Kwas szczawiowy

Kwas szczawiowy (inaczej: kwas etanodiowy) to organiczny związek chemiczny występujący naturalnie w niektórych roślinach takich jak np. rabarbar. Na przestrzeni lat został bardzo dobrze poznany, w związku z czym wzrosły możliwości jego wykorzystania w przemyśle. W dużych stężeniach działa jednak drażniąco na skórę i błony śluzowe, należy więc zachować ostrożność podczas pracy z jego wykorzystaniem.

Kwas szczawiowy – charakterystyka

Kwas szczawiowy ma wzór sumaryczny H2C2O4 oraz masę molową 90,03 g/mol. Po wyizolowaniu przyjmuje postać białych kryształków. Na skalę przemysłową otrzymuje się go poprzez ogrzanie mrówczanu sodu do temperatury około 400 stopni C, czego produktem jest szczawian sodu. Ten zaś poddaje się działaniu kwasu siarkowego, otrzymując docelowy produkt. Szacuje się, że światowa produkcja kwasu szczawiowego i jego estrów wynosi około 140 tysięcy ton rocznie.

Podsumowując, kwas szczawiowy ma następujące właściwości fizykochemiczne:

• rozpuszczalność: zarówno w wodzie, jak i w rozpuszczalnikach organicznych;
• właściwości wobec utleniaczy: redukujące;
• wzór sumaryczny: H2C2O4;
• temperatura topnienia: 189–191stopni C;
• masa molowa: 90,03 g/mol.

W środowisku naturalnym kwas szczawiowy można znaleźć w niektórych roślinach, w szczególności w takich jak:

• szczaw;
• szpinak;
• rabarbar;
• burak;
• kakao;
• orzechy.

Kwas szczawiowy w organizmie człowieka

Kwas szczawiowy można uznać zarówno za substancję szkodliwą, jak i korzystną. Wszystko zależy od tego, w jakich stężeniach znajduje się w ustroju. W połączeniu z minerałami takimi jak wapń może tworzyć nierozpuszczalne sole, jak np. szczawian wapnia. Sole te mogą przyczyniać się do powstawania kamieni nerkowych, jeśli gromadzą się w tkankach w nadmiarze. Dodatkowo długotrwałe spożywanie dużych ilości kwasu szczawiowego może prowadzić do osłabienia kości, a więc znacznie zwiększa ryzyko osteoporozy i osteopenii. Skutkami ubocznymi spożywania nadmiernych ilości kwasu szczawiowego są:

• bóle brzucha;
• wzdęcia;
• nudności;
• wymioty i inne problemy żołądkowo-jelitowe.

Kwas szczawiowy w pewnych ilościach jest jednak potrzebny organizmowi. Udowodniono, że ma działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne, dzięki czemu zmniejsza stres oksydacyjny i ilość wolnych rodników tlenowych w ustroju. Te zaś przyczyniają się do rozwoju chorób cywilizacyjnych takich jak depresja, alergia, otyłość czy demencja. Dodatkowo kwas szczawiowy może poprawiać trawienie i działać moczopędnie, co ma znaczenie np. celem zapobiegania infekcjom układu moczowego oraz leczeniu tego typu problemów zdrowotnych.

Kwas szczawiowy w organizmie człowieka pochodzi z pożywienia lub jest końcowym produktem metabolizmu m.in. kwasu askorbinowego. Podsumowując, sporadyczne spożycie produktów zawierających szczawiany nie wpływa negatywnie na stan zdrowia człowieka. Jednakże nadmierna ich podaż wraz z dietą przy niedostatecznej ilości wapnia i witaminy D może wywierać ujemny wpływ na wchłanianie i retencję wapnia, a w konsekwencji na bilans wapnia w organizmie.

Kwas szczawiowy – zastosowanie

Kwas szczawiowy ma szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu. Może służyć celem usuwania rdzy, zwalczania roztoczy Varroa destructor w pszczelarstwie czy wywabiania plam atramentu z materiałów. W elektrotechnice stanowi substancję pomocniczą przy elektrolitycznym oksydowaniu glinu. Co interesujące, związek ten znajduje zastosowanie również w przemyśle spożywczym, a więc w gastronomii. Jest wówczas regulatorem kwasowości i naturalnym konserwantem w produktach spożywczych. Działa jako przeciwutleniacz, co pomaga przedłużyć trwałość produktów. W kosmetykach kwas szczawiowy wykorzystuje się do regulacji pH oraz jako składnik w preparatach do pielęgnacji skóry.

Kwas szczawiowy w przyrodzie

Kwas szczawiowy występujący, w niektórych roślinach odgrywa istotną rolę w ich regulacji wewnętrznej, wpływając na kwasowość roślin oraz chroniąc je przed szkodnikami i patogenami.

Chlorella i młody jęczmień - oczyszczanie i odchudzanie
Chlorella i młody jęczmień w postaci sproszkowanego soku to w 100% naturalne produkty wysokiej jakości premium. W połączeniu uzupełniają składniki odżywcze i wspomagają oczyszczanie organizmu z zalegających toksyn …
Zobacz tutaj ...

Chlorella – tabletki na oczyszczenie organizmu
Chlorella z rozerwaną ścianą komórkową to w 100% naturalny, wysokiej jakości produkt. Potwierdzeniem tego są uzyskane certyfikaty świadczące o jakości w jakich warunkach została wyhodowana i wyprodukowana alga Chlorella od bioalgi.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Naturalne substancje antyodżywcze w produktach spożywczych, 9/2022.
2. Hassa R., Mrzigod J., Nowakowski J., Podręczny słownik chemiczny, 2016.