejszające obrzęki.

Fitohormony

Fitohormony to hormony roślinne, które są bardzo podobne do estrogenów żeńskich. Rośliny bogate w  fitohormony to m.in. soja, kukurydza, kiełki pszenicy, ryż i zielona herbata. Występują one głównie w kosmetykach przeznaczonych dla skóry dojrzałej, po 40 roku życia. W kosmetologii używa się ich w celu zwiększenia napięcia skóry, a także w zwiększeniu produkcji kolagenu w skórze.

Saponiny

Saponiny tworzą z wodą trwałą pianę mającą silne działanie oczyszczające. Są to tak zwane naturalne mydła, które służą do oczyszczania skóry. Mają także szerokie zastosowanie m.in. przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, pianotwórcze oraz przeciwobrzękowe. Znajdują częste zastosowanie w walce z łupieżem. Niejednokrotnie udowodniono ich silne działanie antyoksydacyjne, co chroni skórę przed szybkim starzeniem się i szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych.

Flawonoidy

Flawonoidy są to związki aromatyczne zawierające tlen. Należą do nich barwniki liści i kwiatów. Flawonoidy usuwają wolne rodniki, które odpowiadają za starzenie się skóry i degenerację tkanek. Uszczelniają również naczynia krwionośne, zapobiegając ich pękaniu. Dodatkowo stabilizują witaminę C, co wpływa korzystnie na biosyntezę kolagenu i poprawę jakości tkanki łącznej. Pochłaniają też promieniowanie UVA i UVB, a więc są naturalnymi filtrami słonecznymi. Co warto podkreślić, flawonoidy wykazują również działanie przeciwgrzybicze i przeciwzapalne.

Zioła w kosmetyce i ich rola

Wszystkie wyżej wymienione składniki można znaleźć w otaczającym nas środowisku naturalnym, a konkretnie w ziołach. Zioła z kolei kupimy w każdej aptece czy sklepie zielarskim, można również zbierać je i suszyć własnoręcznie.

Lawenda lekarska (Lavandula)

Lawenda lekarska posiada działanie regenerujące, aromatyzujące, oczyszczające i uspokajające. Dzięki temu odżywia skórę, powodując jej przekrwienie. Wykazuje również działanie odkażające, przeciwzapalne i przeciwpotne. W kosmetologii kwiaty lawendy służą do sporządzania toników przeznaczonych dla skóry wrażliwej i delikatnej.

Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla)

Rumianek pospolity stosowany zewnętrznie przeciwdziała stanom zapalnym, oparzeniom słonecznym, termicznym II i III stopnia. Wykazuje działanie gojące, łagodzące, przeciwzapalne i odkażające. Często używa się go w formie okładów na cerę trądzikową, w przypadku oparzeń czy łuszczycy. Natomiast stosowany wewnętrznie łagodzi odczucia nieżytu jelit i żołądka.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis)

Szałwia lekarska zawiera duże ilości garbników, flawonoidów, kwasów organicznych, witaminę B1 i karoteny. Wykazuje działanie dezynfekujące i przeciwzapalne. Natomiast w działaniu ogólnym poprawia pracę układu trawiennego i obniża poziom cukru we krwi. Napary z szałwii łagodzą stany zapalne gardła. Częste stosowanie szałwii reguluje nadmierne, nocne pocenie. Warto pamiętać również, że szałwia jest ziołem aktywnym podczas działania promieni słonecznych. Dlatego też latem nie zaleca się jej częstego stosowania. Może wtedy wywołać zmiany skóry w postaci przebarwień. Oprócz ekspozycji na słońce należy też upewnić się czy szałwia nie jest przeciwwskazaniem do wykonania niektórych zabiegów kosmetycznych (np. laserowe usuwanie owłosienia).

Aloes zwyczajny (Aloe vera)

Aloes w kosmetologii znajduje bardzo szerokie zastosowanie. Występuje w w kremach, balsamach, mleczkach kosmetycznych, szamponach czy odżywkach do włosów. Wewnątrz liścia aloesu widoczny jest galaretowaty miąższ, który wykorzystuje się do celów leczniczych. Znajdują się w nim aminokwasy, witamina A, witamina C, witaminy z grupy B oraz duża ilość pierwiastków: potas, sód, fosfor, wapń, siarka, magnez. Ważnym elementem miąższu aloesu jest błonnik, którego główną rolą jest regulowanie pracy układu pokarmowego pobudzając jego perystaltykę.

Arnika górska (Arnica montana)

Arnika górska ma działanie silnie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe oraz uszczelniające ściany naczyń krwionośnych. Znajduje też zastosowanie w likwidacji blizn, działając na nie złuszczająco i wygładzająco. Stosowana zewnętrznie działa mocno odkażająco (przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo, bakteriobójczo).

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum)

Dziurawiec usuwa z organizmu uboczne produkty przemiany materii oraz zapobiega tworzeniu się kamieni moczowych. Działa rozluźniająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, jak również uśmierza ból. Stosuje się go w leczeniu niepokojów i napięć nerwowych, a także przy depresjach. Dodatkowo ma działanie regenerujące, odkażające, przeciwzapalne i przyspiesza gojenie się ran.

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)

Pokrzywa zwyczajna bogata jest w witaminę C, K, B, flawonoidy, kwas pantotenowy, olejki eteryczne, wapń, magnez i żelazo. Liść pokrzywy wykorzystuje się w pielęgnacji skóry i włosów skłonnych do przetłuszczania się. Warto stosować ją gdy widzimy nadmierne wypadanie włosów. Świetnie bowiem wpływa na regenerację cebulek włosa. Ponadto wykazuje działanie ściągające, wzmacniające, oczyszczające, a także wpływa na poprawę perystaltyki jelit.

Skrzy polny (Equisetum arvense)

Skrzyp polny zawiera duże ilości rozpuszczalnej w wodzie krzemionki, a także flawonoidy i saponiny. Krzemionka w nim zawarta zapobiega tworzeniu się kamieni w układzie moczowym. Działa więc moczopędnie i przeciwzapalnie, rewitalizująco, wzmacnia włosy i paznokcie, zamyka pory skórne, a także powstrzymuje wypadanie włosów.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bio Młody jęczmień - sproszkowany sok - 100% naturalny
Jęczmień to najbardziej aktywne połączenie substancji witalnych. Wzmacnia system odpornościowy, spowalnia procesy starzenia się organizmu, a także zmniejsza ryzyko zachorowań na raka. Jest cennym źródłem niezbędnych aminokwasów.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Przygoński K., Zaborowska Z., Wojtowicz E., Dziarska B., Ocena aktywności przeciwutleniającej ziela skrzypu polnego, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2012.
2. Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan S., Gutowska I., Wolska J., Pokrzywa zwyczajna – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne, Pomeranian Journal of Life Sciences, 2/2015.
3. Cieślik E., Turcza K., Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego, Postępy Fitoterapii, 2/2015.
4. Nawrot J., Gornowicz-Porowska J., Kroma A., Nowak G., Arnika górska jako roślina lecznicza, Postępy Fitoterapii, 1/2021.
5. Zdrojewicz Z., Pypno D., Bugaj B., Cabała K., Waracki M., Próby zastosowania szałwii w leczeniu zaburzeń poznawczych i choroby Alzheimera, Postępy Fitoterapii, 4/2015.
6. Grys A., Kania M., Baraniak J., Rumianek – pospolita roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych, Postępy Fitoterapii, 2/2014.
7. Kędzia A., Hołderna-Kędzia E., Wiśniewska J., Działanie olejku lawendowego na bakterie beztlenowe, Postępy Fitoterapii, 3/2018.