Nadnercze

Aktualizacja: 1 grudnia 2024

Nadnercze (inaczej: gruczoł nadnerczowy, łac. glandula adrenalis) to parzysty narząd zlokalizowany w obrębie jamy brzusznej, w bliskim sąsiedztwie nerek. Jak wskazuje nazwa, znajduje się tuż nad nimi. Pełni ważną rolę w utrzymaniu równowagi hormonalnej organizmu, ponieważ syntezują istotne hormony – androgeny, kortykosteroidy oraz mineralokortykoidy.

Nadnercze – anatomia

Nadnercza otacza torebka łącznotkankowa, a miąższ tego narządu dzieli się na korę i rdzeń. Każdy z tych elementów warto opisać oddzielnie:

• torebka łącznotkankowa – składa się z tkanki łącznej włóknistej, która z kolei zbudowana jest głównie z włókien sprężystych i klejodajnych. Od torebki tkanka łączna charakterystycznymi pasmami przenika w głąb kory wraz z naczyniami krwionośnymi;
• kora – składa się z warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siatkowatej. Najgrubsza jest pasmowata, zawierająca liczne, duże kropelki lipidów;
• rdzeń – składa się z brył i beleczek nabłonkowych łączących się w sieć. Znajdują się tu ponadto komórki zawierające ziarenka z hormonami. Barwią się one solami chromu oraz żelaza, w związku z czym komórki te zwie się strukturami chromochłonnymi.

Jako że kora nadnerczy zawiera w sobie lipidy, anatomicznie po przekrojeniu będzie mieć barwę żółtą. Rdzeń jest zaś biało-szary. Standardowe wymiary nadnerczy u osób dorosłych wynoszą: 5 cm wysokości, 3 cm szerokości, 1 cm grubości, przy czym średnia masa narządu wynosi 10-18 g. Ciekawostką jest, że dość często zaobserwować można nadnercze dodatkowe, które może mieć wielkość od główki szpilki do ziarnka grochu.

Gdzie znajdują się nadnercza?

Nadnercza można znaleźć w jamie brzusznej tuż nad nerkami. Luźno przylegają one do części lędźwiowej przepony swoją powierzchnią tylną. Nadnercze prawe przyśrodkowo przylega do żyły głównej dolnej oraz do wątroby, natomiast nadnercze lewe położone jest ku tyłowi od torby sieciowej.

Nadnercze – funkcje

Nadnercza uczestniczą w utrzymywaniu prawidłowej przemiany materii i gospodarki hormonalnej, a produkowane przez nie hormony oddziałują niemal na wszystkie inne układy ustroju. Do grona hormonów kory nadnerczy zaliczamy:

• kortykosteron – odpowiada głównie za stymulację glukoneogenezy, czyli enzymatycznego procesu przekształcania niecukrowcowych prekursorów (np. aminokwasów, glicerolu itd.) w glukozę;
• kortyzol – tzw. hormon stresu, ponieważ do jego wzmożonej syntezy dochodzi właśnie w momencie zagrożenia czy odczuwania stresu. Ma silne działanie przeciwzapalne, choć nadmiar działa wręcz odwrotnie, nasilając zapalenie. Podobnie jak kortykosteron zwiększa stężenie glukozy we krwi w celu pobudzenia organizmu do działania;
• aldosteron – odpowiada za regulację gospodarki wodno-mineralnej organizmu, a dokładniej eliminację jonów potasu z ustroju i zwrotną absorpcję jonów sodu. Tym samym w dużej mierze wpływa na ciśnienie tętnicze krwi. Jego brak prowadzi do wystąpienia choroby Addisona.

Warto wiedzieć, że czynność hormonalną ma również rdzeń nadnerczy. Powstają w nim następujące hormony:

• adrenalina – wzmaga czynność części współczulnej układu autonomicznego, zwłaszcza zakończeń nerwów współczulnych w mięśniach naczyń tętniczych, co z kolei podnosi ciśnienie krwi. Dodatkowo hormon ten odpowiada za zwiększanie przemiany glikogenu w glukozę oraz intensyfikowanie świadomości;
• noradrenalina – powoduje skurcz mięśniówki żył, a więc zwężenie ich światła, jednocześnie rozkurczając tętnice wieńcowe serca i tętnice nerek.

Wszystkie te hormony są szkodliwe w nadmiarze. Można z łatwością ocenić ich poziom na podstawie zwykłego badania krwi. Są one także wykorzystywane w medycynie do leczenia rozmaitych problemów zdrowotnych. Przykładowo adrenalinę podaje się pacjentom ze wstrząsem anafilaktycznym.

Nadnercze – unerwienie

Ciekawostką jest, że rdzeń nadnerczy posiada bardzo mocne unerwienie (jedno z najlepszych w ustroju), jednak kora unerwiona jest już stosunkowo słabo. Unerwienie pochodzi głównie z nerwu błędnego i nerwu przeponowego, choć do nadnerczy dochodzą także włókna współczulne pochodzące ze zwoju trzewnego.

Nadnercze – unaczynienie

Nadnercze jest jednym z najbardziej i najobficiej unaczynionych narządów wewnętrznych w organizmie człowieka. Odpowiadają za to: tętnica nadnerczowa górna, tętnica nadnerczowa środkowa oraz tętnica nadnerczowa dolna.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Papierska L., Nowak K., Morfologiczne i czynnościowe obrazowanie nadnerczy, Postępy Nauk Medycznych, T. XXVI, nr 11, 2013.
2. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.