Rybosomy

Rybosomy to kluczowe elementy strukturalne i funkcjonalne wszystkich komórek eukariotycznych i prokariotycznych. Mają dość charakterystyczną budowę (składającą się z dwóch podjednostek). Podstawową rolą rybosomów jest synteza białek, które pełnią różnorodne funkcje biologiczne – zarówno budulcowe, jak i fizjologiczne jeszcze na poziomie komórkowym.

Rybosomy – charakterystyka

Rybosomy są kompleksami białkowymi połączonymi z kwasami nukleinowymi, składają się więc z podjednostki białka i podjednostki rRNA. Co ciekawe, nie są oddzielone od cytoplazmy żadną błoną biologiczną. Pod względem swojej budowy mogą przypominać grzybki, a analizując ją dokładniej, wyszczególnia się podjednostkę małą i dużą. Podjednostka mała odpowiada za odczyt mRNA, natomiast podjednostka duża – za katalizowanie tworzenia wiązań peptydowych w trakcie syntezy białek.

Stwierdzono, że u bakterii 2/3 masy rybosomu stanowią rRNA, a 1/3 – białka. W innych organizmach stosunek ten może prezentować się zgoła odmiennie. Białka budujące rybosomy mogą być zarówno zasadowe, jak i kwasowe. Zasadowe pełnią rolę głównie strukturalną, a także ułatwiają właściwe ułożenie nici mRNA oraz przyłączenie kompleksu tRNA‐aminokwas podczas translacji. Dla porównania białka kwaśne spełniają rolę enzymatyczną w trakcie tego procesu. Każdy rybosom zawiera w swoim obrębie miejsce wiązania mRNA oraz 3 miejsca wiązania tRNA:

• miejsce E – cząsteczka tRNA pozbawiona aminokwasu odłącza się od rybosomu;
• miejsce P – przytrzymuje cząsteczkę tRNA połączoną z wydłużającym się łańcuchem polipeptydowym;
• miejsce A – wiąże się tu cząsteczka tRNA niosąca kolejny aminokwas.

Ciekawostką jest, że rybosomy zawierają jony magnezu Mg, stanowiące niespełna 2% całkowitej masy cząsteczki rybosomu. Jony te odpowiadają za łączenie się obu podjednostek oraz za układanie się nici mRNA na małej podjednostce.

Funkcje rybosomów

Rybosomy uczestniczą w syntezie białek, a więc w ich translacji. Katalityczna aktywność tej struktury wiąże się właśnie z zawartym w nim rRNA, z kolei białka budują strukturę rybosomu i działają jako kofaktory mające na celu poprawę wydajność translacji. Mianem translacji zwiemy proces biosyntezy białek na matrycy mRNA, wskutek którego zachodzi ostateczne przetłumaczenie informacji genetycznej zawartej pierwotnie w sekwencji nukleotydów w DNA na sekwencję aminokwasów w łańcuchach polipeptydowych.

Rybosomy – rozmiary

Rybosomy są organellami niewielkich rozmiarów, tak naprawdę zaobserwować je można wyłącznie pod mikroskopem elektronowym. Można opisać je jako drobne, ziarniste twory o wielkości około 20-30 nm.

Powstawanie rybosomów

Rybosomy nie pojawiają się w komórkach znikąd. Ich synteza zachodzi w jąderku na podstawie rRNA. Jąderko jest elementem jądra komórkowego, jakościowo stanowiącym zagęszczenie chromatyny. Swoim wyglądem może przypominać rybosom, ponieważ nie posiada żadnej błony wokół siebie, jednakże rybosomem nie jest i nie należy mylić tych dwóch struktur, analizując obraz mikroskopowy.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bąkowska-Żywicka K., Bąkowska-Żywicka T., Struktura i funkcjonowanie rybosomu eukariotycznego, Postępy Biochemii 54 (3) 2008.
2. Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.