Mucyny

Aktualizacja: 10 stycznia 2025

Mucyny to glikoproteiny, odgrywający kluczową rolę w organizmach ludzkich, szczególnie w ślinie, błonach śluzowych oraz innych wydzielinach (żółci), gdzie pełni funkcje ochronne, nawilżające i regeneracyjne. Ich zdolność do tworzenia żeli nadaje ślinie charakterystyczną, gęstą konsystencję, oraz wspomaga utrzymanie zdrowia błon śluzowych.

Mucyny – budowa

Mucyny produkowane są przez nabłonek większości zwierząt. To glikoproteiny o skomplikowanej strukturze, zbudowane z rdzenia białkowego i licznych oligosacharydowych łańcuchów. Charakteryzują się wysoką zawartością aminokwasów, takich jak seryna, treonina i prolina, oraz dużą liczbą O-glikozydowo związanych łańcuchów cukrowych. Można wyróżnić dwa podstawowe typy mucyn :

• mucyny wydzielnicze;
• mucyny transbłonowe.

Mucyny odgrywają kluczową rolę w ochronie i nawilżaniu nabłonków, a ich zróżnicowana budowa determinuje funkcje w zależności od typu i lokalizacji w organizmie.

Mucyny wydzielnicze

Do najważniejszych mucyn wydzielniczych należą:

• MUC2;
• MUC5AC;
• MUC5B;
• MUC6;
• MUC19.

W grupie tej szczególne miejsce zajmuje MUC7, która jest mniejsza od pozostałych i wydzielana w formie monomerycznej. Jej synteza oraz sekrecja odbywają się głównie w gruczołach ślinowych podżuchwowych, gruczołach ślinowych podjęzykowych oraz drobnych gruczołach ślinowych rozsianych po jamie ustnej. Ciekawostką jest brak w jej budowie domen bogatych w cysteinę, co wyróżnia ją spośród innych mucyn.

Mucyny transbłonowe

Do mucyn transbłonowych zalicza się:

• MUC1;
• MUC3;
• MUC4;
• MUC12;
• MUC15;
• MUC16;
• MUC20;
• MUC21;
• MUC22.

Ekspresja mucyn transbłonowych odbywa się na powierzchni komórek nabłonkowych w układzie pokarmowym, układzie moczowo-płciowym, a także w przewodzie trzustkowym oraz gruczole piersiowym. Ich domena wewnątrzkomórkowa uczestniczy w procesach sygnalizacji komórkowej, co ma kluczowe znaczenie w homeostazie komórek i odpowiedzi na czynniki zewnętrzne.

Mucyny – funkcje

Mucyny wydzielnicze odgrywają kluczową rolę w ochronie błon śluzowych, realizując szereg istotnych funkcji. Przede wszystkim umożliwiają zwilżanie pokarmu, co ułatwia jego przełykanie i zapobiega podrażnieniom gardła oraz błon śluzowych. Dzięki lepkości swojej struktury tworzą żele, które wiążą kęsy pokarmu.

Mucyny wykazują również zdolność sklejania bakterii i innych patogenów, dlatego ich działanie zapobiega infekcjom bakteryjnym i infekcjom wirusowym. Dodatkowo mucyny utrzymują odpowiedni poziom wilgoci w błonach śluzowych, zapobiegając ich wysychaniu, oraz neutralizują zmiany pH w jamie ustnej.

Mucyny transbłonowe natomiast stanowią kluczowy element glikokaliksu – struktury ochronnej pokrywającej powierzchnię komórek nabłonkowych. Ich obecność zapobiega wnikaniu patogenów do wnętrza organizmu oraz wspiera procesy interakcji międzykomórkowych. Ponadto mucyny transbłonowe uczestniczą w sygnalizacji komórkowej, co umożliwia odpowiedź na stres oksydacyjny oraz inne szkodliwe czynniki.

Oprócz wymienionych funkcji mucyny wchodzą w interakcje z innymi białkami, wzmacniając ich działanie ochronne. Na przykład mucyna MUC5B współpracuje ze staterynami, histatynami i α-amylazą, co zwiększa odporność na patogeny, podczas gdy MUC7 łączy się z α-amylazą i laktoferyną, zwiększając ich aktywność przeciwbakteryjną oraz chroniąc je przed degradacją proteolityczną. Dzięki tym właściwościom mucyny odgrywają niezastąpioną rolę w kompleksowej ochronie błon śluzowych i wsparciu procesów obronnych organizmu.

Mucyna ze ślimaka

Mucyna pozyskiwana ze śluzu ślimaka stała się przedmiotem intensywnych badań w kosmetologii i medycynie regeneracyjnej. Śluz ślimaka zawiera unikalne glikoproteiny, które wykazują działanie:

• regenerujące;
• przeciwzapalne;
• nawilżające;
• antyoksydacyjne.

Zawarta w nim mucyna przyspiesza procesy gojenia ran oraz odbudowy skóry, co czyni ją popularnym składnikiem szczególnie kremów jak i innych produktów kosmetycznych.

Kremy z mucyną

Kosmetyki z mucyną zdobyły popularność dzięki swoim wszechstronnym właściwościom pielęgnacyjnym. Ich działanie powoduje:

• intensywne nawilżenie;
• redukcję zmarszczek;
• poprawę elastyczności skóry;
• łagodzenie podrażnień skóry.

Regularne stosowanie kremów z mucyną może poprawić wygląd skóry, zwiększając jej jędrność. Dzięki temu stanowią one doskonały wybór dla osób zmagających się z cerą suchą i cerą wrażliwą.

Mucyny w terapii nowotworów

Mucyny (zwłaszcza MUC1) odgrywają istotną rolę w badaniach nad terapiami przeciwnowotworowymi. Nadmierna ekspresja MUC1 została powiązana z blokowaniem szlaków apoptozy w odpowiedzi na stres oksydacyjny, hipoksję czy niedobór glukozy. Ponadto, MUC1 tworzy barierę utrudniającą przenikanie chemioterapeutyków do wnętrza komórek nowotworowych.

Badania nad przeciwciałem monoklonalnym anty-hMUC1 pokazały, że może ono hamować wzrost komórek raka piersi. To odkrycie daje nadzieję na nowe metody leczenia nowotworów, wskazując mucyny jako obiecujący cel terapeutyczny.

Mucyny – podsumowanie

Mucyny to wszechstronne glikoproteiny, których właściwości ochronne, regeneracyjne i terapeutyczne sprawiają, że są bardzo ważnym składnikiem organizmu człowieka. Ich rola nie ogranicza się jedynie do ochrony błon śluzowych – znajduje także zastosowanie w kosmetologii oraz badaniach nad nowoczesnymi terapiami przeciwnowotworowymi. W przyszłości mucyny mogą stać się jeszcze ważniejszym elementem medycyny i technologii biomedycznych, przyczyniając się do poprawy jakości życia i zdrowia.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Górski J., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
2. Lewin-Kowalik J., Fizjologia człowieka, Edra Urban & Partner, 2024.
3. Gornowicz A., Bielawska A., Popławska B., Bielawski K., Mucyna-1 (MUC1) jako obiecujący cel molekularny w terapii przeciwnowotworowej. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 73/2019.