Metale alkaliczne

Aktualizacja: 3 listopada 2024

Metale alkaliczne (inaczej: litowce, potasowce), mianem tym określa się pierwiastki 1 grupy układu okresowego, a więc: lit, sód, potas, rubid, cez i frans. Wykazują one silne właściwości metaliczne i mają wiele cech wspólnych, co ułatwia ich identyfikację.

Metale alkaliczne – charakterystyka

Metale alkaliczne tworzą z wodą silne zasadowe wodorotlenki, zwane alkalicznymi (stąd nazwa). Ich cechą wspólną jest ponadto jeden elektron walencyjny zlokalizowany na zewnętrznym orbitalu s. Są ciałami stałymi o charakterystycznej, srebrzystobiałej barwie. Wraz ze wzrostem ich liczby atomowej wzrasta jednocześnie ich gęstość i promień atomowy oraz jonowy, maleje zaś twardość, temperatura wrzenia i topnienia. Poszczególne metale alkaliczne można opisać w skrócie:

• lit – o liczbie atomowej 3, jest najlżejszym metalem i pierwiastkiem o najniższej gęstości w fazie stałej. Nie występuje w przyrodzie w stanie wolnym, jedynie w postaci związków. Wykazuje temperaturę topnienia 180,54 stopni Celsjusza oraz temperaturę wrzenia 1342 stopni Celsjusza;
• sód – o liczbie atomowej 11, jest szóstym najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem w skorupie ziemskiej. Występuje w wielu powszechnie spotykanych minerałach, takich jak: skaleń, sodalit czy sól kamienna. Wykazuje temperaturę topnienia 97,794 stopni Celsjusza oraz temperaturę wrzenia 882,940 stopni Celsjusza;
• potas – o liczbie atomowej 19 i bardzo silnym znaczeniu biologicznym. W organizmie człowieka uczestniczy w przewodnictwie nerwowym oraz stanowi aktywator licznych enzymów. Wykazuje temperaturę topnienia 63,5 stopni Celsjusza oraz temperaturę wrzenia 759 stopni Celsjusza;
• rubid – o liczbie atomowej 37, temperaturze wrzenia 688 stopni Celsjusza oraz temperaturze topnienia 39,30 stopni Celsjusza. Ciekawostką jest, że niektóre jego sole, podobnie jak sole litu, mają działanie stymulujące ośrodkowy układ nerwowy;
• cez – o liczbie atomowej 55, jest jednym z najbardziej reaktywnych pierwiastków. W kontakcie z powietrzem szybko pokrywa się ciemnym nalotem (tlenku cezu), zaś z wodą i kwasami reaguje wybuchowo. Ma temperaturę topnienia 28,44 stopni Celsjusza oraz temperaturę wrzenia 671 stopni Celsjusza;
• frans – o liczbie atomowej 87 i temperaturze topnienia około 21 stopni Celsjusza. Nie ma stabilnych izotopów.

Wszystkie te pierwiastki zostały na przestrzeni lat bardzo dobrze poznane. Znajomość ich właściwości jest do dnia dzisiejszego wykorzystywana w medycynie i chemii. Wszystkie metale alkaliczne są wysoce reaktywne i palne.

Metale alkaliczne – cechy typowe

Właściwości wspólne dla wszystkich metali alkalicznych i wyróżniające je często spośród innych pierwiastków układu okresowego można przedstawić w skrócie następująco:

• są najbardziej czynne chemicznie ze wszystkich pierwiastków;
• szybko i gwałtownie reagują z wodą oraz tlenem atmosferycznym, mogąc stwarzać wręcz zagrożenie wybuchu;
• mają zdolność wypierania wodoru z wody;
• mają najmniejsze spośród pierwiastków gęstości, przy czym lit, sód i potas mają mniejszą gęstość nawet od wody;
• ich związki barwią płomień na charakterystyczne dla każdego metalu kolory: lit – karminowy, sód – żółty, zaś potas, rubid i cez – różowo-fioletowy;
• stanowią jedne z najlepszych przewodników ciepła i elektryczności;
• ich reaktywność rośnie wraz ze wzrostem liczby atomowej.

Metale alkaliczne mają ogromne znaczenie dla medycyny, biologii, a także wielu gałęzi przemysłu.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Weller M., Overton T., Rourke J., Armstrong F., Chemia nieorganiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2024.