Nosacizna

Aktualizacja: 1 marca 2025

Nosacizna to dość powszechna i dobrze poznana choroba koni, osłów i mułów, wywoływana przez bakterię Burkholderia mallei (Pałeczka nosacizny). Do zakażenia może dojść również w przypadku człowieka, szczególnie podczas kontaktu z chorym zwierzęciem. Leczenie polega na starannie dobranej antybiotykoterapii.

Nosacizna – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną choroby jest bakteria Burkholderia mallei. To Gram-ujemna pałeczka o wymiarach 2–5×0,3–0,8 μm, z ziarnistościami różnego kształtu. Jej genom składa się z dwóch kolistych chromosomów. Co bardzo ważne, patogen ten posiada polisacharydową otoczkę, która ułatwia jego przeżycie w środowisku i jest kluczowym czynnikiem warunkującym zjadliwość. Bakterię spotkać można w dużych ilościach w wycieku z nosa i owrzodzeń skórnych, które zanieczyszczają ściółkę, wodę i paszę. Giną po około 10 minutach w temperaturze 55°C, jak również po 24 godzinach eksponowania na promienie słoneczne.

Nosacizna jest zoonozą, czyli chorobą odzwierzęcą (choroba przenoszona przez zainfekowane zwierzęta na ludzi). Człowiek może się nią zarazić od zakażonych zwierząt, takich jak konie, osły, muły, kozy, psy i koty. Do zarażenia dochodzi zwykle poprzez kontakt z płynami ustrojowymi zakażonych zwierząt, takimi jak śluz, ropa, mocz oraz kał. Bakterie mogą wniknąć do ustroju człowieka przez uszkodzoną, naruszoną skórę, błony śluzowe jamy ustnej, nosa lub oczu. Istotnym źródłem zakażenia jest ponadto pasza i woda zanieczyszczone wydzielinami chorych zwierząt.

Nosacizna – objawy

Najczęściej (w zależności od umiejscowienia zmian pierwotnych) rozróżnia się 3 kluczowe postacie kliniczne nosacizny:

• nosową;
• płucną;
• skórną.

Może być też:

• ostra;
• przewlekła.

Okres wylęgania choroby wynosi od kilku dni do 2–3 tygodni, a w postaci przewlekłej do kilkunastu miesięcy.

Postać ostra przebiega z bardzo wysoką gorączką, sięgającą powyżej 40 stopni C. Mogą pojawić się guzki lub wrzody na powierzchni błon śluzowych nosa, czemu towarzyszy wysięk z nosa (najpierw śluzowo-ropny, później zaś krwisty). Typowy jest także mocno zaznaczony obrzęk i powiększone węzły chłonne w okolicy żuchwy.

Z kolei w postaci przewlekłej objawy mogą tak naprawdę dotyczyć płuc, nosa i skóry. Guzki na skórze, które pękają i przeobrażają się we wrzody, są dla pacjentów wyjątkowo uciążliwe. Pojawić się może ponadto:

• wychudzenie;
• trudności w oddychaniu;
• kaszel (nosacizna płuc);
• krwisty wypływ z jednego lub obu nozdrzy;
• wrzodziejące guzki na błonie śluzowej nosa (nosacizna nosa).

U człowieka postać przewlekłą spotyka się bardzo rzadko.

Diagnostyka nosacizny

Rozpoznanie kliniczne należy uzupełnić wywiadem oraz izolacją bakterii z krwi lub ropy pacjenta. Wykonuje się zatem pobranie materiału biologicznego i jego analizę w obrazie mikroskopowym. Surowicę bada się natomiast w kierunku swoistych przeciwciał testem ELISA, odczynem wiązania dopełniacza, testem aglutynacji, hemaglutynacji pośredniej oraz immunofluorescencji.

Zobacz również: Badania serologiczne.

Nosacizna – leczenie

Pacjenci z nosacizną są izolowani na oddziałach zakaźnych. Wcześnie podjęte leczenie, z użyciem odpowiednio dobranych antybiotyków (zwykle takich jak tetracyklina, cyprofloksacyna, nowobiocyna, gentamycyna, imipenem, ceftazydym lub sulfonamidy) daje dobre efekty. Jednak, aby tak się stało, ważne jest wczesne rozpoznanie.

Nosacizna – ciekawostka

Nosacizna może zostać wykorzystana jako niezwykle niebezpieczna broń biologiczna, na którą nie ma skutecznej szczepionki. W tym celu została użyta na Dalekim Wschodzie w czasie II wojny światowej. Burkholderia mallei (Pałeczka nosacizny) posiada bowiem cechy, które czynią ją atrakcyjną dla terrorystów do wymuszenia zamierzonych celów. Może być przyczyną masowej, o ciężkim przebiegu, często śmiertelnej choroby odzwierzęcej. Co istotne, bakteria może zostać bez problemu namnożona w znacznych ilościach. Nie ma też trudności w jej kamuflowaniu. Koszty produkcji są niskie w porównaniu do innych rodzajów broni wykorzystywanych przez terrorystów.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) to oryginalny, jakości premium produkt wykazujący wiele właściwości. Wykorzystywany jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Glinski Z., Kostro K., Nosacizna – groźna choroba i zagrożenie bioterrorystyczne, Życie Weterynaryjne • 2012 • 87(5).
2. Dżygóra W., Bakterie jako patogeny człowieka, Jelenia Góra 2020.